19 دی آنلاین: پس از برخی مباحث مطرح‌شده درباره کاوش‌های باستان‌شناسی مربوط به خط ۲ متروی شیراز، خبرنگاران از پروژه کاوش در ایستگاه شاهچراغ قطار شهری که در بافت تاریخی قرار دارد، بازدید کردند و باستان‌شناسان دانشگاه هنر شیراز، نماینده میراث فرهنگی و رئیس سازمان قطار شهری به پرسش‌های مطرح‌شده در این‌باره پاسخ دادند.
سرپرست گروه کاوش باستان‌شناسی دانشگاه هنر شیراز امروز (دوم اردیبهشت) در این بازدید گفت: قسمتی که برای احداث ایستگاه خط مترو شیراز در نظر گرفته شده و اکنون در مرحله کاوش باستان‌شناسی است، پارکینگ زائر و مرتبط با حرم شاهچراغ (ع) است.
میثم نیک‌زاد با یادآوری اینکه قطار شهری شیراز مسئول اجرای این پروژه است، افزود: بناست لینک ارتباطی بین دو خط مترو در این قسمت راه‌اندازی شود و در سطح، قرار نیست خط مترو ایجاد شود، بلکه اتوبوس برقی در این مسیر حرکت خواهد کرد و تونلی هم در زیر خیابان احداث خواهد شد که کف آسفالت آن در ۱۶ متری زمین و تاجش در نهایت در ۱۱ متری زمین خواهد بود، ولی برای اینکه دسترسی به تونل مترو داشته باشیم، یک ایستگاه U شکل در این نقطه احداث می‌شود.
وی از حضور اساتید باستان‌شناسی دانشگاه هنر شیراز در کاوش‌های باستانی قبل از احداث ایستگاه مترو در پارکینگ زائر خبر داد و گفت: در این قسمت در حال کاوش‌های باستان‌شناسی هستیم و بعد از اتمام کار یک گزارش علمی به نهادهای مربوطه ارائه خواهیم کرد.
از پژوهشگاه میراث فرهنگی مجوز داریم
نیک‌زاد با یادآوری اینکه کاوش ما براساس مجوز پژوهشگاه میراث فرهنگی است که ۲۷ اسفند سال گذشته صادر شد، گفت: کار میدانی خود را از پنجم فروردین سال جاری در این نقطه آغاز کردیم و بناست بین چهار نهاد میراث فرهنگی فارس، قطار شهری شیراز، دانشگاه هنر و پژوهشگاه میراث فرهنگی قرارداد همکاری امضا شود که در آن، مطالعات باستان‌شناسی را گسترش دهیم و در نهایت در بقیه نقاطی که قرار است خطوط مترو احداث شود، یک پیوست میراث فرهنگی هم با کاوش‌های باستانی که انجام می‌دهیم، وجود داشته باشد.
وی به تشریح بخش‌های مختلف نقطه‌ای که در حال کاوش باستان‌شناسی در پارکینگ زائر است، پرداخت و گفت: در این قسمت سه ترانشه ۱۰ در ۱۰ داریم که ترانشه اول یک فضای مسقف و مطبخ بوده است و ترانشه دوم حیاط و یک فضای باز و حوض آب و ترانشه سوم فضای مسکونی و نشیمن بوده است. در کاوش‌های خود در این ترانشه‌ها تاکنون بقایایی به دست آورده‌ایم که شواهد یک حمام دوره پهلوی است چون خزینه و حوضچه آب دارد.
