افزایش تحرکات داعش در نزدیکی مرز ایران و عراق

یکی از فرضیه های جدی این است که داعش تلاش می کند با حمایت آمریکا خود را به مرزهای غربی ایران در شرق عراق به ویژه به گذرگاه های مرزی «خسروی» و سومار برساند.
در کنار نقاط مختلف استان دیالی عراق به موازات مرزهای ایران، «داقوق» در جنوب «کرکوک»، «سامرا» در استان «صلاح الدین» و «الطارمیه» در شمال بغداد نقاط ملتهبی است که داعش در ماه های اخیر بیشترین حملات را به دوربین های حرارتی و نیروهای امنیتی انجام داده اند اما رصد اخبار امنیتی عراق نشان می دهد که عمده حملات در استان دیالی و مناطقی مانند «الخالص»، «قره تپه»، «بعقوبه»، «حمرین» و «المقدادیه» انجام شده است.
دوربین حرارتی حاصل فناوری تصویربرداری و دید با استفاده از اشعه مادون قرمز است که امکان دیدن اشیائی را فراتر از دید دوربین های عادی می دهد.
بررسی الگوی حملات اخیر داعش به ویژه در استان دیالی با تلاش برای کور کردن دوربین های حرارتی نشان می دهد که داعش یک نوار مرزی از موازات قصر شیرین تا سومار را هدف قرار داده است و نوعا کشاندن حملات به نزدیک منافذ مرزی ایران حاکی از تلاش احتمالی داعش برای خرابکاری در گذرگاه های نزدیک خسروی و سومار است.

رصدهای اخیر نشان می دهد که داعش در سه ماهه گذشته، ده ها حمله به دوربین های حرارتی به اشکال مختلف و عمدتا با تکیه بر تک تیراندازان خود در دیالی انجام داده است.
به جرات می توان گفت برای داعش از کار انداختن یک دوربین حرارتی کم اهمیت تر از کشتن چند نیروی امنیتی یا مرزبان نیست، زیرا این دوربین ها نقش موثری در زمینگیر کردن داعش ایفا کرده اند. داعشی ها پیش ترها با سلفون پیچ کردن خود مانند مومیایی تلاش می کردند از دید این دوربین ها بگریزند که البته در مواردی نیز موفق بودند زیرا سلفون می تواند دید دوربین های حرارتی را ضعیف کند اما، همزمان با اینکه الگوهای استفاده از این دوربین ها در حال تغییر است، داعشی ها نیز اخیرا تلاش می کنند با سلاح های مجهز به دوربین های حرارتی و دید در شب به جنگ دوربین های مراقبتی بروند.
تمرکز عمده حملات داعش در ماه های اخیر، نقاط موازی مرزهای ایران در عراق بوده است و گاه تا حدود ۱۰ کیلومتری مرز ایران (نزدیک نفت شهر) نیز رسیده و عقب رانده شدند.
یک هفته پیش، نیروهای امنیتی حمله داعش به دوربین حرارتی تقاطع «الخضران» در شرق ناحیه «قره تپه» (۱۱۰ کیلومتری شمال شرق بعقوبه و تقریبا ۵۰ کیلومتری مرز ایران) خنثی کردند.
چند روز پیش تر نیز عناصر داعش با حمله به مرکز امنیتی تیپ ۵۳ لشگر اول ارتش عراق در اطراف روستای «سیف سعد» در ۶ کیلومتری غرب قره تپه (۵۵ کیلومتری مرز خسروی ایران) تلاش کردند دوربین های حرارتی را از کار بیندازند اما با هوشیاری نیروهای عراقی ناکام ماندند.

۴ شب پیش در ساعت ۲۲ و ۳۰ دقیقه، تروریست های تک تیرانداز داعش توانستند یک دوربین حرارتی را نزدیک ایست و بازرسی کباشی خانقین تخریب کنند.
عصائب اهل الحق در چارچوب نیروهای حشد الشعبی موفق شدند داعشی ها را فراری دهند اما تروریست ها با تک تیرانداز دوربین حرارتی کباشی در حد فاصل السعدیه و خانقین را تخریب کنند. (حدود ۳۰ تا ۳۵ کیلومتری مرز خسروی در ایران)

حملات خونبار اخیر در المقدادیه (بخش الرشاد-روستای الهواشه) که به کشتار ۱۳ تن از اهالی این روستا انجامید، زمانی میسر شد که تروریست ها توانستند دوربین های حرارتی را از کار بیندازند و در نقطه ای اقدام به کشتار کنند که گفته می شود سابقه نداشته است.
«عدنان الکنانی» منبع آگاه امنیتی نظامی عراقی در صحبت‌هایی اشاره کرده که مسئولیت دوربین‌هایی که در شب عملیات تروریستی المقدادیه (حدود ۵۰ کیلومتری نفت شهر) از کار افتاده با فرماندهی عملیات استان دیاله بوده است.

