۱۹ دی: «پژوهشی پیرامون سیر آثار مُحکم و مُتشابه» عنوان جديدترين کتاب دکتر فاطمه صالح مدرسه‌ای است. وی محقق و پژوهشگری پرتلاش است که طی دو دهه گذشته آثاری در حوزه تألیف، تحقیق و تصحیح دارد و اغلب آثار این نویسنده با رویکرد قرآن و حدیث منتشر شده است.
دکتر فاطمه صالح مدرسه‌ای، نویسنده کتاب «پژوهشی پیرامون سیر آثار مُحکم و مُتشابه» در گفتگویی درباره اثر تازه اش به خبرنگار ما گفت: محکم و متشابه یکی از با سابقه‌ترین و با اهمیت‌ترین مباحث قرآن مجید است که صحابه، تابعان، عالمان، محدثان و مفسران از صدر اسلام تا کنون به آن پرداخته اند. محکم و متشابه غالباً به صورت نقل و روایت به مجموعه های حدیثی و تفسیری و با گذشت زمان در مجموعه های علوم قرآن و نیز در قالب آثار مستقل، ظهور و بروز یافته است.
وی افزود: ارتباط بخش قابل توجهی از آیات متشابه به مباحث کلامی سبب گردیده تا متکلمان، به این نوع از علوم قرآنی توجه بیشتری نشان دهند و برای توجیه آراء و عقاید خود به این دسته از آیات اهتمام بیشتری داشته باشند، به طوری که اکثر آثار مستقل در این زمینه توسط این دسته از دانشمندان اسلامی پدید آمده که نسبت به آثار پیش از خود برخی اثر پذیر و برخی در صدد نفی و مردود ساختن آن آثار هستند. پرداختن به سیر آثار محکم و متشابه، رویکرد جدیدی است که پژوهشگران این حیطه را با روند تدریجی تکامل و تحول آن و تأثیر زمان و مکان بر آن آشنا می سازد. لذا شناخت آثار و تلاش های انجام یافته، از یک سو پژوهشگران و علاقمندان مباحث قرآنی را با نگارش‌های انجام یافته آشنا می‌کند و از سوی دیگر، مانع از تکرار اقدامات به عمل آمده می‌گردد و بدین ترتیب راه را برای تکمیل و پیشرفت تحقیقات بعدی هموار می‌سازد.
این نویسنده خاطرنشان کرد: فرایند پژوهش صورت‌گرفته در کتاب؛ معنا شناسی محکم و متشابه، پیدایش، شکل گیری آثار مستقل و جایگاه محکم و متشابه در تفاسیر و مجموعه های علوم قرآنی است.
وی افزود: محکم و متشابه، در عصر نزول، امری شناخته شده است و عالم بودنِ به آن، مورد شک و تردید نیست، بلکه از بدیهیات محسوب میشود. تأکید پیامبر (ص)، در همه جا، به محکم و متشابه قرآن، نشان از اهمیت و جایگاه ویژه آن دارد. همچنین معرفی امام علی(ع) به عنوان عالمِ به هم محکم و هم متشابه قرآن، حکایت از این امر دارد که باب تأویل متشابهات، از آغاز باز است.
صالح مدرسه ای افزود: معانی و مصادیق محکم و متشابه، در کلام صحابه، مختصر و ساده بیان میشود. برخی از تابعان نیز با صحابه هم نظر هستند اما برخی دیگر با مفاهیم جدیدی که مطرح می‌کنند به گستردگی دایره متشابهات کمک می‌کنند.
این پژوهشگر تأکید کرد: قرن سوم تحولی در محکم و متشابه به وجود می‌آید و متشابهات به شکل تفاوت‌های کلامی فِرَق اسلامی، نمایانگر میشود و در تبیین آیات صفات به آن می‌پردازند.
ثمره قرن پنجم به بعد، تفسیر قرآن به قرآن و موضوعی است که آیات متشابه به صورت موضوعی با رویکرد اعتزالی، سلفی و صوفیّه تبیین میشود و سیر تدریجی آثارِ هم اندیشه، آغاز میشود.
صالح مدرسه‌ای در پایان گفت: اکثر آثار معاصر وارد بحث‌های تأویلی کلامی می‌شوند، به گونه‌ای که از مصادیق و مفاهیم محکم و متشابه در قرون اولیه فاصله می‌گیرند و به هرمنوتیک روی می‌آورند.