نیک‌زاد با بیان اینکه کاوش‌ها را ادامه می‌دهیم تا شاید بتوانیم لایه‌های قدیمی‌تر را شناسایی کنیم، این پروژه را فرصتی طلایی برای انجام یک کاوش باستان‌شناسی در بافت تاریخی شیراز دانست که به صورت هدفمند و لایه‌نگارانه انجام می‌شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه هنر شیراز با بیان اینکه در این پروژه علاوه بر پاسخ استعلام قطار شهری، به یکسری پرسش‌های علمی درباره وضعیت توالی و استقرار و دوره‌هایی که در شیراز بوده است، می‌توانیم پاسخ دهیم، گفت: نقطه مورد کاوش، بافت معماری معاصر دارد و تقریبا یک خانه خشتی، گلی و آجری بوده که بین ۵۰ تا ۱۵۰ سال سرپا بوده و طی چندین مرحله در آن تغییرات و ساخت و ساز ایجاد شده است. با وجود اینکه این خانه از لایه معاصر است، به دلیل اینکه هجمه‌ها درباره این کاوش‌ها بسیار زیاد است، با دقت و حوصله زیاد کاوش را انجام می‌دهیم.
کاوش‌ها با دقیق‌ترین متدهای روز دنیا انجام می‌شود
وی بیان کرد: برای ما باستان‌شناسان، قدمت لایه مهم نیست، اینکه مربوط به لایه قاجاری باشد یا پنج هزار سال پیش؛ آنچه برای ما مهم است این است که کاوش را با دقیق‌ترین تکنیک‌های روز دنیا انجام دهیم و این کار هم در حال انجام است و هیچ داده‌ای تاکنون از دست باستان‌شناسان در این منطقه از دست نرفته است.
نیک‌زاد به یافته‌هایی که تاکنون در کاوش‌ها به دست آورده‌اند، اشاره کرد و افزود: یافته‌های ما عمدتا قطعات سفال است که گوشه‌های ترانشه گذاشته شده است، همه این‌ها جمع شده، شسته، پشت‌نویسی و عکاسی می‌شود و در ادامه طراحی، مطالعه و مقایسه می‌شود یعنی یک بخش از مطالعات ما کارگاهی است که یافته‌های خود را تحلیل و مقایسه می‌کنیم و به تاریخ می‌رسیم.
داستان سکه‌های پیداشده چه بود؟
سرپرست گروه کاوش باستان‌شناسی دانشگاه هنر شیراز بیان کرد: در کنار این، یکسری یافته‌های ویژه مثل قطعات کاشی، قطعه‌ای از ظرف شیشه‌ای شکسته یا سکه داریم. در اینجا ۲۰ سکه پیدا کردیم که ضبط شده و اکسید شده است و اکنون خوانا نیستند، ولی چون فرم این سکه‌ها مدور است، مشخص است به صورت ماشینی ضرب شده‌اند، لذا سکه‌ها قطعا از دوره پهلوی دوم به بعد هستند و قدیمی‌تر نیستند، زیرا به صورت ماشینی ضرب شده‌اند. اولین دستگاه ضرب سکه در زمان ناصرالدین شاه وارد ایران شد و قبل از آن هیچ سکه مدوری نداریم که دایره آن کاملا مدور باشد، پس سکه‌های یافت‌شده که کاملا فرم مدور دارند، مربوط به دورانی که گفتیم هستند و احتمالاً سکه‌های انعام حمام بوده‌اند.
وی در ادامه تعریفی از علم باستان‌شناسی ارائه کرد و گفت: باستان‌شناسی، علم مطالعه سبک زندگی گذشته براساس بقایای مادی است. بقایای مادی یعنی دورریزها. امروزه وقتی از منزلی به منزل دیگر نقل مکان می‌کنیم، یکسری دورریزهایی داریم. در گذشته هم همین بوده است که ما در باستان‌شناسی روی این‌ها کار می‌کنیم و حتی برخی‌ها می‌گویند باستان‌شناسی علم زباله است.
نیک‌زاد ادامه داد: هنگام کاوش‌ها، یکسری دورریزهای پراکنده از یک دوره گذشته پیدا و بر اساس آن بازسازی می‌کنیم، مثلا دو قطعه کاشی لعاب‌دار پیدا می‌کنیم و حدس میزنیم حوض یا دیواره حمام با این کاشی تزئین شده است. البته تخریب‌ها در دورریزها بسیار زیاد است زیرا این‌ها رها شده و بر اثر فرسایش باد و باران تخریب می‌شوند. در دوران گذشته که تجهیزات مکانیکی مثل لودر و بولدوزر وجود نداشته که این دورریزها را جمع کند بلکه این‌ها دپو شده و تبدیل به تپه‌ای مرتفع شده و روی آن دوباره استقرار دیگر ایجاد می‌شده است.
