مسیر اسکار از کجا می‌گذرد

ارزش و اعتبار جایزه اسکار آنقدر هست که آوازه‌اش بر کسی پوشیده نباشد، جایزه‌ای که اساسا بر مبنای شایستگی هنری و فنی یک فیلم به آن اهدا می‌شود. بهترین فیلم بین‌الملل که غیر انگلیسی‌زبان یا خارجی خوانده می‌شود، یکی از جدی‌ترین و جذاب‌ترین بخش‌های این جایزه سینمایی‌ست که از دوره بیست‌ونهم برگزاری آن به آکادمی اسکار اضافه شد.
گذشته از سینمای جذاب، پویا و متاثرکننده کشورهایی نظیر ایتالیا و فرانسه که جوایز متعددی را از این شاخه اسکار از آنِ خود کرده‌اند، باتوجه به فراز سینمای آسیا به‌ویژه ژاپن، کره جنوبی و ایران، محدودیت کشورها برای معرفی تنها یک فیلم به اسکار، همواره یکی از انتقادهای جاری به معتبرترین جایزه جهانی صنعت فیلم و سینما بوده است؛ اما قانون آکادمی اسکار جز این نیست که «هر کشور یک فیلم». قانونی که نه تنها برای سینمای پیشرفته و قدرتمند اروپا، که کار انتخاب را برای سینمای رو به رشد برخی کشورهای آسیایی نیز سخت می‌کند.
گرچه سینمای اروپا با کسب ۵۵ جایزه از ۷۱ دوره آغاز شاخه بهترین فیلم خارجی‌زبان، سهم غالبی در کسب این جایزه داشته است اما در کنار ژاپن، کره‌جنوبی و هند، سینمای ایران نیز در دایره خیل موفقیت‌های بین‌المللی، حضور پررنگی در آکادمی اسکار داشته است تا جایی که در بخش فیلم‌های بلند داستانی غیر انگلیسی‌زبان، موفق شد دو بار با فیلم‌های «جدایی نادر از سیمین» و «فروشنده» این دستاورد مهم سینمایی را برای کشورمان به ارمغان آورد.
باتوجه به حضورهای موفق بین‌المللی و کسب جوایز جهانی فیلم‌های سینمای ایران و البته مسیر رو به رشدی که در حال پیمودن آن است، آنچنان که اشاره شد، حالا سینمای ایران را نیز می‌توان در دایره کشورهایی قرار داد که قانون «هر کشور یک فیلم» و در واقع انتخاب تنها یک گزینه برای جایزه اسکار، انتخاب و تصمیمی سخت خوانده شود.
آکادمی علوم و هنرهای سینما (اسکار) طبق فراخوانی که همه ساله در وب‌سایت رسمی خود منتشر می‌کند، از کمیته‌ها و نهادهای انتخاب فیلم در کشورهای گوناگون می‌خواهد که در یک دامنه زمانی مشخص و با انتخاب یک هیئت (غالبا ۹ نفره) متشکل از سینماگران و فعالان سینما در رشته‌‎ها و علوم گوناگون سینمایی، نماینده خود را طی یک نامه رسمی از طریق ایمیل اعلام کرده و مسئول بخش دریافت فیلم‌های خارجی‌زبان اسکار را به پخش‌کننده بین‌المللی فیلم انتخاب شده معرفی کنند.
تنها مرجع معرفی فیلم به اسکار نهاد مورد تایید آکادمی است که طبق روال معمول نهاد ملی سینما در آن کشور عهئه‌دار این وظیفه است. همانگونه که در آلمان German Film، در فرانسه CNC، در هند و مالزی مرکز ملی سینمای این کشور به عنوان نهاد مورد تایید وظیفه معرفی نماینده خود را عهده‌دار هستند، این مهم از سال ۱۳۷۳ شمسی بر عهده بنیاد سینمایی فارابی به عنوان نهاد ملی سینمای ایران قرار گرفته است. سالی که با شکل‌گیری کمیته‌ای ۹ نفره، فیلم سینمایی «زیر درختان زیتون» به کارگردانی عباس کیارستمی به عنوان نخستین فیلم ایرانی برای حضور در آکادمی اسکار معرفی شد.
قوانین سفت‌وسخت آکادمی اسکار برای پذیرش و شرایط حضور فیلم‌های خارجی‌زبان، اکران تجاری دست‌کم یک هفته‌ای در کشور مبدا را شامل می‌شود و بدیهی‌ست فیلم‌هایی که در جشنواره‌های بین‌المللی حضور نداشته باشند یا از پخش‌کننده قدرتمند جهانی بهره نبرند و درباره آن‌ها نقد مثبت در نشریات معتبر بین‌المللی تحریر نشده باشد، از اقبال چندانی برای راه یافتن به جرگه رقابت‌کنندگان اصلی برخوردار نخواهند بود.
رقابت‌کنندگانی که بعد از تماشای فیلم توسط اعضای آکادمی در صورت کسب بیشترین آراء به لیست کوتاه ۱۵ راه پیدا می‌کنند تا در ادامه پس از اعلام دوباره وتجمیع آراء پنج گزینه نهایی به عنوان کاندیدا معرفی شوند. در نهایت هر گزینه‌ای که بتواند بیشترین آرا اخذ شده را دریافت کند به عنوان بهترین فیلم خارجی‌زبان یا بین‌المللی در مراسم اسکار معرفی می‌شود.
حال باتوجه به قوانین سخت‌گیرانه این آکادمی که برای اسکار ۲۰۲۲ «قهرمان» اصغر فرهادی تنها گزینه‌ای بود که مشمول تمامی موارد می‌شد، باید ببینیم امسال باتوجه به کاندیدای شاخص سینمای ایران که کم هم نبودند، در نهایت کمیته انتخاب، کدام فیلم را برای حضور در اسکار ۲۰۲۳ معرفی می‌کند. فیلمی که علاوه‌بر دارا بودن شاخصه‌های فنی و سینمایی، قطعا باید حامی منافع ملی و معرف ارزش‌های کشورمان نیز باشد.