اصل بر نخبه سالاری نیست

سرمقاله روزنامه ۱۹ دی شماره ۳۵۴۶ مورخه ۲۷ مهرماه ۱۴۰۱ با عنوان «اصل بر نخبه سالاری نیست» به قلم رضا صدرایی بدین شرح است:

رئیس جمهور در دوازدهمین همایش ملی نخبگان گفت: نخبه مستقل می‌خواهد بیاندیشد، خلاقیت داشته باشد و نیاز مردم خود را رفع کند و وابسته به ثروت و قدرت نیست. نخبه بسیار اهمیت دارد، اما در این کشور جایگاه، کرامت و ارزشش باید حفظ شود. نخبه باید از تمامی جهات مورد حمایت قرار گیرد و این وظیفه ما مسئولین است. یک روز نفت و منابع ما را غارت می‌کردند امروز شاهد غارت مغزهای کشور هستیم.
فرار مغزها یا مهاجرت نخبگان، قصه تازه‌ای نیست؛ اما در یک دهه اخیر رنگ و بوی دیگری به خود گرفته است. کارشناسان اجتماعی از تزاید مهاجرت‌ها به‌خصوص از سوی نخبگان کشور خبر می‌دهند و می‌گویند گرچه مهاجرت جزء لاینفک ماهیت وجودی همه کشورها به‌خصوص کشورهای جهان سوم و در حال توسعه است اما در کشور ما در حال تبدیل شدن به یک چالش اساسی اجتماعی است.
بی‌تردید هیچ ایرانی علاقه‌مند به خروج از کشور نیست و اگر کسی از ایران خارج می‌شود قطعاً مشکلات و مقدماتی داشته است. باید ببینیم چرا نخبه‌های علمی و اقتصادی علاقه‌مند و مجبور می‌شوند کشور را ترک کنند و فعالیت علمی یا اقتصادی خود را در جای دیگری انجام دهند و از کار کردن در داخل فراری هستند. این‌ها کسانی هستند که فعالیتشان در داخل می‌توانند موجب کارگشایی و کارآفرینی شود اما ترجیح می‌دهند به کشورهای همسایه و اروپایی بروند. این که می‌روند و به تعبیر آقای رئیسی غارت می‌شوند معلول است، ما باید به علت‌ها بپردازیم. چه علتی باعث می‌شود این همه نخبه کشور را ترک کند؟
ما باید علت‌ها را موشکافی کنیم و به جواب درستی در این زمینه برسیم. نخبگان علمی به دنبال فضای آرام و با ثبات و امیدآفرین در کشور و برای کارهای خودشان هستند نه اینکه در یأس و ناامیدی باشند. وقتی نخبه‌ای می‌بیند در شرایطی کار می‌کند که افرادی با استعداد کمتر یا هم استعداد او کاری را با حقوق بیشتری انجام می‌دهد، حالت بی‌عدالتی به آنها دست می‌دهد که فشار زیادی به آن‌ها می‌آورد و این زمینه مهاجرت‌شان را فراهم می‌کند.
ابراهیم نکو نماینده پیشین مجلس معتقد است: اصل بر نخبه سالاری نیست. یکی از دلایل مهاجرت، استفاده از پخمگان به جای نخبگان است؛ یعنی کسانی با استفاده از رانت، فامیل بازی، دوست سالاری و این‌چنین ارتباطاتی و بدون اینکه تخصص کافی داشته باشند، جای نخبگان را گرفته‌اند. شرایط امروز کشور به خصوص در حوزه اقتصادی نتیجه استفاده از همین افرادی است که بدون تخصص و دانش جای نخبگان را در مدیریت و تصمیم سازی اقتصادی کشور گرفته‌اند.