سرپرست گروه کاوش باستان‌شناسی دانشگاه هنر شیراز بیان کرد: ماهیت شهرهای تاریخی مثل شیراز این است که حرم شاهچراغ(ع) در مرکزیت بوده و دور آن استقرار بوده و خانه‌ها ساخته می‌شدند و این خانه‌ها بعد از ۵۰ یا ۱۰۰ سال بعد تخریب شده و دوباره خانه جدید ساخته شده است، پس احتمال می‌دهیم حدود ۸ تا ۱۰ متر لایه باستانی در این نقطه (پارکینگ زائر) مورد کاوش داشته باشیم و تاکنون نزدیک به دو متر کاوش انجام شده است و تا اولین مرحله ساخت و ساز، کاوش خود را ادامه می‌دهیم، چون از قرن دو یا در این نقطه مسجد داشتیم و احتمال می‌دهیم دورریزهایی از دوره سلجوقی داشته باشیم.
وی با یادآوری اینکه زیر کلنگ کاوش‌ها، مثل هندوانه سربسته است، شاید این لایه را برداریم و به هیچ چیزی دست نیابیم و ممکن است اینجا یک زمین بوده است همانطور که در زندگی امروز هم نقطه‌ای مسکونی، نقطه‌ای زمین یا میدان است، گفت: ما بر اساس عکس‌های ماهواره‌ای می‌دانیم تا ۷۰ سال پیش اینجا خانه مسکونی بوده و قرار نبوده سانت به سانت مسجد باشد، پس این بنایی که اکنون در حال کاوش آن هستیم، یا خانه مسکونی بوده یا بناهای عمومی مثل حمام، آب‌انبار و... بوده است.
آمادگی کاوش باستان‌شناسی کل بافت تاریخی شیراز را داریم
نیک‌زاد نسبت به کاوش کل بافت تاریخی اعلام آمادگی کرد و گفت: فعلا در همین منطقه در حال کاوش هستیم و کارفرمای این پروژه نیز قطار شهری شیراز است.
سرپرست گروه کاوش باستان‌شناسی دانشگاه هنر شیراز تصریح کرد: تونل قطار شهری در بافت تاریخی چند ایستگاه دسترسی دارد بنابراین برای اینکه کار پیش رود باید یک تفاهم‌نامه با همکاری شهرداری، قطار شهری و پژوهشگاه میراث فرهنگی امضا شود که ما هم بازوی پژوهشی شهرداری خواهیم بود. البته بنا شده است که در مکان‌هایی که قرار است ایستگاه مترو احداث شود، تیم باستان‌شناسی کاوش را انجام داده و بر اساس یافته‌ها تصمیم‌گیری در شورای فنی وزارت میراث فرهنگی انجام شود.
وی درپاسخ به اینکه زمان‌بندی این پروژه کاوش باستان‌شناسی چگونه خواهد بود، گفت: این کارگاه کاملاً در اختیار تیم باستان‌شناس است و امیدواریم در اواخر اردیبهشت جاری یا اواسط خرداد امسال بتوانیم کار خود را در این نقطه تمام کنیم و به نتیجه برسیم که بر اساس آن تصمیم‌گیری انجام شود.
نیک‌زاد همچنین در پاسخ به پرسش دیگری که اگر مترو به بافت تاریخی نمی‌آمد، آیا باز هم این محوطه شناسایی می‌شد، گفت: خیر این کار انجام نمی‌شد. این کاوش‌ها اصطلاحاً نجات‌بخشی است که در دهه ۶۰ میلادی در اروپا برای نخستین در لندن انجام شد و آنان نیز هنگام حفر تونل مترو به آثار تاریخی برخوردند و بعد از آن به این نوع کاوش‌ها نجات‌بخش گویند. اکنون در شهرهایی مثل آتن، استانبول، لندن، پاریس و... برای احداث مترو دقیقاً همین اتفاقی که در شیراز در حال انجام است، انجام می‌شود یعنی اول کاوش‌های باستان‌شناسی انجام می‌شود.
