امام سجاد(ع)؛ از پیام‌آوری عاشورا تا خلق زبور آل محمد(ص)

«اى مردم! من فرزند مكه و منايم، من فرزند زمزم و صفايم، من فرزند كسى هستم كه حجر الاسود را با رداى خود حمل و در جاى خود نصب فرمود، من فرزند بهترين طواف و سعى كنندگانم، من فرزند پيامبرى هستم كه در يك شب از مسجد الحرام به مسجد الاقصى سير كرد، من فرزند آنم كه جبرئيل او را به سدرةالمنتهی برد، من فرزند آنم كه با ملائكه آسمان نماز گزارد، من فرزند آن پيامبرم كه پروردگار بزرگ به او وحى كرد، من فرزند محمد مصطفى و على مرتضايم، من فرزند كسى هستم كه بينى گردنكشان را به خاك ماليد تا به كلمه توحيد اقرار كردند.»

صدای امام سجاد(ع) در مسجد شام طنین‌انداز شده بود. امامی که بزرگ‌ترین داغ تاریخ را بر سینه داشت و ۴۰ منزل با ۸۴ داغ‌دیده همسفر شده بود، در مجلسی قرار گرفت که یزید برای تحقیر خاندان پیامبر(ص) و به رخ کشیدن پیروزی خیالی خویش ترتیب داده بود.

فرزند معاویه تاخت و تاخت تا اینکه نوبت به صحبت آل محمد(ص) رسید. امام سجاد(ع) با بیان استوارش چنان مجلس یزید را به هم ریخت که معادله به کلی عوض شد. ایشان آنقدر به روشنگری ادامه داد تا اینکه یزید از این روشنگری‌ها به هراس افتاد و به مؤذن گفت تا اذان بگوید.

امام سجاد(ع) پس از شنیدن صدای الله اکبر شهادتین را به زبان جاری کرد و پس از شنیدن نام مبارک پیامبر(ص) مؤذن را به خاموشی دعوت کرد. سپس رو به یزید فرمود: ای پسر معاویه، محمد(ص) نام جد توست یا جدِ من؟ اگر گويى جد تو است، همه می‌دانند كه دروغ می‌گویی، و اگر جد من است پس چرا پدر مرا از روى ستم كشتى و مال او را تاراج كردى و اهل بيت او را به اسارت گرفتى!؟

اینگونه شد که مجلسی که یزید برای شادی از پیروزی بر آل پیامبر(ص) ترتیب داده بود، به ابزاری علیه خود او تبدیل شد. معاون فرهنگی اداره‌کل تبلیغات اسلامی استان قم این تبدیل تهدید به فرصت را یکی از ویژگی‌های مهم روش تبلیغ امام سجاد(ع) می‌داند.

حجت‌الاسلام محمود نجاریان‌زاده در این زمینه با اشاره به شرایطی که امام زین‌العابدین(ع) در مجلس یزید به وجود آورد اظهار داشته است: امام سجاد(ع) پس از واقعه عاشورا از فرصت اسارت بهترین استفاده را برد و شرایط را طوری تغییر داد که این پیروزی برای یزید تبدیل به شکست شد.

وی اقدامات امام زین‌العابدین(ع) در دوران اسارت را حاوی پیام‌های زیبا برای شیعیان دانست و ادامه داد: امام سجاد(ع) در خطبه تاریخی خود در مسجد شام یک دوره درس توحید و نبوت را به حاضران و آیندگان داد. دشمن تلاش می‌کرد فضای جامعه اسلامی را علیه خاندان پیامبر(ص) مسموم کند اما ایشان رسالت خود را در همان اسارت از تمام فرصت‌ها برای افشاگری علیه یزید استفاده کرد.

صحیفه‌ سجادیه؛ زبور آل محمد(ص)

حضرت علی بن حسین(ع) ملقب به «زین‌العابدین» و «سید السجادین» در پنجم شعبان سال ۳۸ هجری در مدینه به دنیا آمد. مادر گرامی ایشان شهربانو دختر يزدْگِرد (آخرين پادشاه ساسانى) است.

امام سجاد (ع) در سال ۹۵ قمری به تحریک ولید بن عبدالملک مسموم شد و به شهادت رسید و در کنار امام مجتبی(ع) در بقیع به خاک سپرده شد. شيخ كلينى به سند معتبر از حضرت صادق(ع) روايت كرده كه حضرت على بن الحسين(ع) را در وقت وفات ۵۷ سال بود، و وفات آن حضرت در سال ۹۵ واقع شد و بعد از امام حسين (ع) ۳۵ سال زندگانى كرد.

این ۳۵ سال در شرایطی سپری شد که امام(ع) از سوی دشمنانش مورد تهدید واقع می‌شد و مجبور بود از روش دعا برای رساندن پیام خود به شیعیان استفاده کند.

حجت‌الاسلام نجاریان‌زاده یکی از ضعف‌های فکری جامعه ما را کم توجهی به صحیفه سجادیه و رساله حقوق امام سجاد(ع) می‌داند که محصول این سال‌ها است.

وی با اشاره به اینکه صدا و سیما و رسانه‌ها کمتر به این دو کتاب شریف پرداخته‌اند ادامه داد: آیت‌الله جوادی آملی صحیفه سجادیه را زبور آل محمد(ص) می‌دانند اما چندان که لازم است به این کتاب پرداخته نشده است.

پاسخگویی به نیازهای جامعه امروز

استاد حوزه علمیه قم خاطرنشان کرد: در این کتاب فلسفه احکام و ادعیه که انسان می‌تواند با آن به خداوند نزدیک شود، گنجانده شده است. در واقع مهم‌ترین بخش زندگی انسان که ارتباط با خالق است، در این کتاب گنجانده شده است.

بسیاری از مشکلاتی که مردم در جوامع امروز با آن روبه‌رو هستند، به واسطه گم شدن هدف اصلی خلقت و کمرنگ شدن معنویت به وجود آمده است. صحیفه سجادیه با تعریف رابطه درست میان خالق و مخلوق، معنویت را وارد زندگی مخاطبان خود کرده و آنها را از بسیاری کج‌روی‌ها نجات می‌دهد.

حجت‌الاسلام نجاریان زاده با اشاره به اینکه لازم است در دانشگاه و حوزه علمیه کرسی‌هایی مخصوص به بیان معارف صحیفه سجادیه تشکیل شود، گفت: رساله حقوق امام سجاد(ع) بی‌نظیرترین کتاب درباره حقوق مختلف فردی و اجتماعی است که انسان به عهده دارد. در این کتاب حقوق اعضا و جوارح بدن به انسان گوشزد شده و همچنین حقوق دیگر انسان‌ها و حتی طبیعت.

وی ضمن اظهار تأسف از کم توجهی به این منبع غنی استخراج معارف دینی افزود: بسیاری از نیازهای جامعه امروز ما در این کتاب پاسخ داده شده است اما ما از آن غافل بوده و گنجی را که در دستانمان است، قدر نمی‌دانیم.

با خواندن صحیفه سجادیه می‌توانیم یک دوره خودشناسی و خداشناسی را به صورت همزمان طی کنیم. تمام عقده‌ها و دردهایی که موجب دوری انسان از خدا می‌شود، در این کتاب دیده شده و راه درمان آن نیز ارائه شده است. حتی آنچه از ادب و آداب در روابط انسانی نیز نیاز است، در این کتاب درباره آن سخن گفته شده است.