قرآن مبنای جریان شناسی است

حجت‌الاسلام‌ والمسلمین محسن مهاجرنیا، در دومین نشست کرسی‌های آزاد‌اندیشی مجمع هماهنگی پیروان امام و رهبری استان قم که با موضوع «جریان شناسی سیاسی در قرآن» در دانشگاه طلوع مهر قم برگزار شد، با اشاره به آیه«ذلک الکتاب لا ریب فیه» در ابتدای سوره بقره گفت: گروه‌های مختلف، جریان‌های سیاسی، مؤمنین، منافقین، کافرین و مشرکین و همه کسانی که در قرآن مطرح می‌شوند بر مدار این کتاب است یعنی کسی که کتاب را قبول دارد می‌شود متقین، کسی که نفاق دارد می‌شود منافقین، کسی که انکارش می‌کند می‌شود کافرین، بهر حال همه بر مدار این کتاب است.

وی با اشاره به برخی از ویژگی های قرآن و طرح این سوال که چرا کتاب اینقدر مهم است؟ افزود: یکی از ویژگی های قرآن این است که ناظر به واقعیت های موجود جامعه است. دقیقاً آیاتی که آمده یا به لحاظ ذهنی یا به لحاظ عملیات خارجی واقعیت های جامعه، ناظر به یک موضوعی بوده، منتها خداوند وقتی آن آیه را فرستاده انحصار در آن مصداق ندارد، یعنی فقط منحصر در شأن نزولش نیست، بلکه آیه یک واقعیت کلی و یک حقیقت کلی را بیان می‌کند به طوری که اصطلاحاً می‌گویند به نحو قضیه حقیقیه است.

این استاد حوزه و دانشگاه افزود: این کتاب مبنای زندگی است ، قرآن آمده سبک زندگی جامعه را اسلامی کند و از وحی الهی برای اداره زندگی مومنانه استفاده کند، میزان و معیار همه رفتارها و سبک زندگی اسلامی، سیاسی، اجتماعی واقتصادی است، قانون اساسی اسلام، میزان و ترازو و سنجه همه رفتارها، همه افکار، رفتار دولت، ملت، احزاب وگروه ها است، یعنی این قرآن با کمک پیامبر(ص) تعیین کننده خط مشی، اهداف ، سیاست ها، وظایف، مواجهه هر مشکل و هر نوع رفتار جدیدی می باشد و در واقع شاخص حق و باطل،درستی و نادرستی، کمیّت ها، کیفیّت ها، اعمال، رفتار، افکار و همه چیز هست.

حجت الاسلام مهاجرنیا در ادامه گفت: قرآن مقوّم حیات اجتماعی است، یعنی پایه و اساس زندگی اجتماعی است، برای اینکه بعضی ها در جامعه طغیان نکنند ، ظلم نشود، استبداد نشود، دیکتاتوری نشود، انواع بی عدالتی ها در جامعه انجام نشود.

او افزود: یکی از ویژگی های دیگر کتاب این است که نرم افزار زندگی است، قرآن باکمک روایات، قانون زندگی است، یعنی باید حکم و دستور و برنامه و سیاست زندگی را از قرآن بگیریم همین طور در حوزه سیاست، پس نرم افزار و برنامه و دستور العمل زندگی مسلمانان، بنا بر قرآن بوده و هست.

ویژگی دیگر قرآن این است که انتظام بخش است. معمولاً در جامعه هرج و مرج پیش می‌آید و ما نیاز به یک قانونی داریم که جلوی این بی نظمی ها، هرج مرج ها و ظلم ها را بگیرد، کتاب های قانون اساسی در دنیا همین نقش را دارد، قرآن هم به عنوان قانون اساسی اسلام همین نقش را دارد، انتظام بخش و سامان دهنده زندگی انسان ها و مخصوصاً زندگی اجتماعی سیاسی است.
دکتر مهاجرنیا افزود: نقش بعدی قرآن این است که رهایی بخش است؛ می گوید زیر بار ظلم و ستم و خرافات و موهومات و انواع آیین های باطل نروید، آزاده باشید، ای انسان ها رابطه تان را با خدا درست کنید تا آزاده ‌شوید. امروز اگر زندگی با منطق دین اداره بشود، یک زندگی معنوی و الهی خواهد بود ولو دائم در حال جنگ و جهاد و مبارزه باشیم یک زندگی مومنانه شاداب و متناسب با دین و اراده الهی است.

ویژگی بعدی این کتاب این است که هدایت گر است. فرق قرآن با قانون اساسی کشورها این است که قانون اساسی عادی در واقع یک تفاهم اجتماعی است یک میثاق ملی است ولی نقش هدایت گری به معنای واقعی ندارد و فقط نقش انتظام بخشیدن به زندگی را دارد؛ اما قرآن ویژگی اش این است چون نور است، زندگی را نظام می‌دهد و اگر به آن عمل شود د به سمت غایات و اهداف متعالیه هدایت می‌کند، قوانین دیگر کاری به آخرت ندارند ولی قانون اساسی اسلام حتی در بدو کار می‌گوید «ذلک الکتاب لا ریب فیه»، و می‌گوید «الذین یومنون بالغیب»و قیامت را از ابتدا مطرح می‌کند، چرا؟ چون نظام بخشیدن به زندگی مومنانه با آن اهداف متعالی ارتباط دارد.

