امروز ۲۷ رجب‌المرجب عید سعید مبعث حضرت خاتم الانبیا محمد مصطفی صلی‌الله علیه و آله است. مساله‌ای که برای ما مسلمین باید حائز اهمیت باشد، فلسفه بعثت و هدف از برگزیدن پیامبران و مبعوث شدن آنان است، برای دستیابی به این مهم باید به دوره و زمانه حضرت رسول (ص) مراجعه کنیم. مساله اولی که در این دوره وجود دارد، آئین‌ها و کتب آسمانی که از پیامبران پیشین برجای مانده بود، تحریف شده بود، بنابراین آنچه در دست مردم بود نسخه تحریف شده کتب آسمانی بود، همچنین در برخی از مناطق و سرزمین‌ها، فرهنگ‌ها و خرده فرهنگ‌هایی وجود داشت و در واقع ساختار سلیقه‌ای افراد بر سر جامعه گسترده بود و نه ساختار مبتنی بر احکام توحیدی و الهی که طبعاً قابلیت کنشگری و توسعه زندگی بشر را نداشت و تأمین کننده نیازهای بشر و قادر به پاسخگویی به همه سوال‌های بشر نبود.
بیست و هفتمین روز از ماه پربرکت رجب در روز دوشنبه سال ۴۰ عام‌الفیل به فرمان خداوند، حضرت محمد مصطفی (ص) مأمور شد مردم را به سوی پروردگار خویش بخواند، پروردگاری که جهان و انسان را آفرید و آنچه را نمی‌دانست، به او آموخت. سال روز بعثت پیامبر اکرم (ص)، روز بزرگی برای تاریخ و بشریت است. واقعه بعثت، جایگاه ویژه‌ای در فرهنگ مسلمانان دارد.
بر همین اساس برای واکاوی دلیل بعثت پیامبران با حجت الاسلام رضا غلامی قائم مقام بنیاد هدایت به گفت‌وگو پرداختیم که حاصل آن در ادامه تقدیم مخاطبان می‌شود:
قیام عمومی مردم برای اقامه قسط مهم ترین فلسفه بعثت پیامبر(ص) است
حجت الاسلام غلامی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، درباره دلایل بعثت پیامبران گفت: دلایل زیادی درباره فلسفه بعثت انبیا و پیامبران وجود دارد که برخی از آن دلایل شامل خدا پرست شدن مردم، اجتناب از طاغوت، آموزش و تعلیم حکمت، برپایی قسط و عدل، هدایت مردم به سوی رهایی از ظلمت و تاریکی، کامل شدن عقل آدمی، تعالی اخلاق و اتمام مکارم اخلاق است.
قائم مقام بنیاد هدایت ادامه داد: شاید شاه بیت و عصاره همه علل و زمینه فلسفه بعثت پیامبر را بتوان قیام عمومی مردم برای اقامه قسط معنا کرد. خداوند در قرآن کریم می‌فرماید ما پیامبران را با دلایل روشن فرستادیم و به آنها کتاب و میزان دادیم تا آنان مردم را به قیام به قسط و عدل راهنمایی کنند. این قیام جمعی مردم برای اقامه قسط نشان از فلسفه بعثت پیامبران است. بنابراین بسط قسط در جامعه با قیام لله که یکی از اهداف اعزام پیامبران و انزال کتب آسمانی است محقق می‌شود.
وی با اشاره به یک سند تاریخی و مبارزاتی امام خمینی (ره) که مربوط به ۱۵ اردیبهشت ۱۳۲۳ است عنوان کرد: ایشان در این سند تاریخی قیام برای خدا خطاب به علما می‌فرماید خدای تعالی در این کلام شریف، از سر منزل تاریک طبیعت تا منتهای سیر انسانیت را بیان کرده، و بهترین موعظه‌هایی است که خدای عالم از میانه تمام مواعظ انتخاب فرموده و این یک کلمه را پیشنهاد بشر فرموده. این کلمه تنها راه اصلاح دو جهان است. قیام برای خداست که ابراهیم خلیل‌الرحمن را به منزل خلّت رسانده و از جلوه‌های گوناگون عالم طبیعت رهانده.
غلامی ادامه داد: همچنین فرمودند قیام لله است که موسی کلیم را بر فرعونیان چیره کرد و تمام تخت و تاج آنها را به باد فنا داد و نیز او را به میقات محبوب رساند و به مقام صَعْق و صَحْو کشاند. قیام برای خداست که خاتم‌النبیین صلی‌الله‌علیه‌وآله را یک‌تنه بر تمام عادات و عقاید جاهلیت غلبه داد و بت‌ها را از خانه خدا برانداخت و به جای آن توحید و تقوا را گذاشت و نیز آن ذات مقدس را به مقام قابَ قوسیْن أو أدنی رساند؛ ایشان در این سند تاریخی اساساً شاه بیت قیام لله را بیان می‌کنند و می‌فرمایند پیامبر آمد تا مردم را یکی یکی و دوتا دوتا دعوت به قیام لله کند. شاید به نوعی بتوان گفت یکی دیگر از فلسفه‌های بعثت پیامبران قیام لله باشد.
