۱۹ دی: شخصیت علمی، فرهنگی و هنری آیت‌الله العظمی میرزا محمد فیض قمی جایگاهی استثنایی و یگانه را در میان علما، بر جای گذاشت.
چهارصد و بیست و یکمین جلسة بنیاد قم‌پژوهی در مورخ بیست و هفتم اردیبهشت ماه با موضوع: «یک‌صدمین سال ورود شیخ عبدالکریم حائری یزدی به قم و نقش آیت‌الله العظمی میرزا محمد فیض قمی در تاسیس حوزه علمیه قم» در منزل آن مرحوم برگزار گردید.
حجت الاسلام ناصرالدین انصاری قمی در آغاز نشست ضمن اشاره به پیشینه علمی خاندان فیض گفت: خاندان فیض قمی یکی از خاندان‌های سرشناس و موثر در تاریخ و تحولات حدودا دویست ساله اخیر قم‌اند. ورود این خاندان به قم به زمان واگذاری تولیت مقبره فتحعلی شاه به میرزا محمد علی قرقی و سپس برادرش، میرزا محمد خوانساری در قم برمی‌گردد.
میرزا علی‌اکبر فیض فرزند اخیر و متولی بعدی مقبره شاه قاجار از تاریخ‌نگاران و ادیبان به‌نام قم در دوران ناصرالدین شاه محسوب می‌شود.
فرزند وی حضرت آیت‌الله العظمی حاج میرزا محمد فیض از مراجع بزرگ تقلید در دوران پهلوی اول و دوم بعد از فراغت از تحصیل و بازگشت از عتبات عالیات خانه‌ای بزرگ در محله اسحاقیه در کوچه آقا سید اسماعیل خریداری می‌کند که متعلق به یکی از اعیان و بزرگان قم بوده است.
با درگذشت ایشان این خانه از طریق ارث و خریداری سهام دیگر بازماندگان به حضرت آیت‌الله حاج میرزا مهدی فیض فرزند او که اخیرا درگذشتند می‌رسد.
از همان زمان ورود آیت‌الله فیض بزرگ که در تاسیس و تحکیم حوزه علمیه قم نقش شاخص و پررنگی داشته است، سنتی به معنای واقعی به شکل روضه‌خوانی و دعاخوانی در این خانه شکل می‌گیرد که تا امروز ادامه یافته است؛ سنتی با حدود یک صد سال سابقه.
در ادامه نشست مهندس محمود فیض با بیان خاطراتی از مرحوم پدر و پدربزرگش پرداخت. یکی از خاطرات اشاره داشت به دوران نخست وزیری رزم آرا که ایشان از مرحوم آیت‌الله فیض پرسیدند که چقدر پول نیاز دارید تا خدمتتان تقدیم کنم. ایشان گفتند به جای پول دو کار مهم و اساسی برای قم انجام دهید: یکی ساختن سیل‌بند و سد است و دیگری بهبود آب شرب سکنه قم.
دکتر جواد فیض نوه دیگر آیت‌الله فیض به نقش مرحوم میرزا محمد فیض قمی در تاسیس حوزة علمیة قم پرداخت و گفت: تا وقتی مرحوم میرزای قمی در قید حیات بودند حوزه تدریس و مباحث علمی رونقی داشت و حتی طلاب غیر بومی نیز در قم ساکن بودند. اما با وفات مرحوم میرزا در سال ۱۲۳۶ قمری، بساط درس و بحث کساد شد و حتی طلاب قمی به تهران می‌رفتند و بعد از مدتی راهی حوزه نجف می‌شدند.
همین امر مرحوم آیت‌الله فیض را به فکر انداخت تا برای رونق حوزه علمیه قم چاره‌اندیشی کند. ایشان با مشورت علمای بزرگ قم که هر کدام صاحب فتوا و رساله بودند نامه‌ای را خطاب به حضرت آیت‌الله العظمی آقای حاج شیخ عبد الکریم حائری(ره) و دعوت از ایشان برای اقامت در قم نگاشتند که از طریق حجت‌الأسلام آقای حاج میرزا سیدحسن برقعی امام جماعت صحن بزرگ حرم حضرت معصومه (س) به سلطان آباد (اراک) ارسال و بالاخره معظم‌له به این دعوت پاسخ مثبت داده والحق و الانصاف مردم قم و علما و فضلا و روحانیان با استقبال بی‌نظیر وی را تا حرم مطهر حضرت معصومه (س) مشایعت و چون هنگام ورود ایشان به حرم مصادف با نماز مغرب وعشاء بود لذا مرحوم آیت‌الله العظمی میرزا محمد فیض(ره) جای نماز خود را به حضرت آیت‌الله العظمی آقای حاج شیخ عبد الکریم حائری(ره) تفویض و همه علما و بازاریان و مشایعت کنندگان، علما وشخص آیت‌الله فیض به مرحوم آیت‌الله آقای حاج شیخ اقتدا نمودند و بعد از آن مرحوم آقای فیض نماز خودشان را به مسجد امام حسن عسکری (ع) منتقل نمودند و امروز شبستان منسوب به آیت‌الله فیض در مسجد امام (ع) است که مجموعاً مرحوم آیت‌الله العظمی میرزا محمد فیض و مرحوم آیت‌الله حاج آقای مهدی فیض در آن به مدت یک قرن اقامه جماعت نموده‌اند. نقل است مرحوم آیت‌الله حائری محل جماعت را ظاهراً به محل دیگری از حرم انتقال و از ایشان (مرحوم آیت‌الله فیض) تقاضا نموده‌اند که به محل قبلی خود برگردند که ایشان می‌فرمایند به احترام آقای حاج شیخ دیگر در حرم مطهر اقامه جماعت نخواهم کرد.
