بازار مکاره ای به نام تلویزیون و شبکه نمایش خانگی

جبار آذین ـ منتقد و مدرس سینما و تلویزیون ـ در گفت وگویی با ایسنا مهمترین نکته‌ای که در تولید آثار فرهنگی، سینمایی و تلویزیونی باید مد نظر سازندگان این آثار قرار بگیرد را توجه به نیاز، سلیقه و خواست تماشاگر دانست و عنوان کرد: چنانچه مانند سال‌های اخیر مبنای تولید سریال‌های تلویزیونی، سلیقه مدیران و اسپانسرها باشد، بدیهی است که تولید سریال‌ها با مشکل مواجه می‌شود و مردم چون زندگی خود، مشکلات و مسایل خود را در این نوع آثار نمی‌بینند، با شخصیت‌ها و موضوع‌های سریال‌ها همراه نشده و از آن استقبال نمی‌کنند.
او تاکید کرد: لازم است که ملاک اصلی تولید آثار، سلیقه، خواست و نیاز مخاطب باشد. مهمترین نیاز مخاطب در جامعه ما به دلیل انواع مسایل مانند گرانی و کرونا، نیاز مردم به امید و شادی است؛ همین ها باید مورد توجه و عنایت قرار بگیرد. اگر چنین اتفاقی رخ ندهد تولید چنین سریال‌هایی عمدتا باعث لطمه به فرهنگ، فرهنگ سوزی و هدر دادن بودجه بیت‌المال می‌شود.
آذین رعایت نوآوری در گزینش مضامین و همچنین انتخاب موضوع‌های متنوع و استفاده آنها در نگارش فیلم‌نامه‌های حرفه‌ای و ساخت هنرمندانه، در کنار استفاده از هنرمندان درجه یک را از جمله عواملی دانست که می‌تواند باعث ارتقای هنری و محتوایی یک اثر شده و بالعکس نبود این ها می‌تواند دلیلی برای ناموفق بودن یک سریال محسوب شود.
این منتقد تصریح کرد: تلویزیون سال‌هاست که از نظر و نگاه مخاطب فاصله گرفته است و به ندرت شاهد تولید و پخش آثار فاخر و درجه یک به ویژه در حوزه سریال‌ها هستیم. اغلب سریال ها از منظر ساختار هنری متوسط، زیر متوسط و حتی ضعیف هستند؛ از نظر مضمون و قصه هم پیش از آنکه برگرفته از واقعیت‌های جامعه و نیاز مخاطب باشند، کپی برداری از آثار ماهواره‌ای خارجی و سریال‌های ترکیه‌ای و غربی هستند. در کنار این‌ها ضعف مدیریتی و نداشتن نگاه تازه در تولید آثار فرهنگی ـ هنری و سریالی در تلویزیون و نفوذ سرمایه و سیلقه اسپانسرها در چگونگی تولید مجموعه ها و نبود هنرمندان حرفه‌ای و درجه یک در تلویزیون سبب شده که دیگر آثار مناسب و شایسته خانوادگی و اجتماعی و حتی طنز ساخته نشود.
بازار مکاره ای به نام شبکه نمایش خانگی
این روزنامه نگار با اشاره به سپردن مسوولیت نظارت بر سریال های شبکه نمایش خانگی به تلویزیون، بیان کرد: شبکه نمایش خانگی از زیر چهارچوب وزارت ارشاد خارج شده و به زیرمجموعه تلویزیون افزوده شده است؛ اما به جای آنکه مسوولان و مدیران تلویزیون از آن استفاده بهینه کرده و با ایجاد شرایط کار و تولید، به ارائه آثار خوب و مناسب خانوادگی، اجتماعی، فرهنگی و کمدی بپردازند، این فضا تبدیل به نوعی بازار مکاره شده که سودآوری و شهرت طلبی در آن حرف اول را می‌زند؛ به گونه‌ای که اغلب تولیدات شبکه نمایش خانگی به لحاظ موضوع و ساختار هنری در سطح زیرِ متوسط و حتی ضعیف قرار دارند که این امر نشان دهنده بیراه رفتن شبکه خانگی در شرایطی است که می بایست تلویزیون از فرصت آن استفاده مناسب کند.
