هر چند صنعت قالیبافی از دیرباز بین عشایر و روستاییان قم رایج بوده است، لکن سابقه قالیبافی در قم با شیوه فعلی به اواخر دهه دوم قرن بیستم میلادی یعنی حدود ۸۰ سال قبل می‌رسد، یعنی زمانی که تجار کاشان دارهای قالی را به قم برده و کار را در مقیاسی محدود شروع کردند.
امروز فرش دستباف قم یکی از مرغوب‌ترین فرش‌های صادراتی و شناخته شده در بازارهای جهانی است و ظرفیت اشتغال در حوزه فرش دستباف قم حدود ۴۰ هزار نفر برآورد می‌شود.
این ظرفیت نوسان داشته و به شرایط بازارهای جهانی و صادرات بستگی دارد؛ بدین معنی که تحت تأثیر روابط تجاری، اقتصادی و سیاسی ایران با کشورهای مختلف، میزان فعالیت و اشتغال در تولید فرش دستباف متغیر است.
با توجه به بحران تحریم و کرونا که بازارهای فرش دستبافت استان قم را تحت تأثیر گذاشته، هنرمندان و قالیبافان این فرش زیبا هم با توجه به این بحران‌ها مشکلات و چالش‌های بسیاری را باید تحمل کنند، از جمله بیکاری، تأخیر دستمزد که باید در زمان فروش فرش دستبافت پرداخت شود و بیش از همه تحت پوشش قرار نگرفتن زیر چتر حمایتی بیمه را می‌توان نام برد.
در سفر اخیر رئیس مرکز ملی فرش ایران به استان قم مشکلات بافندگان و صنعت فرش دستبافت ابریشم استان مطرح و مقرر شد طی فراخوانی هنرمندان فرش ابریشم و قالیبافان قمی زیر چتر حمایت صندوق بیمه عشایر و روستایی قرار گیرند.
ثبت نام یک هزار و ۵۳۸ بافنده فرش ابریشم برای صندوق بیمه
رئیس اداره فرش دستبافت سازمان صنعت، معدن و تجارت قم در گفت‌وگو با خبرنگار بازار گفت: پس از تصویب قانون بیمه تأمین اجتماعی قالیبافان در سال ۸۹، بالغ بر ۱۷ هزار نفر از شاغلین فرش دستبافت استان قم متقاضی بیمه بودند که ۱۲ هزار نفر از آن‌ها حائز شرایط بیمه بودند و تحت پوشش قرار گرفتند و در حال حاضر ۵ هزار نفر از قالیبافان قم بیمه پرداز تأمین اجتماعی هستند.
علی احمد خلجی بیان کرد: از سوی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان از طریق صداوسیما و تشکل‌های فرش استان فراخوان برای ثبت نام در صندوق بیمه در سال جاری اطلاع رسانی شده است که طی ماه‌های مهر، آبان ماه و آذر مشخصات یک هزار و ۵۳۸ نفر از قالیبافان متقاضی عضویت در صندوق بیمه که ساکن در شهر و روستاهای استان قم هستند به مرکز ملی فرش ارسال شد.
به گفته وی، طی امسال مرکز ملی فرش ایران با هماهنگی معاونت توسعه روستایی و مناطق محروم ریاست جمهوری با صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستائیان و عشایر تفاهم‌نامه همکاری منعقد و امکان پوشش حداکثری برای ۴۶۰ هزار نفر در کل کشور فراهم شد.
ظرفیت اشتغال ۴۰ هزار هنرمند در زمینه بافت فرش ابریشم
رئیس اداره فرش دستبافت سازمان صمت قم در بخش دیگری از سخنان خود درباره وضعیت اشتغال هنرمندان در زمینه فرش دستبافت ابریشم، بیان کرد: فرش دستباف قم یکی از مرغوب‌ترین فرش‌های صادراتی و شناخته شده در بازارهای جهانی است و ظرفیت اشتغال در حوزه فرش دستباف قم حدود ۴۰ هزار نفر برآورد می‌شود.