توسعه پایدار نیاز به حفظ آثار تاریخی در کنار خدمت‌رسانی به مردم دارد
عضو هیئت علمی دانشگاه هنر شیراز با ذکر این نکته که فعالیت‌های باستان‌شناسی قرار نیست ترمز توسعه باشد بلکه توسعه پایدار نیاز هم به حفظ آثار تاریخی هم خدمت‌رسانی به مردم منطقه است، گفت: اگر به لایه تاریخی در کاوش‌های خود برسیم، آن زمان تصمیم‌گیری می‌کنیم که آیا جانمایی ایستگاه درست است یا خیر البته وظیفه ما تنها ارائه گزارش علمی است و تصمیم‌گیر نهایی شورای فنی وزارت میراث فرهنگی است.
وی در خصوص اظهارات اخیر رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی درباره عدم صلاحت دانشگاه هنر در این کاوش‌ها گفت: قبل از عید نوروز تفاهم‌نامه‌ای برای مترو با پژوهشگاه انجام شد اما رئیس پژوهشگاه تغییر یافت که تفاهم‌نامه با امضای رئیس قبلی بود.
نیک‌زاد با بیان اینکه این کار یک نمونه همکاری دانشگاه با صنعت است، گفت: تلاش داریم به عنوان یک بازوی پژوهشی در کنار شهرداری باشیم که این کار بسیار مورد استقبال شهرداری قرار گرفته است و تیم کنونی که کار کاوش باستان‌شناسی را انجام می‌دهند از وزارت میراث فرهنگی مجوز دارند.
ناظر اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس بر پروژه کاوش باستان‌شناسی ایستگاه شاهچراغ(ع) قطار شهری شیراز نیز در این برنامه به خبرنگاران گفت: کاری که در اینجا انجام می‌شود، کاملا قانونی است و اتفاق عجیب و غریبی نیست؛ پروژه‌های عمرانی باید برای توسعه انجام شوند و بخشی از رشد جامعه منوط به همین اقدامات عمرانی است و قرار نیست در هر جایی که آثار تاریخی وجود دارد، با همان رویکرد دو هزار سال پیش و سر و شکل حفظ شود. ما گذشته خود را در قالب امروزی خود حفظ می‌کنیم که این مفهوم توسعه پایدار است.
محمدجواد جعفری با بیان اینکه توسعه پاسدار و مقطعی متفاوت هستند، افزود: در توسعه پایدار یکی از موضوعاتی که بسیار مدنظر است، مربوط به میراث فرهنگی است بدین صورت که قبل از انجام پروژه‌های عمرانی، بسته میراث فرهنگی تهیه شود. یعنی قبل از سدسازی‌ها، راه‌سازی‌ها، قطار شهری و... باید مطالعات تاریخی نقطه مدنظر توسط میراث فرهنگی انجام شود که این اتفاق در همه جای دنیا می‌افتد و در شیراز هم این اتفاق به خوبی افتاد و مدیریت شد و این همکاری و هماهنگی بین میراث فرهنگی، شهرداری و وزارت میراث فرهنگی و تولیت حرم شاهچراغ(ع) اتفاق افتاد و در این نقطه کارگاه باستان‌شناسی ایجاد شد.
وی با یادآوری اینکه بخشی از پروژه قطار شهری خدمت‌رسانی به مردم در بحث حمل و نقل است، گفت: این نقطه (ایستگاه زائر) باید برای احداث ایستگاه قطار شهری خاکبرداری می‌شد که قبل از این اقدام، پروژه نجات‌بخشی و امکان‌سنجی تعریف کردیم و با همکاری و مجوز پژوهشگاه میراث فرهنگی این کار انجام شد.
