امام سجاد(ع) بزرگترین روشنگر قیام عاشورا بود/ بیماری‌ای که حکمت الهی بود

برخي ‌مورخان معتقدند که امام زين العابدين(ع) در‌ واقعه جانگداز ‌و‌ خونين کربلا ۲۴ ساله بوده است ‌و‌ بعضي ديگر نوشته‌اند: که از سن مبارکش ۲۲ سال می گذشت، محمدبن سعد در کتاب طبقات می‌نویسد: علی بن حسین(ع) در واقعه کربلا همراه پدرش بود و در آن هنگام از عمر شریفش ۲۳ سال می‌گذشت.
یکی از تحریف‌ها و باورهای نادرست، موضوع بیماری امام سجاد(ع) است که بیش از حد پررنگ است، به گونه‌ای که برای برخی، نام آن حضرت، یادآور بیماری، اسارت و ضعف است. این باور نادرست، برخی را از شناخت واقعی آن اسوه عبادت محروم کرده است.
‎ در کتاب ارشاد شیخ مفید ذکر شده که فرزند ايشان، امام محمد باقر(ع) که ‌از‌ کربلا ‌تا‌ شهادت همراه پدر بود، ‌سه‌ يا چهار ساله بودند. امام زين العابدين(ع) در‌ ‌آن‌ هنگام ‌به‌ سبب بيماری ‌در‌ جهاد شرکت نکردند ‌و‌ خداوند ‌او‌ ‌را‌ براي هدايت مسلمانان نگه داشت ‌و‌ نسل رسول خدا(ص) از فاطمه (ع) در ذریه امام حسین(ع) به امام سجاد (ع) و اولاد او منحصر شد.
شیخ مفید در این باره می‌گوید: همین که امام حسین (ع) شربت شهادت را نوشید، شمر به قصد کشتن امام سجاد (ع) نیز حمله برد.
امام زین العابدین(ع) در بستر بیماری به سر می‌برند و حمید بن مسلم به دفاع پرداخت و مانع حمله شمر شد. عمر بن سعد آن حضرت را در حالی که از بیماری رنج می‌برد، با اهل بیت به کوفه انتقال داد.

نقش امام سجاد(ع) در زنده نگهداشتن قیام عاشورا
از آنجا که شهادت سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین(ع) و یاران باوفایش از منظر عمومی، آثار ویرانگری برای حکومت بنی امیه داشت و مشروعیت آن را زیر سؤال برده بود و نیز برای اینکه این تراژدی غم بار به دست فراموشی سپرده نشود، امام چهارم با گریه بر شهیدان نینوا و زنده نگه داشتن یاد و خاطره جانبازی آنان اهداف شهیدان کربلا را دنبال می‌کردند. ظلمت حادثه کربلا و قیام جاودانه عاشورا به قدری دلخراش بود که شاهدان آن مصیبت عظیم تا زنده بودند آن را فراموش نکردند.
حال وظیفه امام سجاد(ع) بود که آرمان کربلائیان را در لباس جهاد اسارت و در قالب جدال و مواعظ احسن به گوش همگان برساند و مردمان مقهور سیاست جهالت پروری امویان را به اسلام راستین، اسلام محمد و علی(ع) و اسلام قرآن رهنمون گردد.
بزرگ مبلغ قیام عاشورا، حضرت امام سجاد (ع) با سخنرانی و خطبه‌های آتشین خود توانستند نهضت حق طلبانه سالار شهیدان را از هجوم تحریف نجات بخشند. اینک بعد از گذشت پانزده قرن همچنان این قیام، پرشکوه و جاودانه است.

