همسفر تک درنای سیبری در مازندران معروف به "درنای امید" در پانزدهمین سال تنهایی سفرش به تالاب بین المللی فریدونکنار روز پنجشنبه ششم بهمن ماه با هماهنگی دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست کشور از کشور بلژیک به این منطقه منتقل شده بود.
در همان زمان مسوولان سازمان حفاظت محیط زیست امیدوار بودند که با آمدن جفت امید، نسل آن حفظ شود اما در مرحله اول هدف اصلی حفظ مسیر پروازی غرب در ایران است. با این حال امید پس از ۱۳۰ روز زمستان گذرانی یک روز زودتر از سال گذشته ۱۴ اسفند ماه سال گذشته همراه با درنای رویا این تالاب را ترک کرد درنای بلژیکی در غرب مازندران توان ادامه همراهی را نداشت و بیستم اسفند ماه در منطقه عباس آبادِ مازندران زمین گیر شد.
در آن مقطع زمانی تیم های کارشناسی محیط زیست مازندران با حضور در محل فرود پرنده و زنده گیری، وضعیت سلامت آن را کنترل کردند که خوشبختانه مشکلی از این نظر وجود نداشت و با رعایت پروتکل های لازم پرنده به مبدا پروازش در فریدونکنار منتتقل شد.
اکنون بعد از گذشت روزها از انتقال این پرنده در فریدونکنار تمامی اقدامات مربوط به آن از قبیل سازه محل سکونت، نوع تغذیه، نحوه مراقبت و تعداد افرادی که می توانند در این زمینه فعالیت کنند معین شده است.
اما همانطور که پیشتر مدیرکل محیط زیست مازندران اعلام کرده بود با توجه به شرایط گرم همراه با رطوبت بالای استان احتمالا این پرنده قادر به تحمل این شرایط آب و هوایی نباشد و بناست تا پرنده از از اواسط اردیبهشت ماه به ارتفاعات و مکان خنک انتقال داده شود .
رییس اداره حیات وحش محیط زیست مازندران در تشریح شرایط زندگی قبلی و فعلی رویا گفت: این پرنده پیش از انتقال به مرکز حفاظت و تکثیر درناها در کشور بلژیک نیز در حالت اسارت و فضای محدود زندگی می کرد.
کوروس ربیعی روز چهارشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: این پرنده پس از انتقال به مازندران قبل از رهاسازی در تالاب فریدونکنار بمدت ۳۰ روز باز هم در وضعیت اسارت قرار داشت و این وضعیت زندگی برای پرنده قابل تحمل و درک است.
وی از درنا به عنوان پرنده ای که قادر به سازگاری در شرایط مختلف آب و هوایی است نام برد و گفت: با توجه به اینکه درنا پرنده زمستان گذر است و در فصول بهار و تابستان تالاب فریدونکنار پرنده ای در آن نیست این موضوع باعث شده تا رویا به منطقه جنگلی "اُجاکله" منتقل شود .
رییس اداره حیات وحش محیط زیست مازندران توضیح داد : تالاب فریدونکنار در واقع شالیزارهای اهالی منطقه است که در فصول گرم سال به زیر کشت محصول برنج می رود و پس از برداشت محصول در فصول سردسال با آبگیری و ذخیره سازی آب به صورت تالاب درمی آید که قابلیت حضور پرندگان زمستان گذر را دارد.
وی گفت: با کوچ پرندگان زمستان گذر از این تالاب و پرکشیدن امید تک درنای سیبری از این منطقه و همچنین نبود آب به عنوان گزینه مهم برای محیطی مناسب حضور درنا، رویا به اجاکله منتقل شده است.
ربیعی با اشاره به اینکه درنا یک پرنده آسیایی به شمار می رود، افزود: اما قدرت تحمل خوب و همچنین وفق دادن با شرایط باعث شده تا در برخی از کشورها از جمله کشورهای اروپایی این پرنده در حالت اسارت پرورش داده شود به طوریکه در حال حاضر روسیه، بلژیک و حتی کشور جنوب ایران، امارات متحده عربی نیز این پرنده پرورش داده می شود.
وی توضیح داد: با این اوصاف رویا نیز پس از انتقال به اجاکله و با در نظر گرفتن شرایط لازم حفاظتی در محیطی محدود قادر به حرکت و پرواز است شرایطی که در مرکز نگهداری و تکثیر درناها در بلژیک نیز داشته است.
رییس اداره حیات وحش محیط زیست مازندران در خصوص گزینه انتقال رویا به مناطقی با آب و هوای خنک در ماههای گرم سال اظهار داشت: این موضوع از سوی بخش پرندگان دفتر حفاظت سازمان محیط زیست و نیز با مشورت مرکز نگهداری و تکثیر درناها در بلژیک در حال بررسی و ارزیابی است تا در این خصوص تصمیم گیری لازم صورت گیرد.
وی با تاکید بر اینکه برای حفظ شرایط جسمی و روحی درنا از جابه جایی های غیر ضرور باید جلوگیری شود، توضیح داد: انتقال رویا به منطقه ای دیگر با توجه به گرمای هوا در حد بیان طرح است و امکان دارد این پرنده قادر به تحمل شرایط محیطی اجاکله باشد.
طرح انتقال رویا روی میز کارشناسان محیط زیست
ربیعی اظهار داشت: منطقه استقرار درنا لزوما ارتفاعات نیست و مناطقی دارای جریان هوا باشند فضای مناسب برای آنها است.