جعفری در پایان در خصوص اعتبار پروژه کاوش‌های باستان‌شناسی قطار شهری نیز گفت: تمام اعتبارات کاوش‌ها و پیوست‌های میراث فرهنگی، مطابق قانون و برنامه‌های توسعه، از محل پروژه‌های عمرانی است که در این پروژه قطار شهری آن را تأمین می‌کند.
میثم نیک‌زاد با یادآوری اینکه قطار شهری شیراز مسئول اجرای این پروژه است، افزود: بناست لینک ارتباطی بین دو خط مترو در این قسمت راه‌اندازی شود و در سطح، قرار نیست خط مترو ایجاد شود، بلکه اتوبوس برقی در این مسیر حرکت خواهد کرد و تونلی هم در زیر خیابان احداث خواهد شد که کف آسفالت آن در ۱۶ متری زمین و تاجش در نهایت در ۱۱ متری زمین خواهد بود، ولی برای اینکه دسترسی به تونل مترو داشته باشیم، یک ایستگاه U شکل در این نقطه احداث می‌شود.
وی از حضور اساتید باستان‌شناسی دانشگاه هنر شیراز در کاوش‌های باستانی قبل از احداث ایستگاه مترو در پارکینگ زائر خبر داد و گفت: در این قسمت در حال کاوش‌های باستان‌شناسی هستیم و بعد از اتمام کار یک گزارش علمی به نهادهای مربوطه ارائه خواهیم کرد.
از پژوهشگاه میراث فرهنگی مجوز داریم
نیک‌زاد با یادآوری اینکه کاوش ما براساس مجوز پژوهشگاه میراث فرهنگی است که ۲۷ اسفند سال گذشته صادر شد، گفت: کار میدانی خود را از پنجم فروردین سال جاری در این نقطه آغاز کردیم و بناست بین چهار نهاد میراث فرهنگی فارس، قطار شهری شیراز، دانشگاه هنر و پژوهشگاه میراث فرهنگی قرارداد همکاری امضا شود که در آن، مطالعات باستان‌شناسی را گسترش دهیم و در نهایت در بقیه نقاطی که قرار است خطوط مترو احداث شود، یک پیوست میراث فرهنگی هم با کاوش‌های باستانی که انجام می‌دهیم، وجود داشته باشد.
وی به تشریح بخش‌های مختلف نقطه‌ای که در حال کاوش باستان‌شناسی در پارکینگ زائر است، پرداخت و گفت: در این قسمت سه ترانشه ۱۰ در ۱۰ داریم که ترانشه اول یک فضای مسقف و مطبخ بوده است و ترانشه دوم حیاط و یک فضای باز و حوض آب و ترانشه سوم فضای مسکونی و نشیمن بوده است. در کاوش‌های خود در این ترانشه‌ها تاکنون بقایایی به دست آورده‌ایم که شواهد یک حمام دوره پهلوی است چون خزینه و حوضچه آب دارد.
نیک‌زاد با بیان اینکه کاوش‌ها را ادامه می‌دهیم تا شاید بتوانیم لایه‌های قدیمی‌تر را شناسایی کنیم، این پروژه را فرصتی طلایی برای انجام یک کاوش باستان‌شناسی در بافت تاریخی شیراز دانست که به صورت هدفمند و لایه‌نگارانه انجام می‌شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه هنر شیراز با بیان اینکه در این پروژه علاوه بر پاسخ استعلام قطار شهری، به یکسری پرسش‌های علمی درباره وضعیت توالی و استقرار و دوره‌هایی که در شیراز بوده است، می‌توانیم پاسخ دهیم، گفت: نقطه مورد کاوش، بافت معماری معاصر دارد و تقریبا یک خانه خشتی، گلی و آجری بوده که بین ۵۰ تا ۱۵۰ سال سرپا بوده و طی چندین مرحله در آن تغییرات و ساخت و ساز ایجاد شده است. با وجود اینکه این خانه از لایه معاصر است، به دلیل اینکه هجمه‌ها درباره این کاوش‌ها بسیار زیاد است، با دقت و حوصله زیاد کاوش را انجام می‌دهیم.
