اما و اگرهای تولید یک واکسن محصول مشترک!

واکسن پاستوکووک که ظاهرا محصول مشترک انستیتو پاستور ایران و موسسه فینلای کوبا است مجوز اضطراری خود را در اوایل تیرماه و همزمان با واکسن برکت دریافت کرد. پس از این اتفاق توقع می رفت واکسن پاستوکووک که از حمایت های ویژه دولت نیز برخوردار بود زودتر از سایر واکسن های ایرانی به سبد واکسیناسیون کشور اضافه شود. اما پس از گذشت چند ماه همچنان خبری از آن نشد. در چهاردهم شهریورماه بود که مصطفی قانعی عضو کمیته ملی واکسن کرونا در مصاحبه با ایسنا اعلام کرد «درحال حاضر زیرساخت تولید واکسن پاستوکووک در ایران موجود نیست و باید وسایل و تجهیزات مربوط به تولید صنعتی آن وارد ایران شود تا آغاز به کار کنند». وی همچنین افزود که «اگر تجهیزات تولید صنعتی به موقع وارد شود ۳ ماه یعنی مهر، آبان و آذر باید منتظر نصب آنها بود و در زمستان می‌توانیم انتظار داشته باشیم تولید واکسن پاستور به شکل صنعتی برسد». نکته تعجب برانگیزتر سخنان قانعی این بود که اعلام کرد «فعلا تمام واکسن‌هایی که پاستور تزریق کرده تماما تولید کوبا بوده است!».

این سخنان باعث شد تا با توجه به سرعت گرفتن واکسیناسیون عمومی با واکسن های وارداتی و واکسن برکت عملا امیدی به رسیدن واکسن پاستوکووک به مرحله اول و دوم واکسیناسیون عمومی وجود نداشته باشد. اما در چهاردهم مهرماه در اتفاقی غیرمنتظره علیرضا بیگلری، رئیس انستیتو پاستور ایران، از ورود شش میلیون دُز واکسن پاستوکووک به شبکه بهداشتی کشور خبر داد. بیگلری با اشاره به این که نتایج مطالعات مرحله سوم کارآزمایی بالینی واکسن پاستوکووک در هفته بعد به اطلاع عموم می‌رسد اعلام کرد «در چهار هفته پیش رو تا ۱۰ آبان محموله ۶ میلیون دُزی واکسن به طور کامل تحویل وزارت بهداشت خواهد شد که بخش اول شامل یک میلیون و ۲۰۰ هزار دُز واکسن را شنبه هفته گذشته تحویل دادیم و بخش دوم هفته آینده به همان میزان و تا ۱۰ آبان این محموله ۶ میلیون دُزی تحویل داده خواهد شد».

اعلام این خبر اگرچه ظاهری خوشایند دارد اما ظاهرا زوایای مبهمی دارد که لازم است انستیتو پاستور ایران درباره آن ها روشنگری کند و آن همان نقطه ابهامی است که تقریبا در مورد سایر واکسن های تولید مشترک کرونا وجود دارد و متولیان آن علاقه ای به رفع ابهام از آن ندارند. اگر تا کنون این پرسش مطرح بوده که سطح همکاری موسسات و شرکت های ایرانی در تولید محصول های مشترک با طرف خارجی چه سطحی است؟ اکنون با اعلام خبر اضافه شدن 6 میلیون دوز واکسن پاستوکووک به سبد واکسیناسیون کشور که رقم قابل توجهی است این پرسش نیز پدید آمده که آیا این 6 میلیون دوز تولید انستیتو پاستور ایران بوده یا این که مشابه دوره کارآزمایی بالینی تماما تولید کوبا بوده است؟ اگر تولید انستیتو پاستور بوده با کدام خط صنعتی این حجم از تولید صورت گرفته است؟ و اگر این تولید در خطوط داخل کشور صورت نگرفته پس نقش انستیتو پاستور در تولید این واکسن چه بوده است؟ آیا این نقش صرفا محدود به مشارکت در مطالعات بالینی بوده؟ که اگر چنین بوده باید مسئولان انستیتو پاستور ایران در این زمینه پاسخگو باشند.