قائم مقام بنیاد هدایت با اشاره به آیه ۳۶ سوره نحل گفت: خداوند در این آیه می‌فرماید و همانا ما در میان هر امتی پیغمبری فرستادیم که خدای یکتا را پرستید و از بتان و فرعونان دوری کنید…؛ یکی دیگر از علت‌های بعثت پیامبران در همین آیه مطرح می‌شود.. این هم باز به نوعی دوری از طاغوت و قیام برای مبارزه با طاغوت و رسیدن به عبادت و بندگی خدا است.
وی با اشاره به کتاب شریف نهج‌البلاغه خاطرنشان کرد: امام علی در این کتاب شریف می‌فرمایند خداوند پیامبر را به عنوان رسول برانگیخت تا وعده خود را محقق کند و پیامبری را به وسیله او خاتمه بخشید، مردم تا آن روز بدعت‌ها و مذهب‌های گوناگونی داشتند گروهی خدا را به مخلوق تشبیه می‌کردند، عده‌ای نیز در نام خدا تصرف می‌کردند، بعضی به غیر خدا اشاره داشتند و بت می‌پرستیدند، این در حالی بود که پیامبر آنان را از گمراهی به شاه راه توحید هدایت کرد تا از جهالت نجات یابند؛ بنابراین نجات از جهالت یکی دیگر از اهداف بعثت محسوب می‌شود.
غلامی ادامه داد: همچنین حضرت فرمودند خداوند پیامبران را برانگیخت تا آنچه را که بندگان خدا درباره توحید و صفات خداوند نمی‌دانند فرا گیرند و به عبودیت و یگانگی پروردگار ایمان پیدا کنند. این نیز یکی از نشانه‌های توحید و دوری از طاغوت است که فلسفه ظهور انبیا به شمار می‌رود. خداوند در آیه ۱۲۹ سوره بقره می‌فرماید پروردگارا، در میان آنان رسولی از خودشان برانگیز که بر آنان تلاوت آیات تو کند و آنان را علم کتاب و حکمت بیاموزد و روانشان را (از هر زشتی) پاک و منزه سازد، که تو بر هر کار که خواهی قدرت و علم کامل داری؛ تعلیم کتاب و آموزش حکمت و تزکیه از علل دیگر بعثت پیامبران است.
قائم مقام بنیاد هدایت اضافه کرد: یکی از اهداف جدی بعثت انبیا را امام علی در خطبه یکم نهج‌البلاغه بیان می‌فرماید و می‌گوید خداوند انبیا را مبعوث کرد به خاطر اینکه در میان این اغراض مادی و حیوانی که در وجود انسان است عقل احیا شود. پیامبر اکرم می‌فرماید هیچ پیامبری را خدا مبعوث نکرد مگر برای تکمیل کردن خرد و عقل انسان‌ها؛ تکمیل عقل و به بلوغ رساندن انسان یکی دیگر از علل است.
وی با بیان اینکه پیامبر فلسفه بعثت خویش را این گونه بیان می‌کند إِنَّمَا بُعِثْتُ لِأُتَمِّمَ مَکَارِمَ اَلْأَخْلاَقِ گفت: حضرت فرمودند جز این نیست که من برای اتمام مکارم اخلاقی مبعوث شدم. وفای به عهد، صداقت، احترام به والدین و… از مصادیق مکارم الاخلاق است. پیامبر در قله مکارم الاخلاق قرار دارند.
غلامی در پایان خاطرنشان کرد: زندگی اجتماعی انسان در دنیا، به راهنمایی ورای عقل احتیاج دارد، و آن راهنما جز وحی و نبوت نیست. اما آنچه در نهج‌البلاغه و روایات دیگر آمده است، آهنگ دیگری دارد. معصومان علیهم السلام فقط بر زندگی اجتماعی انسان در دنیا تکیه نمی‌کنند، بلکه مجموع زندگی انسان را از آغاز تا پایان، که زندگی ابدی است، درنظر می‌گیرند؛ و تأکیدشان بر این است که انسان برای چه آفریده شده است و سرانجامش چه خواهد بود؟ آیا انسان برای پیمودن راه سعادت ابدی، می‌تواند به عقل خود اقتدا کند و به راهنمایی نیاز ندارد؟ بنابراین، این مساله با مساله آفرینش انسان، مرتبط است؛ یعنی هدف بعثت انبیا، بخشی از هدف آفرینش انسان است. اگر انبیا مبعوث نمی‌شدند، هدف آفرینش انسان تحقق نمی‌یافت.
- نویسنده :
- منبع :
