شیوع دوباره بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک در استان البرز

بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک (ppr) یک بیماری ویروسی بسیار مسری است که دام های کوچک اهلی همچون گوسفند و بز و نشخوارکنندگان حیات وحش همچون کل و بز وحشی به آن مبتلا می شوند، از مهمترین علائم این بیماری تب، ترشحات چشم و بینی، التهاب و جراحات دهانی، اختلال تنفسی و سرفه، ذات الریه، التهاب روده ها و اسهال می باشد.
این بیماری نخستین بار در سال ۱۹۴۲ میلادی در کشور آفریقایی ساحل عاج گزارش شد و اکنون بیشتر در کشورهای آفریقایی، هند، خاورمیانه و ایران در حال گردش است. عامل بیماری طاعون نشخوار کنندگان کوچک ویروسی از جنس موربیلی ویروس است که ارتباط نزدیکی با ویروس طاعون گاوی (Rinderpestvirus) دارد که ریشه کنی جهانی آن در سال ۲۰۱۱ اعلام شد.
اولین مورد بیماری به فرم اپیدمی در ایران در سال ۱۳۷۳ در ۲ گله از استان ایلام گزارش شد که به تایید آزمایشگاهی نیز رسید و در پی آن گزارشات فراوانی از وقوع بیماری همراه با تلفات و خسارات اقتصادی از استان‌های اردبیل، آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، فارس و تهران دریافت شد.
این بیماری ویروسی در دهه گذشته ابتدا در سال ۱۳۹۴ با ۲۰۷ راس تلفات و سپس در سال ۱۳۹۷ با تلفات ۲۸ راس کل و بز وحشی در استان گزارش شد و پس از آن سال گذشته با سه دور شیوع این بیماری شاهد تلفات ۱۰۰ راس کل و بز وحشی در کوهستان های شهرستان طالقان بودیم.
کارشناسان امر دلیل اصلی شیوع این بیماری را عدم واکسیناسیون یا واکسیناسیون ناقص دام های اهلی دانسته اند.
استان البرز به خصوص مراتع آن در منطقه حفاظت شده البرز جنوبی و منطقه شکار ممنوع طالقان محل گذر دام های استان های همجوار در فصل کوچ می باشد و علیرغم مراقبت ها و تاکیدات زیادی که به دامداران برای واکسیناسیون دام هایشان شده باز هم این بی مبالاتی ها منجر به شیوع شدیدتر این بیماری در مراتع شهرستان طالقان شدبه طوریکه در طی ۲ هفته از گزارش شیوع این بیماری ۱۰۴ راس تلفات دام های وحشی را داشته ایم و اکنون مسوولان دستگاه های ذیربط در استان البرز همچون حفاظت محیط زیست، امور عشایری، منابع طبیعی، دامپزشکی، فرمانداری طالقان، مدیریت بحران استانداری البرز به صورت جدی پای کار آمده اند تا هر چه سریعتر این بیماری مهار شود تا تلفات بیشتری را شاهد نباشیم.
دام های اهلی غیرمجاز عامل اصلی شیوع بیماری در طالقان
سرپرست اداره کل حفاظت محیط زیست استان البرز در حاشیه نشست هماهنگی دستگاه های ذیربط در امر مهار بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک در طالقان گفت: یکی از مهمترین علل بروز بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک در وحوش البرز وسایر مناطق کشور تعلیف گله های غیرمجاز دام اهلی و غیرواکسینه شده در مراتع است.
مجید درگی افزود: در پایش های انجام شده وجود چند گله غیرمجاز دام اهلی در ارتفاعات استان البرز تایید شد و از ۲ هفته پیش شاهد تلفات وحوش براثر طاعون نشخوارکنندگان هستیم.
وی با بیان اینکه عواملی همچون خشکسالی بر سیستم ایمنی بدن گله های کل و بز و میش وحشی تاثیرگذار است، اظهار داشت: نمونه برداری های لازم از لاشه تازه دام های تلف شده انجام شد که پس از آزمایش های انجام شده توسط دامپزشکی، شیوع این بیماری مورد تایید قرار گرفت.
وی با بیان اینکه سال گذشته ۱۰۰ راس از کل و بز وحشی در اثر این بیماری در ارتفاعات شهرستان طالقان تلف شده است، افزود: اکنون در مرحله شیوع و پیک بیماری هستیم و اقدامات کنترلی بر اساس دستورالعمل های سازمان حفاظت محیط زیست در حال انجام است.
درگی گفت: بر اساس اعلام منابع علمی در گونه کل و بز وحشی تلفات بین ۷۰ تا ۸۰ درصد گله را می تواند شامل شود ولی به این معنی نیست که این میزان حیات وحش طالقان از بین رفته یا خواهند رفت بلکه اگر یک گله ای به این بیماری مبتلا شود پیش بینی می شود که بین ۵۰ تا ۸۰ درصد گله را درگیرکند.
وی افزود: در منطقه ای که اکنون این بیماری مورد تایید قرار گرفته، حدود ۳۵۰ راس کل و بز وحشی زیست می کنند که بایستی سیر خود را طی کند و بعد از آن آمار و نتایج مربوطه اعلام خواهد شد.