امام سجاد (ع) و بیان مصیبت کربلا
نقش امام سجاد (ع) در واقعه کربلا بیشتر نقش روشنگری پس از واقع کربلا را برعهده داشتند و در شام سخنرانی زیبایی در معرفی اهل بیت(ع) و حقانیت امام حسین (ع) ایراد کردند.
حضرت سجاد(ع) بنا به مصلحت الهی بیمار بودند و تکلیف از دوش ایشان برداشته شده بود اما به عنوان پشتوانه معنوی در کربلا حضور داشتند و دلداری دادن و حمایت معنوی از رزمندگان و اصحاب امام حسین (ع) را برعهده داشتند.
بنابراین امام سجاد(ع) گویا از جانب خداوند حکمت این بود تا تکلیف جهاد فیزیکی را نداشته باشند و بمانند برای بعد از کربلا.
در بحارالانوار بیان شده که، امام سجاد(ع)  روزی در بازار شام با منهال بن عمرو الطائی که از شیعیان او بود برخورد کردند. بعضی هم گفته‌اند این ملاقات بعد از خطبه حضرت سجاد(ع) در مسجد دمشق بوده است.
منهال به امام عرض کرد: " ای پسر رسول خدا حال شما چطور است؟ و چگونه شب را به صبح می آورید؟" امام سجاد (ع) فرمود: "وای بر تو، آیا وقت آن نرسیده که بدانی حال ما چگونه است؟ ما در این امت، همانند بنی اسرائیل گرفتار فرعونیانیم!! مردان ما را کشته و زنان ما را زنده نگه داشته‌اند! ای منهال، عرب بر عجم می‌بالد که محمد مصطفی (صلی الله علیه و آله و سلم) عرب است و قبیله قریش بر دیگر قبایل مباهات می‌کند که رسول خدا قریشی است؛ و اینک ما فرزندان اوییم که حقمان غصب شده و خونمان به ناحق روی زمین ریخته شده است. ما را از شهر و دیار خود آواره کرده‌اند، پس انالله و انا الیه راجعون از این مصیبت که بر ما گذشته است."


برانگیختن نهضت‌های خونخواهی حسینی
بی ‌شک سخنان بیدارگرانه امام سجاد(ع) و حضرت زینب(س) در عصر اسارت، وجدان‌های خفته امت اسلام را بیدار ساخت و انگیزه‌ های انتقام خواهی و خونخواهی از شهیدان کربلا را در نهاد آنان بارور ساخت تا قیام‌های خونخواهان کوفی در قالب جنبش توابین و سپس قیام مختار شکل گرفت.
هر چند با توجه به شرایط حساس و بحرانی و خفقان شگفت آن عصر، امام سجاد(ع) در هنگام ظهور آن نهضت‌ها بیان صریحی نداشت ولی نقش سخنرانی ‌های امام در کوفه و شام و موضع‌ گیری ‌های پنهانی امام(ع) را نباید نادیده گرفت.
موضع‌گیری ‌های قاطع و پر صلابت امام ‌سجاد(ع) در برابر هشام ‌بن عبدالملک (دهمین خلیفه ‌اموی) و عظمت روز افزون امام (ع) در میان مردم، به ویژه در میان مردم حجاز موجب شد که هشام به قتل امام سجاد (ع) کمر بندد، برادر او ولید بن عبدالملک، به دستور او آن حضرت را مسموم کرده و به‌ شهادت رساند. آن بزرگوار به جرم دفاع از حیثیت اسلام، و مبارزه با طاغوت‌های ‌اموی و مروانی، شهد شهادت نوشید.
پس از واقعه جانگداز عاشورا امام سجاد(ع) در حدود سی و پنج سال زندگی کردند و سرانجام در اثر مسمومیت به تاریخ فوق الذکر به شهادت رسیده و امام باقر (ع)، بدن مطهرشان را غسل داده و کفن نموده، در قبرستان بقیع به خاک سپردند.

رساله حقوق امام سجاد (ع) یک منشور انسانی و صحیفه سجادیه اُخت القرآن است
دو کتاب مهم از امام سجاد(ع) باقی مانده است یکی صحیفه سجادیه و دیگری رساله حقوق است.
در صحیفه سجادیه امام سجاد(ع) در قالب دعا تمام معارف اسلامی حتی مسائل سیاسی، نظامی و اقتصادی را مطرح کردند.
در رساله حقوق هم به عنوان یک منشور انسانی، انواع و احکام حقوق انسان‌ها بر یکدیگر را بیان کردند که شرح‌های بسیار متعددی بر این دو کتاب ارزشمند نوشته شده است.
صحیفه سجادیه  اُخت القرآن، یعنی خواهر قرآن نامیده‌اند و این نشان دهنده عظمت معارف بلندی است که در صحیفه سجادیه توسط امام سجاد(ع) بیان شده است، که هنوز هم صحیفه سجادیه بعنوان یک کتاب زنده برای تمام مسلمانان تلقی می‌شود.