کاوش‌ها با دقیق‌ترین متدهای روز دنیا انجام می‌شود
وی بیان کرد: برای ما باستان‌شناسان، قدمت لایه مهم نیست، اینکه مربوط به لایه قاجاری باشد یا پنج هزار سال پیش؛ آنچه برای ما مهم است این است که کاوش را با دقیق‌ترین تکنیک‌های روز دنیا انجام دهیم و این کار هم در حال انجام است و هیچ داده‌ای تاکنون از دست باستان‌شناسان در این منطقه از دست نرفته است.
نیک‌زاد به یافته‌هایی که تاکنون در کاوش‌ها به دست آورده‌اند، اشاره کرد و افزود: یافته‌های ما عمدتا قطعات سفال است که گوشه‌های ترانشه گذاشته شده است، همه این‌ها جمع شده، شسته، پشت‌نویسی و عکاسی می‌شود و در ادامه طراحی، مطالعه و مقایسه می‌شود یعنی یک بخش از مطالعات ما کارگاهی است که یافته‌های خود را تحلیل و مقایسه می‌کنیم و به تاریخ می‌رسیم.
داستان سکه‌های پیداشده چه بود؟
سرپرست گروه کاوش باستان‌شناسی دانشگاه هنر شیراز بیان کرد: در کنار این، یکسری یافته‌های ویژه مثل قطعات کاشی، قطعه‌ای از ظرف شیشه‌ای شکسته یا سکه داریم. در اینجا ۲۰ سکه پیدا کردیم که ضبط شده و اکسید شده است و اکنون خوانا نیستند، ولی چون فرم این سکه‌ها مدور است، مشخص است به صورت ماشینی ضرب شده‌اند، لذا سکه‌ها قطعا از دوره پهلوی دوم به بعد هستند و قدیمی‌تر نیستند، زیرا به صورت ماشینی ضرب شده‌اند. اولین دستگاه ضرب سکه در زمان ناصرالدین شاه وارد ایران شد و قبل از آن هیچ سکه مدوری نداریم که دایره آن کاملا مدور باشد، پس سکه‌های یافت‌شده که کاملا فرم مدور دارند، مربوط به دورانی که گفتیم هستند و احتمالاً سکه‌های انعام حمام بوده‌اند.
وی در ادامه تعریفی از علم باستان‌شناسی ارائه کرد و گفت: باستان‌شناسی، علم مطالعه سبک زندگی گذشته براساس بقایای مادی است. بقایای مادی یعنی دورریزها. امروزه وقتی از منزلی به منزل دیگر نقل مکان می‌کنیم، یکسری دورریزهایی داریم. در گذشته هم همین بوده است که ما در باستان‌شناسی روی این‌ها کار می‌کنیم و حتی برخی‌ها می‌گویند باستان‌شناسی علم زباله است.
نیک‌زاد ادامه داد: هنگام کاوش‌ها، یکسری دورریزهای پراکنده از یک دوره گذشته پیدا و بر اساس آن بازسازی می‌کنیم، مثلا دو قطعه کاشی لعاب‌دار پیدا می‌کنیم و حدس میزنیم حوض یا دیواره حمام با این کاشی تزئین شده است. البته تخریب‌ها در دورریزها بسیار زیاد است زیرا این‌ها رها شده و بر اثر فرسایش باد و باران تخریب می‌شوند. در دوران گذشته که تجهیزات مکانیکی مثل لودر و بولدوزر وجود نداشته که این دورریزها را جمع کند بلکه این‌ها دپو شده و تبدیل به تپه‌ای مرتفع شده و روی آن دوباره استقرار دیگر ایجاد می‌شده است.
