ابراهیم رئیسی در تنگنا

روزنامه شرق نوشت: از چند روز قبل فراخوان های امت حزب الله خصوصا در شهر قم برای برگزاری تجمعی در روز دوشنبه 4 دی ماه ساعت 10 صبح مقابل دفتر رئیس جمهور در کانال و گروه های ایتا دست به دست می شد. صبح روز دوشنبه عده ای به این فراخوان لبیک گفتند و در مقابل دفتر ابراهیم رئیسی از دولت می خواستند که «محکم با بی حجابی برخورد کند». شعارهای آنها علیه دولت به شدت تند بود و خواستار عزل چهار وزیر از جمله وزرای ورزش، ارشاد و گردشگری دولت بودند. کانون مرکزی اعتراض آنها البته از ورود زنان به ورزشگاه در دربی گذشته آغاز شده است اما در عین حال ابراهیم رئیسی از سوی این افراد متهم شده بود به مخالفت با نظر رهبری در ورود زنان به ورزشگاه.
تناقض های ورود زنان به ورزشگاه
مهرماه سال 1400 وقتی برای بازی ایران و کره جنوبی زنان به بخشی از ورزشگاه آزادی راه پیدا کردند، جریان حامی دولت با افتخار می گفت «کاری که روحانی نتوانست انجام دهد رئیسی انجام داد». آنها به کنایه در توییت هایی که در رسانه های رسمی همچون مشرق نیوز بازتاب داده شده بود می نوشتند: «رئیسی چنان خیابون ها رو دیوارکشی کرد که حتی مجوز حبس بانوان، روز دیدار تیم های ملی فوتبال ایران و کره جنوبی تو ورزشگاه آزادی رو صادر کرده». دو سال بعد از آن تاریخ همه چیز عوض شده است. ظاهرا آن روزها اوایل کار دولت بود و لازم بود تا به هر نحو ممکن چهره جریان اصولگرایی ترمیم شود. همان روزها هم کفن پوشان مخالف ورود زنان به ورزشگاه ساکت شده بودند تا این ترمیم چهره صورت بگیرد اما حالا از لاک دفاعی خارج شده اند.
اتهام رئیسی
یکی از مهم ترین شعارهای معترضان در این تجمع این بود: «سکوت در فتنه کشف حجاب / خیانت است به رهبر و انقلاب» سوال این است که مخاطب این شعار کیست؟ برای یافتن پاسخ لازم نبود چندان راه دور برویم. وقتی تجمع درست در مقابل دفتر رئیس جمهور برگزار شده و عده ای که آنجا جمع شده بودند فریاد می زدند تا صدایشان به دفتر رئیس جمهور برسد، مخاطب شعار مشخص بود.
هشدار جدی به وزیر ورزش و رئیس جمهور
در اطلاعیه ای که از سوی این گروه منتشر شد به حضور بانوان در بازی دو تیم استقلال و پرسپولیس اشاره شده و از سوی «شوراهای سیاسی شهر قم» هشدار داده شده بود: «تصاویر متعددی از صحنه های کشف حجاب، اختلاط و دیگر مفاسد اخلاقی که از این بازی، آن هم در ایام شهادت حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) و روزهای وداع با شهدای عزیز دوران دفاع مقدس، در رسانه های مختلف منتشر شد، تأسف و رنجش خاطر میلیون ها نفر از ملت مومن و انقلابی کشور عزیزمان ایران اسلامی را به دنبال داشت».
به باور آنها اگر دولت رئیسی به خواسته زنان برای حضور در ورزشگاه پاسخ مثبت دهد «توقعات بیشتر و شنیع تری» مطرح خواهد شد. این دسته همچنین تهدید می کردند که «نیروهای انقلابی با کسی عقد اخوت نبسته اند و در دفاع از آرمان ها با هیچ کس تعارف ندارند».