برخی تحلیل گران و ناظران می گویند این مساله نشان دهنده آن است که دوربین های حرارتی نقش مهمی را در کنترل و ردیابی تحرکات داعش انجام می دهند اما مدیریت این دوربین ها نیز به همین اندازه حساس و مهم است.
۳ سال است که داعش عملیات های نامنظمی در نقاط داغ انجام می دهد اما تحرکات اخیر آن با تمرکز بر چند نقطه و تلاش برای ناکارآمدسازی دوربین ها، از حدود یک سال پیش آغاز شده و نشان دهنده تغییراتی در رویکرد و تاکتیک های این گروه تروریستی است.
تا حدود سه ماه پیش و بنا به گفته «عبدالخالق العزاوی» عضو کمیسیون امنیت و دفاع پارلمان عراق، دروبین های حرارتی در روستاهای دیالی موفق به کشف و دفع بیش از ۲۰ حمله شبانه طی ۸ ماه شده بود.  
به گفته العزاوی برخی روستاهای دیالی برای محافظت از خود با توجه به کارآیی دوربین های حرارتی اقدام به خرید و نصب آن با مشارکت اهالی کردند.
العزاوی تصریح می کند که داعش در ۸ ماهه گذشته (منتهی به نیمه سال ۲۰۲۱) ۲۵ تا ۳۰ دوربین را با تک تیرانداز در استان دیالی عراق هدف قرار داده است.
نکته جالب توجه این است که ۴۰ درصد دوربین های حرارتی عراق در استان دیالی فعال است؛ موضوعی که نشان می دهد این استان عراق در مجاورت ایران بیشترین تنش را با تحرکات تروریست های داعش دارد.
ضرورت ورود پهپادها
با تغییر تاکتیک ها، به نظر می رسد ورود ابزارهای مدرن تر به صحنه نبرد می تواند به تغییراتی چشمگیر در مبارزه با تروریسم منجر شود.
گزارش های متعدد نشان می دهد که داعش نیز اکنون از فناوری مادون قرمز و دوربین های دید در شب برای حمله به نیروهای امنیتی عراق استفاده می کند.
به عنوان مثال حمله اواخر مردادماه گذشته داعش به نیروهای الحشد الشعبی در الطارمیه (شمال بغداد) که منجر به شهادت ۴ نیروی الحشد و مجروحیت ۸ تن دیگر شد، رسانه های نزدیک به گروه های مقاومت به نقل از منابعی در جنبش النجباء خبر دادند که داعشی ها در این حملات از دوربین های حرارتی دید در شب آمریکایی استفاده کردند.

به این مساله باید هزینه دوربین های ثابت دید در شب را هم افزود.
«تحسین الخفاجی» سخنگوی عملیات مشترک عراق در این باره گفته است که عملیات مشترک ۳۶ برج هوشمند برای مراقبت از مرزها دارد که هزینه هر کدام از این برج ها یک میلیون و ۸۰۰ هزار دلار است. البته الخفاجی نگفته این هزینه برای چه بازه ای از زمان است اما به هر حال این هزینه قابل توجه است.
مساله دیگری که «خضر العبیدی» عضو سابق شورای استان دیالی به آن اشاره می کند، ثابت بودن، قابلیت شناسایی شدن و هدف قرار گرفتن دوربین های حرارتی است که آن را با وجود کارآیی، آسیب پذیر کرده است.
العبیدی می گوید: بیشتر دوربین های نظارتی در «العظیم» دیالی از مدت ها پیش تخریب شده اند. دره العظیم یکی از مناطق بحران خیز و حساس دیالی است که تا ماه ها قبل، بیشترین دوربین های دیالی را در خود جای داده بود اما داعش بارها به این دوربین ها حمله کرد و مساله بعدی این است که تعمیر یا تعویض و بازگرداندن دوربین ها به مدار، زمان زیادی می برد و فرصتی برای نفوذ امن داعشی ها از مناطقی را می دهد که دوربین ها در آن تخریب شده اند.
چه باید کرد؟
عملیات منحصر به فرد الحشد الشعبی با همراهی ارتش عراق که روزهای گذشته در ۵ محور حمرین دیالی و در مناطق ناهموار این استان انجام شد یک ویژگی بارز داشت؛ استفاده از پهپادهای شناسایی و تهاجمی که به خوبی نقش دوربین های حرارتی را ایفا و همزمان، می تواند تروریست ها را در عملیاتی تهاجمی نیز هدف قرار دهد. گفته شد ۱۱ لانه تروریست ها در حمرین با همین روش کشف و نابود شد.
به نظر می رسد اعزام پهپاد به نقاط بحران خیز در استان هایی مانند دیالی، صرفنظر از میزان هزینه لازم برای تجهیز و فعال سازی یک پهپاد شناسایی هوشمند با دوربین های دید در شب و تشخیص چهره و رویکرد تهاجمی همزمان، می تواند گامی محکم تر در نابودی تروریسم به ویژه در مرزهای غربی ایران بردارد.