تاریخ ایران در طول اعصار گذشته فراز و نشیب‌های زیادی را پشت سر گذاشته و حوادث تلخ و شیرین متفاوتی را تجربه کرده است.
ایران اسلامی یکی از با سابقه‌ترین و کهن‌ترین کشورهای غرب آسیاست که در طول تاریخ سراسر افتخارآمیز خود در مقابله با استبداد تجارب گسترده‌ای اندوخته است.
پیروزی انقلاب اسلامی ایران از آن دسته رخدادهای بی‌نظیر و شگفت‌آور است، حادثۀ تلخ ۱۷ شهریور سال ۵۷ که چند ماه قبل از پیروزی انقلاب اسلامی رخ داد، تلخی آن هرگز نه تنها از حافظه تاریخی ملت ایران بلکه همه آزادی‌خواهان جهان از یاد نخواهد رفت.
۱۷ شهریور ماه یادآور ایثار و از جان گذشتگی مردمانی است که با نثار خون خود، میدان ژاله را میدان تحقق دلاورمردی و رشادت‌های تاریخی و تاریخ ساز خود کردند که تا روزگار باقی است نام آن‌ها بر تارک تاریخ این مرز و بوم به عنوان نگهبانان انقلاب اسلامی و پیش قراولان فجرآفرین ۵۷ خواهد درخشید.
رییس شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی استان تهران در گفت‌وگو با میزان، هفده شهریور را از روزهای تاثیرگذار و سرنوشت‌ساز در تاریخ ایران دانست و گفت: اتفاقی که در ۱۷ شهریور رخ داد از چند جهت قابل توجه است اول اینکه متن و حضور مردم را به نمایش گذاشت در انقلاب اسلامی که در خط امام(ره) اینگونه به میدان آمدند و سینه سپر کردند. از سویی مزدوران شاه در کارنامه خود لکه ننگی را گذاشتند که هرگز پاک نخواهد شد. این مزدوران مردم خود را در شرایطی قرار دادند که راه‌های فرار را مسدود کردند و آن‌ها را به گلوله بستند.
به گفته حجت الاسلام سیدمحسن محمودی طبق برخی اسناد به دست آمده رژیم صهیونیستی به طور مستقیم در ۱۷ شهریور حضور داشت و هدایت این عملیات و جنایت را به عهده داشتند.
وی بیان کرد: شهادت صد‌ها تن از هموطنانمان خیلی دردناک بود اما این رویداد روند انقلاب را تسریع بخشید و حضور مردم در صحنه را تقویت کرد. از طرفی مردم متوجه شدند رژیم شاه هیچ گونه آشتی با ملت ندارد. شعار‌های دولتمردان آن همه دروغ است و هر گونه اعتراضی را با گلوله پاسخ می‌دهند.
به گفته امام جمعه موقت ورامین ۱۷ شهریور رخداد‌ی است که پیروزی انقلاب را تسریع بخشید. چهره کریه رژیم شاه و حامیان مستکبر خود را به رخ تمام جهانیان کشید و نشان داد هیچ گونه رحم و عاطفه در وجودشان نیست و حاضر هستند مردم را به خاطر منافع خود، آمریکا و رژیم صهیونیستی قتل عام کنند.
رییس شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی استان تهران با اشاره به بزرگداشت هفدهم شهریور افزود: با گرامیداشت این روز یاد و نام مردم را گرامی می‌داریم که مظلومانه مورد بی‌مهری قرار گرفتند و شهید شدند و از طرفی ماهیت اصلی رژیم طاغوت را به جهانیان نشان می‌دهیم.
به گفته محمودی امروز سلطنت‌طلبان و برخی معاندان در شبکه‌های ماهواره‌ای تلاش می‌کنند جوانان ما را که به دلیل کمبود سن شاهد صحنه‌های جان فشانی مردم نبودند ولی حتماً آن را شنیدند، فریب دهند و خودشان را دلسوز مردم معرفی کنند. در حالی که ۱۷ شهریور بیانگر چهره کریه سلطنت‌طلبان است و ما با پاسداشت این روز یادآوری می‌کنیم که رژیم شاه و حامیان آن‌ها چگونه بر علیه ملت ایران توطئه می‌کردند.
اما هفده شهریور به خودی خود شکل نگرفت؛ سیزدهم شهریور ۱۳۵۷ مصادف با عید سعید فطر بود؛ در این روز در شهرهای مختلف کشور تظاهرات میلیونی علیه رژیم شاه برگزار شده بود؛ در تهران نیز با تلاش دکتر مفتح، اجتماع عظیم یک میلیونی برای نماز عید فطر در تپه های قیطریه تشکیل یافت.
پس از اتمام نماز، شهید باهنر سخنرانی افشاگرانه‌ای درباره اوضاع کشور ایراد کرد. در ساعت نه صبح، راهپیمایی طولانی نمازگزاران همراه با تصاویر بزرگی از حضرت امام در پیشاپیش جمعیت آغاز شد. در آن روز از طرف جامعه روحانیت، روز پنج شنبه، شانزده شهریور به مناسبت شهدای چند روز پیش خیابان ژاله، تعطیل اعلام شد. تظاهرات عید فطر زمینه‌ای برای اجتماع شانزده شهریور و آن روز نیز مقدمه ای برای حرکت عظیم و ایثارگرانه صبح روز جمعه، هفده شهریور در میدان ژاله شد.