دکتر مهاجرنیا افزود: یکی از عناصر جدی جامعه بحث عدالت است و این کتاب به ما می‌گوید« لیقوم الناس بالقسط» همه جامعه باید قیام به قسط کنند.

این پژوهشگر حوزه سیاسی در ادامه گفت: ممکن است در یک دوره ای در یک کشوری کودتا می‌کنند، انقلاب می‌کنند بعد اینها می‌روند می‌نشینند قانونی می‌نویسند، مبنای قانون شان دین نیست، مبنای قانون شان حتی طبیعت نیست، مبنای قانون فکر خودشان است، بعد این را به رأی انسان ها می‌گذارند، اگر رأی آورد این می‌شود قانون زندگی شان، یعنی قانون در این نوع تفکر یک امر قراردادی اجتماعی، تفاهمی است که هیچ ریشه ای در فطرت، در وحی و در طبیعت ندارد، ساخت بشر است همین چیزی که امروز در همه دنیا می‌بینید.

وی افزود: اما یک قانون الهی هم داریم که بر اساس فطرت هست یعنی وحی این را آورده برای اداره زندگی انسان ها در واقع یک سبک زندگی از ناحیه خدا برای بشر آورده، گفته: ای بشر شما انسانید، شما مقهور طبیعت نیستید، شما نمی‌توانید همه قوانین خودتان را بفهمید، یعنی امکان ندارد که همه نیازها، سرنوشت و هر آنچه نیاز دارید را خودتان بفهمید، بنابراین از ناحیه خداوند یک قانونی به اسم وحی، به اسم کتاب فرستاده که زندگی بشر بر اساس آن تنظیم شود، ویژگی این قانون این است که به طبیعت هم نظر دارد، یعنی نظم کیهانی را نفی نمی‌کند به آن هم توجه دارد، به قوانین بشری هم توجه دارد یعنی اینجور نیست که بگوید بشر تو حق نداری قانونگذاری بکنی نه می‌گوید می‌توانی قانونگذاری کنی اما بر اساس فطرت بر اساس وحی، بر اساس کتاب خدا می‌توانی قانون گذاری کنی، همین اتفاقی که در جمهوری اسلامی افتاد، ویژگی برجسته جمهوری اسلامی این بود که وحی، کتاب خدا و فقاهت را آورد در عرصه و بستر زندگی اجتماعی، قرار ما این بود که کتاب خدا تبدیل بشود به قانون اساسی یعنی عرفی به معنای قابل فهم بشود، مردم دقیقاً متناسب با شرایط موجود جامعه بتوانند قرآن را بفهمند و بر اساس آن زندگی کنند، حالا اینکه چقدر موفق شدیم،جای بحث دارد.

او افزود: در قانون اساسی جمهوری اسلامی سکان قانون گذاری به قوه مقننه داده شد. در بخش اولیه اش قانون اساسی را نوشتند و در ادامه اش کسانی که با کتاب خدا، مباحث فطرت و نظم کیهانی آشنا باشند، باید قوانین عادی را متناسب با دین بنویسند وگفتند قانون باید مطابق با شرع باشد، لااقل نباید مخالف شرع باشد. لذا گفتند مجلس این کار را باید بکند، احتیاطاً گفتند بالای سرش فقهایی بگذاریم به اسم شورای نگهبان که اگر یک وقتی اینها قانون را اسلامی ننوشتند، شورای نگهبان آنجا کنترل کند، حراست کند. شورای نگهبان کارش قانونگذاری نیست، نگهبانی از قانون است یعنی کنترل می‌کند اگر قانون اسلامی نبود اصلاح شود و اسلامی شود.

استاد حوزه افزود: یکی از خطرها و اشتباهات تاریخی ما در جمهوری اسلامی این است که نمایندگی مجلس از شأن نزولش تفکیک شده، کسانی می‌روند آنجا که این کاره نیستند، یعنی حتما شورای نگهبان باید بالای سرشان باشد اینها را دائماً اصلاح کند؛ درست است که تخصص های مختلف برای مجلس نیاز است، اما در کنار همه تخصص ها آشنایی با قرآن، وحی و کتاب کاملاً لازم و ضروری است و خود قانون اساسی تصریح کرده هیچ قانونی در جمهوری اسلامی نباید تصویب شود که مخالف شرع باشد.

حجت الاسلام مهاجرنیا در پایان افزود: قرآن کلید حل مشکل است، منطق زندگی است، متاسفانه الان قرآن از زندگی اجتماعی ما دارد فاصله می‌گیرد، این همه مفاسد، این همه گناه، این همه کمبود، این همه مشکل، اینها نشان می‌دهد ما از منطق زندگی دینی داریم فاصله می‌گیریم و این خسارت های سنگینی را برای ما به دنبال خواهد داشت.