در بخش پایانی نشست دکتر محمدباقر فیض به ویژگی‌های منزل مرحوم فیض از نظر معماری پرداخت و گفت: خانه تاریخی فیض با مساحت حدود ۱۳۵۰ متر مربع تنها خانه تاریخی بازمانده در قم است که دارای بیرونی و اندرونی مستقل است و بدین ترتیب خانه فیض از این لحاظ در قم یگانه است.
حدود پانزده سال پیش کارشناسان میراث فرهنگی از تهران پرونده‌ای برای این خانه تشکیل دادند و قدمت ِآن را پیرامون ۲۰۰ تا ۲۲۰ سال تشخیص دادند.
پاره‌ای از تحولات مهم مذهبی و تاریخی و اجتماعی قم در یک صد سال اخیر در این خانه شکل گرفته است. با این وصف جدا از کالبد و معماری بنا، از لحاظ رویدادهای مزبور نیز این خانه اهمیت بسیار دارد.
خاندان فیض قمی که خاندانی گسترده‌اند، نقش عمده‌ای در تحولات گوناگون قم و پیرامون در دوران معاصر داشته‌اند. با التفات به این که خانه مزبور بیت مرجعیت بوده است و هم به لحاظ میراث فرهنگی و قدمت، نگهداری و حفظ این خانه و سنت‌های جاری در آن باید از اولویت‌های متولیان فرهنگی و مذهبی و اجتماعی شهر باشد.
وی در پایان افزود: در هر صورت همه علاقه‌مندان به میراث فرهنگی و تاریخی باید برای حفظ این میراث ارزشمند از هیچ‌گونه کوششی کوتاهی نکنند.
پایان بخش مراسم، بازدید از خانه تاریخی مرحوم آیت‌الله العظمی میرزا محمد فیض قمی بود که ضمن بازدید از بیرونی و اندرونی خانه، ویژگی‌های ممتاز خانه نظر بازدیدگان را جلب کرد.
حجت الاسلام ناصرالدین انصاری قمی در آغاز نشست ضمن اشاره به پیشینه علمی خاندان فیض گفت: خاندان فیض قمی یکی از خاندان‌های سرشناس و موثر در تاریخ و تحولات حدودا دویست ساله اخیر قم‌اند. ورود این خاندان به قم به زمان واگذاری تولیت مقبره فتحعلی شاه به میرزا محمد علی قرقی و سپس برادرش، میرزا محمد خوانساری در قم برمی‌گردد.
میرزا علی‌اکبر فیض فرزند اخیر و متولی بعدی مقبره شاه قاجار از تاریخ‌نگاران و ادیبان به‌نام قم در دوران ناصرالدین شاه محسوب می‌شود.
فرزند وی حضرت آیت‌الله العظمی حاج میرزا محمد فیض از مراجع بزرگ تقلید در دوران پهلوی اول و دوم بعد از فراغت از تحصیل و بازگشت از عتبات عالیات خانه‌ای بزرگ در محله اسحاقیه در کوچه آقا سید اسماعیل خریداری می‌کند که متعلق به یکی از اعیان و بزرگان قم بوده است.
با درگذشت ایشان این خانه از طریق ارث و خریداری سهام دیگر بازماندگان به حضرت آیت‌الله حاج میرزا مهدی فیض فرزند او که اخیرا درگذشتند می‌رسد.
از همان زمان ورود آیت‌الله فیض بزرگ که در تاسیس و تحکیم حوزه علمیه قم نقش شاخص و پررنگی داشته است، سنتی به معنای واقعی به شکل روضه‌خوانی و دعاخوانی در این خانه شکل می‌گیرد که تا امروز ادامه یافته است؛ سنتی با حدود یک صد سال سابقه.
در ادامه نشست مهندس محمود فیض با بیان خاطراتی از مرحوم پدر و پدربزرگش پرداخت. یکی از خاطرات اشاره داشت به دوران نخست وزیری رزم آرا که ایشان از مرحوم آیت‌الله فیض پرسیدند که چقدر پول نیاز دارید تا خدمتتان تقدیم کنم. ایشان گفتند به جای پول دو کار مهم و اساسی برای قم انجام دهید: یکی ساختن سیل‌بند و سد است و دیگری بهبود آب شرب سکنه قم.