سرپرست گروه کاوش باستان‌شناسی دانشگاه هنر شیراز بیان کرد: ماهیت شهرهای تاریخی مثل شیراز این است که حرم شاهچراغ(ع) در مرکزیت بوده و دور آن استقرار بوده و خانه‌ها ساخته می‌شدند و این خانه‌ها بعد از ۵۰ یا ۱۰۰ سال بعد تخریب شده و دوباره خانه جدید ساخته شده است، پس احتمال می‌دهیم حدود ۸ تا ۱۰ متر لایه باستانی در این نقطه (پارکینگ زائر) مورد کاوش داشته باشیم و تاکنون نزدیک به دو متر کاوش انجام شده است و تا اولین مرحله ساخت و ساز، کاوش خود را ادامه می‌دهیم، چون از قرن دو یا در این نقطه مسجد داشتیم و احتمال می‌دهیم دورریزهایی از دوره سلجوقی داشته باشیم.
وی با یادآوری اینکه زیر کلنگ کاوش‌ها، مثل هندوانه سربسته است، شاید این لایه را برداریم و به هیچ چیزی دست نیابیم و ممکن است اینجا یک زمین بوده است همانطور که در زندگی امروز هم نقطه‌ای مسکونی، نقطه‌ای زمین یا میدان است، گفت: ما بر اساس عکس‌های ماهواره‌ای می‌دانیم تا ۷۰ سال پیش اینجا خانه مسکونی بوده و قرار نبوده سانت به سانت مسجد باشد، پس این بنایی که اکنون در حال کاوش آن هستیم، یا خانه مسکونی بوده یا بناهای عمومی مثل حمام، آب‌انبار و... بوده است.
آمادگی کاوش باستان‌شناسی کل بافت تاریخی شیراز را داریم
نیک‌زاد نسبت به کاوش کل بافت تاریخی اعلام آمادگی کرد و گفت: فعلا در همین منطقه در حال کاوش هستیم و کارفرمای این پروژه نیز قطار شهری شیراز است.
سرپرست گروه کاوش باستان‌شناسی دانشگاه هنر شیراز تصریح کرد: تونل قطار شهری در بافت تاریخی چند ایستگاه دسترسی دارد بنابراین برای اینکه کار پیش رود باید یک تفاهم‌نامه با همکاری شهرداری، قطار شهری و پژوهشگاه میراث فرهنگی امضا شود که ما هم بازوی پژوهشی شهرداری خواهیم بود. البته بنا شده است که در مکان‌هایی که قرار است ایستگاه مترو احداث شود، تیم باستان‌شناسی کاوش را انجام داده و بر اساس یافته‌ها تصمیم‌گیری در شورای فنی وزارت میراث فرهنگی انجام شود.
وی درپاسخ به اینکه زمان‌بندی این پروژه کاوش باستان‌شناسی چگونه خواهد بود، گفت: این کارگاه کاملاً در اختیار تیم باستان‌شناس است و امیدواریم در اواخر اردیبهشت جاری یا اواسط خرداد امسال بتوانیم کار خود را در این نقطه تمام کنیم و به نتیجه برسیم که بر اساس آن تصمیم‌گیری انجام شود.
نیک‌زاد همچنین در پاسخ به پرسش دیگری که اگر مترو به بافت تاریخی نمی‌آمد، آیا باز هم این محوطه شناسایی می‌شد، گفت: خیر این کار انجام نمی‌شد. این کاوش‌ها اصطلاحاً نجات‌بخشی است که در دهه ۶۰ میلادی در اروپا برای نخستین در لندن انجام شد و آنان نیز هنگام حفر تونل مترو به آثار تاریخی برخوردند و بعد از آن به این نوع کاوش‌ها نجات‌بخش گویند. اکنون در شهرهایی مثل آتن، استانبول، لندن، پاریس و... برای احداث مترو دقیقاً همین اتفاقی که در شیراز در حال انجام است، انجام می‌شود یعنی اول کاوش‌های باستان‌شناسی انجام می‌شود.