سرپرست اداره کل حفاظت محیط زیست استان البرز گفت: اقدامات قضایی و قانونی بر علیه گله دارانی که دام هایشان را به صورت غیرمجاز و واکسینه نشده وارد مراتع کرده بودند انجام شد و تشکیل پرونده انجام شده است.
وی در خصوص اقدامات انجام شده برای کنترل بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک، افزود: بر اساس دستورالعمل سازمان حفاظت محیط زیست نخستین اقدام در صورت شیوع این بیماری، قرق منطقه می باشد و تا جای ممکن اجازه خروج دام های وحشی از منطقه قرق و ورود آن ها در میان دام های اهلی واکسینه شده داده نشود.
درگی با بیان اینکه گوسفندهای واکسینه شده هم در این شرایط بایستی با نظارت دامپزشکی منطقه را هر چه سریعتر ترک کنند، تصریح کرد: این اقدامات را از بدو مشاهده بیماری در منطقه آغاز کردیم ضمن اینکه امحای بهداشتی لاشه ها نیز انجام شده است.
وی گفت: ویروس بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک جزو بیماری های مشترک با انسان نیست ولی برای جلوگیری از شیوع بیشتر این بیماری لاشه ها به نحو کاملا بهداشتی و به دور از منابع آبی آهک پاشی شده و دفن می شوند.
سرپرست اداره کل حفاظت محیط زیست استان البرز در خصوص اطلاع رسانی لازم به جوامع محلی در مورد این بیماری، افزود: بایستی گردشگرها و کوهنوردها تردد را در منطقه کمتر کرده تا ضمن اینکه استرس در گله های بیمار کمتر شود از انتقال بیماری به دیگر مناطق نیز جلوگیری شود.
وی اظهارداشت: تمام این اقدامات کنترلی و پیشگیرانه با همکاری دستگاه های مرتبط همچون دامپزشکی، امور عشایری، جهاد کشاورزی، محیط زیست، منابع طبیعی، مدیریت بحران، کوهنوردان و جوامع محلی انجام می شود.
مراتع شهرستان طالقان قرنطینه شد
مدیرکل مدیریت بحران استانداری البرز در حاشیه برگزاری این نشست هماهنگی گفت: بر اساس گزارش های اعلام شده در هفته های اخیر با تلفات ۱۰۰ راس حیات وحش در طالقان روبرو شدیم که این تلفات علاوه بر اینکه شیوع بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک از سوی دامپزشکی مورد تایید قرار گرفت همزمان با بارش های سیل آسا و تندری در شهرستان بود.
محمدرضا فلاح نژاد با بیان اینکه اعلام تشخیص مرگ این تعداد تلفات حیات وحش نیاز به بررسی های تکمیلی دارد، افزود: تلفات حیات وحش در اثر بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک از سال های گذشته فقط در شهرستان طالقان بوده که با توجه به این شرایط مدیریت های مربوطه در این شهرستان موضوع را به خوبی مدیریت کرده اند.
وی با اشاره به اینکه مدیریت حیات وحش با حفاظت محیط زیست می باشد، اظهار داشت: در این نشست که علاوه بر محیط زیست، منابع طبیعی، جهاد کشاورزی، دامپزشکی و امور عشایری نیز حضور داشتند تصمیمات خوبی برای کنترل هر چه سریعتر این بیماری گرفته شد.
وی یکی از تصمیمات اتخاذ شده در این نشست را راه اندازی کمپ هایی از سوی محیط زیست در مناطق درگیر این بیماری عنوان کرد و گفت: شیوع بیشتر بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک هم اکنون در مناطق روستاهای حسنجون، خسبان و جزینان مشهود است.
فلاح نژاد افزود: همچنین مقرر شد گله های دام تا زمان مهار کامل بیماری به مراتع شهرستان طالقان وارد نشوند و این مراتع به طور کامل قرنطینه شوند.
وی با بیان اینکه تا حتی الامکان بایستی از تراکم گله ها در مراتع کمتر شود، تاکید کرد: ادارات منابع طبیعی و آبخیزداری و دامپزشکی نیز بایستی هر چه سریعتر اقدامات لازم برای خروج دام های فاقد مجوز ورود به مراتع را داشته باشند ضمن اینکه دام هایی که واکسینه نشده اند اقدامات تکمیلی برای واکسیناسیون آن ها انجام شود.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری البرز با تاکید بر اینکه دامداران مازندرانی دیگر اجازه ورود دام هایشان به صورت چرایی به مراتع استان البرز برای کوچ به دیگر استان ها را ندارند، گفت: این دام ها توسط خودرو به استان های مقصد منتقل شوند.
وی افزود: همچنین مقرر شد اداره کل حفاظت محیط زیست  استان البرز لاشه های حیات وحش را نمونه گیری و پس از آن به صورت کاملا بهداشتی دفن کند.
فلاح نژاد اضافه کرد: پیگیری های لازم برای تامین اعتبارات ملی و استانی برای واکسیناسیون و مقابله با این اپیدمی در دستور کار قرار گرفته است.