این گزارش حاکیست کتاب "پژوهشی پیرامون سیر آثار مُحکم و مُتشابه" برای نخستین بار در تابستان ۱۴۰۲ توسط نشر مصطفی منتشر شده و در ویترین کتابفروشی‌ها قرار گرفته است. پیش از این نیز، کتاب «قضاوت زن در اسلام» به قلم همین نویسنده با استقبال علاقمندان مواجه شده بود.
وی افزود: ارتباط بخش قابل توجهی از آیات متشابه به مباحث کلامی سبب گردیده تا متکلمان، به این نوع از علوم قرآنی توجه بیشتری نشان دهند و برای توجیه آراء و عقاید خود به این دسته از آیات اهتمام بیشتری داشته باشند، به طوری که اکثر آثار مستقل در این زمینه توسط این دسته از دانشمندان اسلامی پدید آمده که نسبت به آثار پیش از خود برخی اثر پذیر و برخی در صدد نفی و مردود ساختن آن آثار هستند. پرداختن به سیر آثار محکم و متشابه، رویکرد جدیدی است که پژوهشگران این حیطه را با روند تدریجی تکامل و تحول آن و تأثیر زمان و مکان بر آن آشنا می سازد. لذا شناخت آثار و تلاش های انجام یافته، از یک سو پژوهشگران و علاقمندان مباحث قرآنی را با نگارش‌های انجام یافته آشنا می‌کند و از سوی دیگر، مانع از تکرار اقدامات به عمل آمده می‌گردد و بدین ترتیب راه را برای تکمیل و پیشرفت تحقیقات بعدی هموار می‌سازد.
این نویسنده خاطرنشان کرد: فرایند پژوهش صورت‌گرفته در کتاب؛ معنا شناسی محکم و متشابه، پیدایش، شکل گیری آثار مستقل و جایگاه محکم و متشابه در تفاسیر و مجموعه های علوم قرآنی است.
وی افزود: محکم و متشابه، در عصر نزول، امری شناخته شده است و عالم بودنِ به آن، مورد شک و تردید نیست، بلکه از بدیهیات محسوب میشود. تأکید پیامبر (ص)، در همه جا، به محکم و متشابه قرآن، نشان از اهمیت و جایگاه ویژه آن دارد. همچنین معرفی امام علی(ع) به عنوان عالمِ به هم محکم و هم متشابه قرآن، حکایت از این امر دارد که باب تأویل متشابهات، از آغاز باز است.
صالح مدرسه ای افزود: معانی و مصادیق محکم و متشابه، در کلام صحابه، مختصر و ساده بیان میشود. برخی از تابعان نیز با صحابه هم نظر هستند اما برخی دیگر با مفاهیم جدیدی که مطرح می‌کنند به گستردگی دایره متشابهات کمک می‌کنند.
این پژوهشگر تأکید کرد: قرن سوم تحولی در محکم و متشابه به وجود می‌آید و متشابهات به شکل تفاوت‌های کلامی فِرَق اسلامی، نمایانگر میشود و در تبیین آیات صفات به آن می‌پردازند.
ثمره قرن پنجم به بعد، تفسیر قرآن به قرآن و موضوعی است که آیات متشابه به صورت موضوعی با رویکرد اعتزالی، سلفی و صوفیّه تبیین میشود و سیر تدریجی آثارِ هم اندیشه، آغاز میشود.
صالح مدرسه‌ای در پایان گفت: اکثر آثار معاصر وارد بحث‌های تأویلی کلامی می‌شوند، به گونه‌ای که از مصادیق و مفاهیم محکم و متشابه در قرون اولیه فاصله می‌گیرند و به هرمنوتیک روی می‌آورند.
این گزارش حاکیست کتاب "پژوهشی پیرامون سیر آثار مُحکم و مُتشابه" برای نخستین بار در تابستان ۱۴۰۲ توسط نشر مصطفی منتشر شده و در ویترین کتابفروشی‌ها قرار گرفته است. پیش از این نیز، کتاب «قضاوت زن در اسلام» به قلم همین نویسنده با استقبال علاقمندان مواجه شده بود.
- نویسنده :
- منبع :
https://19dey.com/news/64727