خلجی افزود: درصد فعالیت این ظرفیت نوسان داشته و به شرایط بازارهای جهانی و صادرات بستگی دارد، بدین معنی که تحت تأثیر روابط تجاری، اقتصادی و سیاسی ایران با کشورهای مختلف، میزان فعالیت و اشتغال در تولید فرش دستباف متغیر است.
۲۰ درصد صادرات استان قم به فرش دستبافت تعلق دارد
رئیس اداره فرش دستبافت سازمان صنعت، معدن و تجارت قم تصریح کرد: در حال حاضر به دلیل کاهش روابط سیاسی و تجاری با کشورهای غربی و عربی که خریداران اصلی فرش دستباف هستند میزان تولید و صادرات کاهش یافته و در صورت بهبود تجارت خارجی، صادرات کشور از جمله فرش دستباف قم نیز افزایش خواهد یافت.
خلجی با اشاره به تأثیر فرش دستبافت بر صادرات استان، تصریح کرد: در حال حاضر به دلیل کاهش روابط سیاسی و تجاری با کشورهای غربی و عربی که خریداران اصلی فرش دستباف هستند میزان تولید و صادرات کاهش یافته و در صورت بهبود تجارت خارجی، صادرات کشور از جمله فرش دستباف قم نیز افزایش خواهد یافت.
وی افزود: تولیدی‌های فرش قم علاوه بر استان قم در سایر استان‌های کشور فعالیت نموده و حدود ۲۰ درصد ارزش صادراتی فرش دستباف ایران در سنوات گذشته متعلق به فرش ابریشم قم بوده است.
ثبت فرش دستباف قم در سازمان جهانی وایپو برای حمایت معنوی
رئیس اداره فرش دستبافت سازمان صنعت، معدن و تجارت قم گفت: به منظور حمایت قانونی و حقوقی و دفاع از مالکیت فکری و معنوی تولیدکنندگان فرش دستباف قم، در سال ۱۳۹۲ مرکز ملی فرش ایران، فرش دستباف قم را در سازمان جهانی وایپو بر اساس معاهده بین المللی لیسبون ثبت کرد.
خلجی تصریح کرد: کلیه مشخصات فرش دستبافت ابریشم استان برای حمایت معنوی آن، اعم از مواد اولیه، طرح، رنگ، مناطق بافت و... در این ثبت لحاظ نموده است. ضمنأ از طریق وزارت ارشاد و کارشناسی مرکز ملی فرش امکان ثبت طرح‌ها و نقشه‌های فرش دستباف وجود دارد.
فرش ابریشم قم شناسنامه‌دار می‌شود
رئیس اداره فرش دستبافت ابریشم قم بیان کرد: در حال حاضر صدور شناسنامه فرش اختیاری است. با توجه به ظهور فرش‌های ماشینی ابریشم نما که بسیار شبیه فرش دستباف ابریشم است برای مقابله با تقلب در فروش فرش ماشینی به جای دستباف و جلوگیری از فروش فرش‌های دستباف سایر کشورها به جای فرش دستباف ایرانی به تولیدکنندگان فرش توصیه و تأکید شده صدور شناسنامه فرش برای مشتری و مصرف کننده نهایی را مدنظر قرار دهند.
فرش دستباف از جمله هنرهای اصیل ایرانی است که در شرایط رکود اقتصادی و شیوع کرونا به دلیل اینکه معمولا به صورت خانوادگی تولید می‌شود، در صورت حمایت می‌تواند علاوه بر اینکه مشکل اقتصادی بسیاری از خانواده‌ها را حل کند در صورت ایجاد بازار فروش ارز اوری متاسبی برای کشور به همراه خواهد داشت.
- نویسنده :
- منبع : تحلیل بازار