روزگاری شرایط در تلویزیون مناسب تر بود
به اعتقاد وی، نبود نیروهای متخصص و کارآمد در سیما فیلم و شبکه نمایش خانگی باعث شده که تلویزیون در تولید سریال های خوب و مناسب خانوادگی، اجتماعی و فرهنگی برای جامعه موفق نباشد. آذین اضافه کرد: این معضل نشانگر آن است که تلویزیون به نوعی انقلاب فرهنگی در تولیدات خود نیاز دارد و باید فضا را برای ورود و فعالیت هنرمندان درجه یک باز بگذارد و همچنین با توجه به نیاز مخاطب به تولیدات خوب فرهنگی و هنری اقدام کند.
او یادآور شد: روزگاری شرایط در تلویزیون مناسب تر بود؛ سیما فیلم توسط حرفه‌ای ها اداره می‌شد و هنوز تبدیل به بازار مکاره نشده بود و هنرمندان حرفه‌ای می‌توانستند آثار خوب، با محتوا و هنرمندانه ارائه کنند و طنازی و بازگویی مسایل اجتماعی در آن‌ها حرف نخست را می‌زد؛ اما این موارد سال‌هاست که دیگر در تلویزیون دیده نمی‌شود. این مساله ضرورت تحول در نگاه، عملکرد و برنامه‌های تلویزیون را می‌طلبد.

باید منتظر ماند و «دودکش» را تا آخر دید
مدت‌هاست که نام سریالی تلویزیونی آنقدرها به گوش آشنا نیست که اغلب آن را بشناسند و برای تماشای تمامی قسمت هایش برنامه ریزی کنند. در این میان سریال‌هایی که چند سال قبل تر با کیفیتی قابل قبول به پخش می رسیدند هم در ادامه و با ساخت فصل‌های جدید، نسبتا افت کرده و تعدادی از مخاطبانشان را از دست داده‌اند.
جبار آذین در پاسخ به نقدی درباره سریال «دودکش۲» گفت: مجموعه طنز خانوادگی اجتماعی «دودکش۲» در ادامه استقبال و موفقیت از فصل نخست این سریال ساخته شده است. فصل نخست را محمدحسین لطیفی بر اساس فیلم‌نامه‌ای از برزو نیک نژاد ساخته بود؛ فیلم‌نامه این سریال دارای مضمون تازه و ساختار مناسب دراماتیک بود و ساخت از کارگردانی خوبی برخوردار بود. موضوعات متنوع، تکیه کلام‌های شخصیت‌ها، فضای کار و بازی‌های خوب از جمله امتیازهای خوب سریال «دودکش ۱» بود؛ گرچه لطیفی در ادامه «دودکش ۱»، سریال «پادری» را ساخت اما فصل دوم سریال را کارگردان دیگری، برزو نیک نژاد ساخته است.
این منتقد دلیل کسالت آور بودن «دودکش۲» برای مخاطبان را پخش نشدن قسمت‌های پرماجراتر دانست و ابراز امیدواری کرد که در ادامه این مشکل برطرف شود.
آذین در همین زمینه افزود: با آنکه شخصیت‌ها هم با تیپ‌های تغییر یافته در این مجموعه ظاهر شده‌اند اما موضوع‌هایی مانند پیدا شدن نیمه گمشده بهروز شرایطی را فراهم کرده که در دامان داستان اصلی مسایل فرعی جذاب دیگری رقم بخورد؛ باید منتظر ماند و دید در ادامه روند داستان سریال چه وقایعی در پیش هست؛ گرچه باز هم شخصیت‌ها و بازیگران سریال برای مخاطب ملموس هستند و این از امتیازهای این کار محسوب می‌شود اما تماشاگری که فصل نخست را تماشا کرده و توقع و انتظارش بالا رفته طبیعی است که از فصل دوم «دودکش» هم انتظار بیشتری داشته باشد. در هر حال هنوز سریال به پایان نرسیده است، باید منتظر ماند و شاهد هنرنمایی‌های هنرمندان و موضوع‌های گسترده‌ای که در پیش روی این سریال قرار دارد شد.