وی همچنین پرواز رویا در فضای بزرگ خطرناک دانست و گفت: چرا که امکان برخورد پرنده با تور و فنس وجود دارد که این موضوع باعث به خطرافتادن حیات آن خواهد شد.
رییس اداره حیات وحش محیط زیست مازندران ادامه داد: اجاکله در یک منطقه جنگلی قرار دارد و بدلیل نبود جریان هوا در آن گزینه انتقال رویا به مکان دیگر مطرح شده است که هم اکنون از سوی کارشناسان پرنده نگری در حال بررسی است.
وی تاکید کرد: هرگونه جابه جایی باعث استرس پرنده می شود و این موضوع در آرامش روانی و جسمی رویا تاثیر دارد و برای همین منظور محیط زیست در خصوص جابه جایی پرنده به مکان دیگر با حساسیت ویژه ای نگاه می کند.
وی ادامه داد: به هرحال رویا در نهایت مهر ماه می بایست به تالاب فریدونکنار منتقل شود تا در این مکان منتظر امید باشد.
سِرو غذای استاندارد و بهداشتی برای رویا
ربیعی اظهار داشت : باتوجه به اینکه این پیش بینی ها وجود دارد که رویا امسال نیز از همراهی با امید باز بماند برای همین تمام برنامه ریزی ها حول همین وضعیت است تا مکان هایی براس استقرار طولانی مدت طی سالهای متمادی برای این درنا در مازندران فراهم شود.
وی از درنا به عنوان پرنده نیمه وحشی با عمری نسبتا طولانی نام برد و گفت :در حال حاضر رویا از غذاهای کمکی که برای دیگر طیور استفاده می شود تغذیه می کند که این نوع تغذیه هزینه آنچنانی ندارد.
وی تاکید کرد: تمام تلاش حول این محور است تا آب و غذا بهداشتی و تمیز به این پرنده داده شود تا از ابتلا آن به بیماری جلوگیری شود.
"امید" تک درنای سیبری پرنده‌ای که ۱۵ سال است برای زمستان گذرانی به تنهایی از سیبری به ایران می‌آید و با این مهاجرت مسیر پروازی غربی به ایران را حفظ کرده اما نگرانی سازمان محیط‌زیست این است که با تلف شدن این تک درنا، مسیر پروازی ایران هم از بین برود از این رو در صدد آوردن جفتی برای امید شد.
درنای سیبری به سه جمعیت اصلی شرقی، غربی و مرکزی تقسیم می شد که جمعیت مرکزی آن به هند مهاجرت می کرد که منقرض شد، جمعیت غربی به ایران می آمد که الان فقط یک درنای نر با نام امید از آن باقی مانده که با تلف شدن آن این جمعیت نیز کامل منقرض می شود اما جمعیت شرقی آن هنوز وجود دارد و می گویند که سه هزار درنا از آن همچنان به چین مهاجرت می کند.
درناها برای زندگی به آب وابسته اند به طوری که تغذیه، لانه‌سازی، زادآوری و زمستان‌گذرانی این پرنده در تالاب‌های ترجیحا وسیع و کم عمق (حداکثر ۳۰ سانتیمتر) آب شیرین با میدان دید مناسب است و بیشتر از ریشه‌ها، جوانه‌ها، دانه‌های گیاهان آبزی، حشرات، ماهی‌ها و جوندگان کوچک تغذیه می‌کنند که در ایران تالاب فریدنکنار هر ساله میزبان یک درنا که باقیمانده از جمعیت غربی آن است، می شود که اگر این یک عدد درنا هم از بین برود جمعیت غربی آن کامل منقرض می شود.
البته برای حفظ این گونه از انقراض اقدامات ملی و بین المللی زیادی انجام شده است، بنیاد جهانی درناها در دهه ۷۰ شمسی طرح احیای درناها را در ایران آغاز کرد، در واقع یک کار بین المللی با بودجه صندوق جهانی محیط زیست و حضور کارشناسان خارجی و همکاری سازمان حفاظت محیط زیست، روسیه و بنیاد جهانی درناها انجام شد و می خواستند جمعیت این پرنده را احیا کنند که شواهد نشان می دهد با وجود هزینه بسیار، موفق نشدند.
اما امید تک درنای سیبری ۱۵ سال است که تنهایی کریدور غربی را حفظ کرده است و امسال هم پنجم آبان ماه وارد ایران و تالاب فریدنکنار شد، داستان تنها شدن امید هم شنیدنی است به طوری که جفت خود آرزو را در یک شب سرد و توفانی با شلیک گلوله شکارچیان از دست داد اما همچنان به مسیر پروازی خود در غرب وفادار مانده و هر سال تنها برای زمستان گذرانی در تالاب فریدونکنار به زمین می نشیند.
سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان متولی حفاظت از گونه های جانوری نگران از بین رفتن امید و نابود شدن کریدور غربی ایران است از این رو در صدد است تا جفتی را برای امید پیدا کند که حداقل این مسیر حفظ شود.
همه ساله در زمستان ۱۵۰ گونه پرنده زمستان گذران با جمعیتی بالغ بر یک میلیون و ۵۰۰ هزار بال به تالاب و آبنبدان های مازندران از جمله تالاب بین المللی میانکاله می آیند.
- نویسنده :
- منبع :