شریف‌امامی كه تصور می‌کرد با تغییر تاریخ شاهنشاهی به هجری شمسی و بستن چند قمارخانه، مسیر نهضت اسلامی مردم ایران را منحرف خواهد كرد، بلافاصله بعد از راهپیمایی عید فطر متوجه شد كه سخت در اشتباه است؛ به همین جهت با سرعت عكس‌العمل نشان داد و اطلاعیه شدیداللحنی را صادر کرد.
دولت شریف امامی برای روز ۱۶ شهریور اطلاعیه ممنوعیت تظاهرات صادر کرد؛ اما مردم انقلابی ایران اسلامی بی‌توجه به عتاب‌های نخست وزیر مزوّر و فرماندهان نظامی قلدرماب، در ۱۶ شهریور به خیابان‌ها آمدند؛ در این روز، مزدوران رژیم پهلوی در چند نقطه تهران با مردم درگیر شدند، اما جمعیت آن قدر زیاد بود كه شریف امامی هم متوجه شد با عده‌ای مزدور نمی‌تواند تظاهرات را سرکوب کند.
دستگاه‌های نظامی و امنیتی رژیم پهلوی پس از مشاهده اجتماع میلیونی مردم در روزهای ۱۳ و ۱۶ شهریور، برای روز ۱۷ شهریور حکومت نظامی اعلام کردند و اجتماع بیش از دو نفر را ممنوع دانستند و محمدرضا پهلوی نیز پس از مشورت با سفرای انگلیس و آمریکا، این تصمیم را پذیرفت. همچنین برای سرکوب بیشتر تظاهرکنندگان، برای تهران فرماندار نظامی تعیین شد و اویسی فرمانده نیروی زمینی به این سمت منصوب شد.
در روز جمعه هفدهم شهریور ۱۳۵۷، نیروهای دولتی اعم از شهربانی، نیروهای ارتش، سربازان و هم چنین نیروهای گارد ویژه حضور داشتند. تعدادی تانک نیز از طرف خیابان پیروزی به طرف خیابان هایی که به میدان ژاله ختم می شد، قرار گرفته بودند. در هر خیابان، سربازان یک خط مسلح تشکیل داده و تیرباری در مقابل هر خیابان قرار داده بودند. بالگردها در بالای سر جمعیت به صدا درآمده و تعدادی سرباز نیز در میدان، به صورت زیگزاگ آرایش شده بودند، به طوری که اگر تیربارها که اندکی عقب تر از آنان قرار داشت، تیراندازی کرد، به سربازان برخورد نکند.
ساعت 9 صبح روز جمعه هفدهم شهریور ۱۳۵۷، به یک باره از یک قسمت میدان ژاله که جمعیت بسیاری در آن جمع شده بود، صدای رگبار مسلسل ها شنیده شد. از بلندگوها فرمان آتش دادند و بالگردها نیز از آسمان مردم را زیر آتش گرفتند. جمعیت که فریادِ «اللّه اکبر» و «مرگ بر شاه» سر می داد، در یک لحظه به خون خود غلطید. صحنه فجیع و مصیبت بار و در واقع یک کشتار دسته جمعی به وجود آمده بود. خیابانی که دقایقی پیش از انبوه جمعیت سیاهی می زد، اکنون پر از اجساد، کفش های خونین، پلاکاردهای پاره شده و زخمی هایی شده بود که کشان کشان خود را به طرف دیگر می‌رساندند.
رهبر معظم انقلاب ۱۹ شهریور سال ۱۳۷۶ درباره اتفاقات روز هفدهم شهریور سال ۱۳۵۷ گفتند: «قبل از آن که این حادثه خون‌بار در تهران اتّفاق بیفتد، سیاست رژیم ستمشاهی به دنبال این بود که مبارزان و به تبع آن ملت ایران را، به تندرو و کندرو، افراطی و معتدل تقسیم کند. این، نکته خیلی قابل توجّهی است که امروز مثل آیینه‌ای، همه عبرت‌ها را به ما درس می‌دهد. آن زمان من در جیرفت تبعید بودم. به یکی از آقایان معروف که در قم بود، نامه‌ای نوشتم و این سیاست رژیم را برای آن آقا تشریح کردم. این نامه را نوشته بودم؛ اما هنوز نفرستاده بودم. روز شنبه هجدهم شهریور بود که رادیو و روزنامه‌ها، خبر کشتار هفده شهریور را پخش کردند. فردای آن روز، ما در جیرفت از این قضیه مطّلع شدیم. من برداشتم در حاشیه آن نامه برای آن آقا نوشتم که: «باش تا صبح دولتش بدمد، کاین هنوز از نتایج سحر است». آن نامه را به وسیله مسافر، برای آن آقای محترم فرستادم».
بعد از ثبت این خاطرات مصیبت‌بار هفدهم شهریور ۱۳۵۷، همه ساله مردم قدردان ایران اسلامی در بزرگداشت این روز برنامه‌های متفاوتی را به تصویر می‌کشند تا با شهدای به خون غلطیده این رخداد تجدید میثاق کنند.
- نویسنده :
- منبع : میزان
