مسمومیت با متانول؛ سرخوشی مرگبار

به گزارش وبدا، دکتر ابراهیم محمدی عضو هیات علمی و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی کردستان با بیان این مطلب به عوارض بسیار جدی متانول هشدار داد و اظهلر کرد: اتانول و متانول دارای خواص شیمیایی و اثرات متعددی بر بدن هستند و از اهمیت ویژه‌ای در مباحث پزشکی و سم‌شناسی برخوردارند. اتانول به عنوان الکل طبی شناخته می‌شود و مصرف آن منجر به مسمومیت می شود.
وی بیان کرد: متانول و اتانول هر دو از دسته الکل‌ها هستند، اما از نظر شیمیایی تفاوت‌هایی دارند. متانول، که ساده‌ترین الکل تک کربنه است، به عنوان الکل چوب شناخته می‌شود، در حالی که اتانول، که یک الکل دو کربنه است، به الکل طبی معروف است. این دو ترکیب در صنایع مختلف کاربردهای زیادی دارند. متانول به عنوان حلال در رنگ‌ها، جلا دهنده در لاک‌ها، مایعات ظهور عکس و حتی به عنوان ضدیخ مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما اتانول کاربردهای بیشتری دارد؛ از جمله به عنوان آنتی سپتیک در بهداشت، ضدعفونی کننده و آنتی دوت در بالین و حلال داروها در داروسازی استفاده می‌شود.
دکتر محمدی به تفاوت‌های اصلی این دو ماده اشاره کرد و گفت: متانول در بالین کاربرد ندارد، در حالی که اتانول به دلیل کاربردهای پزشکی‌اش به عنوان الکل طبی شناخته می‌شود.
علائم مسمومیت با متانول چیست؟
وی به علائم مسمومیت با متانول اشاره کرد و گفت: مسمومیت با متانول دارای علائم بالینی متنوعی است که ناشی از خود متانول و متابولیت‌های آن است. متانول، به عنوان یک الکل، می‌تواند به عنوان یک سرکوب‌کننده سیستم عصبی مرکزی (CNS) عمل کند و علائم خفیف مشابه مسمومیت با آنچه در مسمومیت اتانول دیده می شود، را ایجاد کند. این علائم می‌توانند شامل حالت مستی خفیف و گذرا باشند که ممکن است فرد را گمراه کند و او نتواند تشخیص دهد که ماده‌ای غیر از اتانول را مصرف کرده است.
وی افزود: یکی از خطرات اصلی مصرف متانول این است که فرد ممکن است در مراحل اولیه مسمومیت، نشانه های واضحی را مشاهده نکند. متانول در بدن به متابولیت‌ خطرناکی به نام اسید فرمیک تبدیل می‌شود که می‌تواند منجر به اسیدوز لاکتیک شود. این وضعیت می‌تواند اثرات تخریبی بر روی سلول‌های شبکیه و دیسک اپتیک داشته باشد.
دانشیار دانشگاه علوم پزشکی کردستان بیان کرد: با افزایش سطح اسیدوز، شدت این اثرات نیز افزایش می‌یابد و می‌تواند منجر به اختلال در بینایی شود که به آن "دید زمینه برفی" گفته می‌شود. در این حالت، فرد ممکن است دچار تاری دید و کدورت بینایی خود شود.
دکتر محمدی ادامه داد: مسمومیت با متانول دارای علائمی است که به تدریج بروز می‌کنند و شامل علائم چشمی، دردهای شکمی، مشکلات گوارشی، سردرد و گاهی درد قفسه سینه است. در صورت عدم درمان، ممکن است به کما، ایست تنفسی و مرگ منجر شود. معمولاً بین ۱۲ تا ۲۴ ساعت طول می‌کشد تا علایم مسمومیت خود را نشان دهند. در این دوره، متانول به متابولیت اصلی خود یعنی اسید فرمیک تبدیل شده است و منجر به اختلالات بینایی می‌شود که در صورت عدم درمان، به کوری منتهی می‌شود.
وی در مورد زمان طلایی (گلدن تایم) درمان این مسمومیت گفت: هر چه زودتر تشخیص و درمان انجام شود، نتایج بهتری خواهد داشت. اما مشکل این است که بسیاری از مسمومین زمانی به اورژانس مراجعه می‌کنند که متانول به محصول آن (اسید فرمیک) تبدیل شده و آسیب‌های بیشتری به سلول‌های چشم وارد شده است.
درمان مسمومیت با متانول چیست؟
وی به درمان مسمومیت با متانول اشاره کرد و افزود: درمان شامل تأمین مایعات برای متعادل کردن وضعیت اسید و باز (اصلاح اسیدوز) و تجویز آنتی دوت و همودیالیز است. آنتی‌دوت اصلی برای این مسمومیت، اتانول (اتیل الکل) است که به صورت وریدی تجویز می‌شود. اتانول با مشغول کردن آنزیم‌های متابولیزه‌کننده متانول، سرعت اکسیداسیون آن را کاهش می‌دهد و هر چه ‌سریع‌تر اتانول تجویز شود، اثر درمانی آن بهتر خواهد بود.‍
دانشیار دانشگاه علوم پزشکی کردستان متانول را یک ماده بسیار سمی دانست و افزود: این ماده می‌تواند به شدت بر روی انسان تأثیر بگذارد. دوز کشنده متانول برای انسان بسته به عواملی مانند توده بدنی، جنسیت، سن و ظرفیت متابولیسم فرد، بین ۶۰ تا ۲۴۰ میلی‌لیتر متغیر است. حتی دوزی معادل ۱۰ میلی‌لیتر، که تقریباً معادل دو قاشق چای‌خوری است، نیز به عنوان دوز سمی شناخته می‌شود که نشان‌دهنده سمیت بسیار بالای متانول نسبت به دیگر الکل‌ها مانند اتانول است.