پس از حمله روسیه به اوکراین بازار نفت دچار شوک قیمتی شد، علت آن هم این بود که روسیه یکی از بزرگترین تامین‌کنندگان نفت و گاز اروپا بوده و ادامه تنش می‌تواند جریان انرژی در اروپا را با اختلال رو به رو کند. در این بین اقتصادهای بزرگ جهان با توجه به افزایش قیمت نفت اکنون بر سر دوراهی حمایت از تقاضا برای افزایش رشد اقتصادی و یا اجرای سیاست‌های انقباضی برای کنترل تورم قرار دارند.
در این بین کشورهای غربی و ژاپن روز سه‌شنبه، روسیه را به تلافی ارسال اعزام نیروهای نظامی به دو جمهوری خودخوانده در شرق اوکراین، هدف تحریم‌های جدیدی قرار داده بودند و تهدید کرده بودند اگر مسکو حمله نظامی به همسایه خود انجام دهد، هدف تحریم‌های بیشتری قرار می‌گیرد. البته تاکنون هیچ تحریمی علیه تجارت انرژی این کشور اعلام نشده است.
در این باره، برخی اقتصاددان‌ها بر این عقیده هستند که این مشکل تنها ریسک ژئوپلیتیکی نیست بلکه وضعیت عرضه دچار محدودیت بیشتری می شود. اگر روسیه با تحریمها روبرو شود، عرضه نفت این کشور یک شبه ناپدید خواهد شد و اوپک نمی‌تواند به حد کافی نفت تولید کند تا شکاف مذکور را پر کند.
اما بعضی از اعضای اوپک می‌گویند نیازی نیست این گروه و متحدانش تولید نفت را به میزان بیشتری افزایش دهند زیرا توافق احتمالی میان ایران و قدرتهای جهانی میزان عرضه را افزایش خواهد داد. شماری از اعضای اوپک در حال حاضر برای رسیدن به اهداف تولید به سختی تلاش می کند. ژاپن و استرالیا روز پنج شنبه اعلام کردند به همراه سایر اعضای آژانس بین‌المللی انرژی، آماده اند در صورت مختل شدن عرضه جهانی بر اثر جنگ در اوکراین، از ذخایر نفت خود بهره برداری کنند.
از سوی دیگر تحلیلگران نسبت به فشار تورمی نفت ۱۰۰ دلاری بر اقتصاد جهان بخصوص برای آسیا که عمده نیازهای انرژی خود را وارد می کند هم هشدار دادند. چراکه افزایش قیمت‌های نفت در شرایط دشوار ویژه اقتصادی اتفاق می افتد. نیازهای عظیم آسیا برای واردات انرژی پاشنه آشیل این منطقه مانده و افزایش قیمت‌های نفت به رشد و درآمد در سال پیش رو آسیب می زند.
در این بین، آمریکا و ایران به مذاکرات هسته‌ای غیرمستقیم در وین ادامه می‌دهند و اگر این مذاکرات به نتیجه برسد رفع تحریمها علیه فروش نفت ایران و افزایش عرضه جهانی را به دنبال خواهد داشت. همچنین با توجه به افزایش قیمت نفت و همچنین محدود ماندن عرضه، به نظر می‌رسد بازار برای افزایش صادرات نفت ایران آماده بوده و زیرساخت ها نیز برای ورود ایران در حال ایجاد است.
مرتضی بهروزی فر - کارشناس ارشد حوزه انرژی -درباره تاثیر نفت بالای ۱۰۰ دلاری بر اقتصاد ایران به ایسنا گفت: در این بین دو مساله وجود دارد؛ یکی بحث صادرات فعلی است که عدد چندان بزرگی نیست و برای انتقال پول آنچه که صادر می شود نیز مشکلاتی وجود دارد اما مسلما اگر قرار باشد وضعیت به همین شکل باشد و قیمت‌ها در همین سطوح باقی بماند و برجام نیز محقق شود، کمک بسیار خوبی به اقتصاد ایران خواهد شد.
وی با تاکید اینکه اگر تحریمها باقی بماند باز هم این قیمت می‌تواند در اقتصاد ایران اثرگذار باشد، تصریح کرد: باتوجه به اینکه ابعاد مساله اوکراین و حمله روسیه چندان مشخص نیست و معلوم نشده که این درگیری‌ها تا کجا ادامه پیدا کند و دامن کدام کشورها را می‌گیرد، نمی‌توان در مورد وضعیت کلی نظر داد، اما در شرایط فعلی از این نظر که کشورهای بزرگ تولیدکننده به دنبال این هستند که بتوانند حداقل ذخایر خود را تکمیل کنند و کشوری مانند چین باتوجه به شرایط و احتمال بدتر شدن اوضاع با اشتیاق بیشتری به دنبال خرید خواهد بود، مثبت به نظر می‌رسد.
این کارشناس افزود: با این حال منافع ایران زمانی تضمین می‌شود که موضوع برجام حل شود و این شرایط یعنی قیمت بالای 100 دلار و کمبود عرضه باقی بماند، چراکه اولا باتوجه به شرایط فعلی، ما امکان صادرات با ظرفیت بالا را نخواهیم داشت و امکان دریافت پول نیز به راحتی وجود ندارد لذا زمانی شرایط مطلوب خواهد شد که مساله برجام حل شده باشد.
بهروزی‌فر با اشاره به شرایط فعلی بازار انرژی و تهدیدهایی که برای بازار روسیه وجود دارد، تاکید کرد: قطعا هرچه بازار بیشتر تحت فشار باشد و چشم‌اندازها نامشخص باشد، فشاری که بر کشورهای بزرگ منطقه وجود دارد نیز بیشتر می‌شود، در این شرایط ایران راحت‌تر پذیرفته خواهد شد تا وارد بازار شود. هرچند که در این شرایط نباید سیاست‌های روسیه را نیز نادیده گرفت.
وی اظهار کرد: در مجموع شرایط فعلی بازار نفت نسبت به شش ماه پیش برای ایران بسیار مثبت است و پیش‌بینی می‌شود که اوضاع بهتر نیز شود چراکه تقاضا برای نفت رو به افزایش بوده و در شرایط کنونی عرضه پاسخگو نیست و ایران یک برگ برنده در دست دارد.
با این حال بررسی‌ها نشان می‌دهد افزایش قیمت نفت تا بشکه‌ای ۱۵۰ دلار تقریباً رشد جهانی را متوقف می‌کند و تورم را به بیش از ۷ درصد افزایش می‌دهد. این عدد بیش از سه برابر نرخ هدف اکثر سیاست‌گذاران پولی جهان است.
نفت همراه با افزایش بیشتر قیمت کالاها، قیمت گاز طبیعی را نیز افزایش داده است. در میان محرک‌هایی از جمله رشد مجدد تقاضای جهانی پس از قرنطینه همراه با تنش‌های ژئوپلیتیکی مانند جنگ روسیه و اوکراین تقویت قیمت نفت را به دنبال داشته است.
البته خبرهایی که از وین در خصوص دستیابی به توافق در احیای برجام به گوش می‌رسد، تا حدی قیمت‌ها را کنترل کرده است زیرا انتظار می‌رود با دستیابی به تواق، صادرات نفت ایران در کوتاه مدت افزایش پیدا کند و بخشی از کمبود عرضه از این طریق جبران شود. در این شرایط و با توجه به نیاز بازار به افزایش عرضه نفت، راه برای صادرات نفت ایران هموار خواهد شد.
- نویسنده :
- منبع :