سردار بکایی در میان معترضان
با نزدیک شدن به اذان ظهر معترضان به سمت «مسجد توحید» در ضلع غربی پاستور هدایت شدند تا در نشستی با مسئولان دولتی حرف های آنها شنیده شود. جلسه ای که با حضور سردار بکایی از ستاد عفاف و حجاب وزارت کشور برگزار و به صورت لایو در برخی از شبکه های اجتماعی پخش شد. معترضان بارها حرف های سردار بکایی را قطع کردند و به او می گفتند که «در دولت قبل 40 درصد بی حجابی بود الان 80 درصد» آنها همچنین تاکید می کردند که «اگر می خواهید زنان را به ورزشگاه راه بدهید باید بروید و فتوای علما و رهبری را دریافت کنید». جمعیت معترض هشدار می دادند که به زودی «سونامی عید در بی حجابی که آمد دیگر نمی شود هیچ کاری کرد». فرستاده وزارت کشور از آنها خواست که یک نفر را از میان خودشان انتخاب کنند تا در جلسات ستاد حجاب و عفاف شرکت کند. در این جلسات ظاهرا در حال تدوین گزارشی از وضعیت موجود به رئیس جمهور هستند تا تصمیم گیری اتخاذ شود. سردار بکایی تاکید داشت که محتوای جلسات و گزارش امکان انتشار عمومی ندارد و تنها نماینده معترضان می تواند در آن حضور پیدا کند و از نزدیک شاهد باشد که دولت نسبت به دغدغه های آنها بی تفاوت نیست. اما معترضان می گفتند: «این حرف هایی که سردار می زند از دولت روحانی هم شنیدیم» آنها هیچ ابایی نداشتند از اینکه صراحتا اعلام کنند: «تاکنون مسئولان بر پروتکل های صهیونیست عمل کردند. مگر اینکه خلافش را ثابت کنند».
شعارهای امت حزب الله
سخنران ها و افرادی که برای شعاردادن بلندگو به دست داشتند، اظهارات تندی را علیه ابراهیم رئیسی در خیابان پاستور مطرح کردند. یکی از سخنرانان می گفت: «احکام خدا از جمله حکم صریح حجاب و عفاف در دولت شما له شده است. آقای رئیسی متاسفیم که به گفتاردرمانی و حرکات نمایشی روی آوردید. به اوامر صریح رهبری بی توجهی کردید. جناب آقای رئیسی شما به پشتوانه مردم حزب الله و متدین و خانواده های شهدا رای آوردید و بر کرسی ریاست جمهوری نشستید. آقای رئیسی حضرت آقا با چه زبانی بگوید؟ چه کسی باید فضای مجازی و این قتلگاه جوانان را مهار می کرد؟» معترضان مقابل دفتر ابراهیم رئیسی همچنین شعار می دادند: «اجرای بحث 2030، در دولت رئیسی/ مایه ننگ و عار است»، «وزیر گردشگری آفت این نظام است»، «مسئول بی لیاقت/ جواب بده کو حجاب»، «مفسد اقتصادی /عامل بی حجابی»، «هرچه بلا می کشیم، از دست منکرات است».
روزهای دشوار رئیسی
اگر محمود احمدی نژاد در دو سال پایانی از سوی اصولگرایان به مخالفت با رهبری متهم شد، ابراهیم رئیسی راه او را در دو سال اول پیموده و در وضعیت بغرنجی قرار دارد. از یک سو نمی تواند در مقابل این دسته که بدنه اصلی و حامیانش را تشکیل می دهند بایستد از سوی دیگر نگاه او به بدنه رای مخالفانش در سال 96 است. همان ها که در سال 1400 اکثریتشان در انتخابات شرکت نکردند. آنها که این روزها در مقابل دفتر رئیس جمهور آزادانه تجمع برگزار می کنند و وزارت کشور از آنها مطالبه مجوز نمی کند، همان کسانی هستند که چند سال قبل از رئیسی چهره یک ناجی برای کشور ساخته بودند. حالا ناجی برایشان تغییر چهره داده است. آنها برخلاف رای دهندگان اصلاح طلب که بعد از رای دادن مطالبات خود را فراموش می کنند، قصد رهاکردن مطالبات خود را ندارند. دولت رئیسی که تلاش می کند با سکوت و عدم تقابل با این دسته فاصله زمانی ایجاد کند تا آنها مطالباتشان را فراموش کنند حالا اما میان دو طیف گرفتار مانده است.