دکتر جواد فیض نوه دیگر آیت‌الله فیض به نقش مرحوم میرزا محمد فیض قمی در تاسیس حوزة علمیة قم پرداخت و گفت: تا وقتی مرحوم میرزای قمی در قید حیات بودند حوزه تدریس و مباحث علمی رونقی داشت و حتی طلاب غیر بومی نیز در قم ساکن بودند. اما با وفات مرحوم میرزا در سال ۱۲۳۶ قمری، بساط درس و بحث کساد شد و حتی طلاب قمی به تهران می‌رفتند و بعد از مدتی راهی حوزه نجف می‌شدند.
همین امر مرحوم آیت‌الله فیض را به فکر انداخت تا برای رونق حوزه علمیه قم چاره‌اندیشی کند. ایشان با مشورت علمای بزرگ قم که هر کدام صاحب فتوا و رساله بودند نامه‌ای را خطاب به حضرت آیت‌الله العظمی آقای حاج شیخ عبد الکریم حائری(ره) و دعوت از ایشان برای اقامت در قم نگاشتند که از طریق حجت‌الأسلام آقای حاج میرزا سیدحسن برقعی امام جماعت صحن بزرگ حرم حضرت معصومه (س) به سلطان آباد (اراک) ارسال و بالاخره معظم‌له به این دعوت پاسخ مثبت داده والحق و الانصاف مردم قم و علما و فضلا و روحانیان با استقبال بی‌نظیر وی را تا حرم مطهر حضرت معصومه (س) مشایعت و چون هنگام ورود ایشان به حرم مصادف با نماز مغرب وعشاء بود لذا مرحوم آیت‌الله العظمی میرزا محمد فیض(ره) جای نماز خود را به حضرت آیت‌الله العظمی آقای حاج شیخ عبد الکریم حائری(ره) تفویض و همه علما و بازاریان و مشایعت کنندگان، علما وشخص آیت‌الله فیض به مرحوم آیت‌الله آقای حاج شیخ اقتدا نمودند و بعد از آن مرحوم آقای فیض نماز خودشان را به مسجد امام حسن عسکری (ع) منتقل نمودند و امروز شبستان منسوب به آیت‌الله فیض در مسجد امام (ع) است که مجموعاً مرحوم آیت‌الله العظمی میرزا محمد فیض و مرحوم آیت‌الله حاج آقای مهدی فیض در آن به مدت یک قرن اقامه جماعت نموده‌اند. نقل است مرحوم آیت‌الله حائری محل جماعت را ظاهراً به محل دیگری از حرم انتقال و از ایشان (مرحوم آیت‌الله فیض) تقاضا نموده‌اند که به محل قبلی خود برگردند که ایشان می‌فرمایند به احترام آقای حاج شیخ دیگر در حرم مطهر اقامه جماعت نخواهم کرد.
در بخش پایانی نشست دکتر محمدباقر فیض به ویژگی‌های منزل مرحوم فیض از نظر معماری پرداخت و گفت: خانه تاریخی فیض با مساحت حدود ۱۳۵۰ متر مربع تنها خانه تاریخی بازمانده در قم است که دارای بیرونی و اندرونی مستقل است و بدین ترتیب خانه فیض از این لحاظ در قم یگانه است.
حدود پانزده سال پیش کارشناسان میراث فرهنگی از تهران پرونده‌ای برای این خانه تشکیل دادند و قدمت ِآن را پیرامون ۲۰۰ تا ۲۲۰ سال تشخیص دادند.
پاره‌ای از تحولات مهم مذهبی و تاریخی و اجتماعی قم در یک صد سال اخیر در این خانه شکل گرفته است. با این وصف جدا از کالبد و معماری بنا، از لحاظ رویدادهای مزبور نیز این خانه اهمیت بسیار دارد.
خاندان فیض قمی که خاندانی گسترده‌اند، نقش عمده‌ای در تحولات گوناگون قم و پیرامون در دوران معاصر داشته‌اند. با التفات به این که خانه مزبور بیت مرجعیت بوده است و هم به لحاظ میراث فرهنگی و قدمت، نگهداری و حفظ این خانه و سنت‌های جاری در آن باید از اولویت‌های متولیان فرهنگی و مذهبی و اجتماعی شهر باشد.
وی در پایان افزود: در هر صورت همه علاقه‌مندان به میراث فرهنگی و تاریخی باید برای حفظ این میراث ارزشمند از هیچ‌گونه کوششی کوتاهی نکنند.
پایان بخش مراسم، بازدید از خانه تاریخی مرحوم آیت‌الله العظمی میرزا محمد فیض قمی بود که ضمن بازدید از بیرونی و اندرونی خانه، ویژگی‌های ممتاز خانه نظر بازدیدگان را جلب کرد.
- نویسنده :
- منبع :
https://19dey.com/news/38730