توسعه پایدار نیاز به حفظ آثار تاریخی در کنار خدمت‌رسانی به مردم دارد
عضو هیئت علمی دانشگاه هنر شیراز با ذکر این نکته که فعالیت‌های باستان‌شناسی قرار نیست ترمز توسعه باشد بلکه توسعه پایدار نیاز هم به حفظ آثار تاریخی هم خدمت‌رسانی به مردم منطقه است، گفت: اگر به لایه تاریخی در کاوش‌های خود برسیم، آن زمان تصمیم‌گیری می‌کنیم که آیا جانمایی ایستگاه درست است یا خیر البته وظیفه ما تنها ارائه گزارش علمی است و تصمیم‌گیر نهایی شورای فنی وزارت میراث فرهنگی است.
وی در خصوص اظهارات اخیر رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی درباره عدم صلاحت دانشگاه هنر در این کاوش‌ها گفت: قبل از عید نوروز تفاهم‌نامه‌ای برای مترو با پژوهشگاه انجام شد اما رئیس پژوهشگاه تغییر یافت که تفاهم‌نامه با امضای رئیس قبلی بود.
نیک‌زاد با بیان اینکه این کار یک نمونه همکاری دانشگاه با صنعت است، گفت: تلاش داریم به عنوان یک بازوی پژوهشی در کنار شهرداری باشیم که این کار بسیار مورد استقبال شهرداری قرار گرفته است و تیم کنونی که کار کاوش باستان‌شناسی را انجام می‌دهند از وزارت میراث فرهنگی مجوز دارند.
ناظر اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس بر پروژه کاوش باستان‌شناسی ایستگاه شاهچراغ(ع) قطار شهری شیراز نیز در این برنامه به خبرنگاران گفت: کاری که در اینجا انجام می‌شود، کاملا قانونی است و اتفاق عجیب و غریبی نیست؛ پروژه‌های عمرانی باید برای توسعه انجام شوند و بخشی از رشد جامعه منوط به همین اقدامات عمرانی است و قرار نیست در هر جایی که آثار تاریخی وجود دارد، با همان رویکرد دو هزار سال پیش و سر و شکل حفظ شود. ما گذشته خود را در قالب امروزی خود حفظ می‌کنیم که این مفهوم توسعه پایدار است.
محمدجواد جعفری با بیان اینکه توسعه پاسدار و مقطعی متفاوت هستند، افزود: در توسعه پایدار یکی از موضوعاتی که بسیار مدنظر است، مربوط به میراث فرهنگی است بدین صورت که قبل از انجام پروژه‌های عمرانی، بسته میراث فرهنگی تهیه شود. یعنی قبل از سدسازی‌ها، راه‌سازی‌ها، قطار شهری و... باید مطالعات تاریخی نقطه مدنظر توسط میراث فرهنگی انجام شود که این اتفاق در همه جای دنیا می‌افتد و در شیراز هم این اتفاق به خوبی افتاد و مدیریت شد و این همکاری و هماهنگی بین میراث فرهنگی، شهرداری و وزارت میراث فرهنگی و تولیت حرم شاهچراغ(ع) اتفاق افتاد و در این نقطه کارگاه باستان‌شناسی ایجاد شد.
وی با یادآوری اینکه بخشی از پروژه قطار شهری خدمت‌رسانی به مردم در بحث حمل و نقل است، گفت: این نقطه (ایستگاه زائر) باید برای احداث ایستگاه قطار شهری خاکبرداری می‌شد که قبل از این اقدام، پروژه نجات‌بخشی و امکان‌سنجی تعریف کردیم و با همکاری و مجوز پژوهشگاه میراث فرهنگی این کار انجام شد.
جعفری در پایان در خصوص اعتبار پروژه کاوش‌های باستان‌شناسی قطار شهری نیز گفت: تمام اعتبارات کاوش‌ها و پیوست‌های میراث فرهنگی، مطابق قانون و برنامه‌های توسعه، از محل پروژه‌های عمرانی است که در این پروژه قطار شهری آن را تأمین می‌کند.
- نویسنده :
- منبع :
https://19dey.com/news/87067