اکثریت خاموش - اقلیت پرسروصدا
هر دولتی به خوبی می داند برای حکمرانی نیاز است تا اکثریت مردم را با خود همراه کند. ابراهیم رئیسی بعد از وقایع اعتراضی سال 1401 و فسادهای افشاشده از وزارت جهاد کشاورزی در وضعیتی تضعیف شده قرار دارد. او امروز در میان دو گروه قرار گرفته است و نمی داند کدام یک را باید انتخاب کند. عجیب تر اینکه هر دو گروه نیز از او ناراضی هستند. از یک سو اکثریتی خاموش قرار دارند که به دولت او رای ندادند و افکار او و اصولگرایان را نه در سال 1400، بلکه بسیار پیش تر و از سال 76 آشکارا با رای خود نفی کردند. رئیسی اما مشخصا در سال 96 با رای مستقیم مردم عقب رانده شد. این اکثریت بعد از ناکامی در رسیدن به مطالبات خود، در سال 98 و 1400 از انتخابات فاصله گرفتند. این اکثریت حاضر شد تا بپذیرد تمام ارکان قدرت یکدست در اختیار یک جریان باشد تا شاید بتواند بر مشکلات غلبه کرده و بهانه ای برای کار نداشته باشد. این میان عده کثیری هم بودند که معتقد بودند با یکدست شدن قدرت مشکلاتی نظیر برجام، fatf و ورود زنان به ورزشگاه حل خواهد شد. اما چنین نشد. در مقابل این اکثریت خاموش، اقلیتی قرار دارند که سروصدای زیادی دارند و مطالبه آنها در حوزه های اجتماعی حرکت دولت به سمت محدودیت های بیشتر در فضای مجازی و فضای اجتماعی است. حالا رئیسی باید میان این دو دسته دست به انتخاب بزند.
راه های پیش رو؟
اول: حرکت به سمت احمدی نژاد بعد از 88: بعد از روزهای پرالتهاب انتخابات سال 88 بود که احمدی نژاد به این باور رسید که باید طبقه متوسط را با خود همراه کند. تصاویر مشایی درحالی که در کنار یکی از بازیگران محبوب در حال تماشای یک تئاتر بود، جنجال زیادی برپا کرد. به اعتقاد بسیاری احمدی نژاد با جلوکشاندن رحیم مشایی به دنبال این بود که بخشی از رای کسانی که در 88 به خاطر مسائل سخت گیرانه در دور اول ریاست جمهوری اش به او رای نداده بودند را جذب کند. تحلیل اصولگرایان این بود که سقوط احمدی نژاد از همین جا آغاز شد که به سمت جذب اکثریت مردم حرکت کرد. به نظر می رسد رئیسی نیم نگاهی به این وضعیت دارد تا ضمن رفع ایرادات احمدی نژاد در این حوزه کار او را انجام دهد.
دوم: حرکت به سمت احمدی نژاد دور اول: احمدی نژاد دور اول اما مطلوب بدنه اصولگرایان بود. کسی که گشت ارشاد را احیا کرد و در عمل همه امکانات دولت را در اختیار یک طیف از بدنه جامعه قرار داد. برای رئیسی حرکت کردن به این سمت هم خطرناک است و هم ممکن نیست. او نه از توانایی احمدی نژاد برای جنگیدن برخوردار است و نه دولتش در وضعیتی است که مانند دوران احمدی نژاد دلار فراوان داشته باشد.
سوم: سکوت و تحلیل رفتن توان دولت: احتمال بیشتر در مورد راهی که دولت خواهد رفت این است که با حالتی توام با سکوت و تلاش برای راضی کردن هواداران معترض آنها را آرام کند. اما در حالت سکوت نه تنها توان دولت تحلیل می رود بلکه به صورت فرسایشی ناگزیر است هم با جریان اکثریت خاموش مبارزه کند و هم با جریان اقلیت پرسروصدا. آیا دولت رئیسی می تواند در چنین وضعیتی گفتمانش را نیز در انتخابات مجلس هدایت کند؟