در فرهنگ و ادبیات شهری، اصطلاحی وجود دارد که از یک قصه زیبای اجتماعی حکایت می‌کند و آن، اصطلاح «کوچه آشتی‌کنان» است. کوچه‌های آشتی‌کنان، کنایه از کوچه‌هایی تنگ و باریک در هزارتوی بافت قدیمی بعضی شهرها، مثل یزد، محله‌های قدیم شهر تهران، قم و... هستند که به‌جهت نوع معماری و ساخت، عرض آن‌ها به اندازه‌ای است که دو نفر به‌سختی می‌توانند از کنار هم بدون رودررو شدن عبور کنند و همین امر، باعث برقراری ارتباط میان آنان می‌شود. به‌عبارتی، کوچه‌های آشتی‌کنان، معابر و گذرهایی هستند که برخلاف کوچه‌های عریض، فاصله و قهر را برنمی‌تابند. ساخت این کوچه‌ها در گذشته دلایل خاص خود را داشته که با شرایط اجتماعی و وضعیت زندگی آن روزها منطبق بوده است.
در حالت عادی یکی از کارکردهای آن این بوده که هنگام عبور تماسی میان عابران برقرار می‌شده و اگر احیاناً با هم قهر بودند یا از هم کدورتی در دل داشتند، نمی‌توانستند از هم رو بگیرند و مجبور به سلام و علیک می‌شدند و این ارتباط، قهر را به آشتی و کدورت را به انس و الفت بدل می‌کرد.
به‌هرروی، این کوچه و پس‌کوچه‌ها حکایت بزرگی در دل خود دارند، حکایتی از معماری‌هایی با زیبایی منحصربه‌فرد، معماری اصیلی که به اقتضای شرایط فرهنگی و اجتماعی آن روزها ساخته می‌شده و خاطراتی شیرین و ماندگار را در یاد و خاطر اهالی و ساکنان به یادگار گذاشته است؛ اما در محلهٔ ما، هفده‌متری فهیمی، کوچه‌ای وجود دارد که وضعیت آن عکس این است، یعنی به‌جهت شرایط خاص به‌جای ایجاد آشتی و صمیمیت، باعث دعوا و نزاع بین عابران، مخصوصاً راکبان خودروهای عبوری می‌شود. از این‌رو، اهالی اسم این کوچه را «کوچه دعواکنان» گذاشته‌اند! ساختار و وضعیت عبوری این کوچه به‌گونه‌ای است که باعث این دعواها و درگیری‌ها می‌شود و این دعواها در مدخل و در ورودی این کوچه از طرف خیابان هفده‌متری رخ می‌دهد.
این کوچه ـ که بهتر است بگوییم کوچه ـ خیابان ـ مثل بسیاری از کوچه‌ها و معابر قدیم در حاشیه و مسیر جوی آب ایجاد شده و بر اساس گردش و چرخش جوی، پیچ‌وتاب یافته است. از این‌سبب، ناراست و پرپیچ‌وخم از کار درآمده است و با وجود تغییر در طراحی و معماری شهری، کماکان ساخت و بافت قدیم خود را حفظ کرده است. این کوچه ـ خیابان طولانی که از مبدأ خیابان هفده‌متری شهید فهیمی با نام کوچه شماره ۲۸ و با عرض حدود ۳ متر شروع می‌شود، در ادامه با نام کوچه شماره ۱۶ (شاطریان قدیم) با عرضی حدود ۸ الی ۱۶ متر به خیابان بیست‌متری شهید رئیس‌کرمی (زاد سابق) وصل می‌شود و پس از قطع کردن این خیابان از طرف خیابان مخابرات با عرضی بیشتر، یعنی ۲۰ متر تا راه‌آهن امتداد می‌یابد و سپس با گردش به سمت راست در کنار راه‌آهن تا خیابان توحید و پل روگذر بتنی توحید ادامه پیدا می‌کند.
گذشته از پیچ‌وتاب و ناراستی در طول مسیر که خود عامل پاره‌ای مشکلات است، وضعیت خاص و اشکالات اساسی موجود در مدخل و ورودی این کوچه از سمت هفده‌متری به طول حدود ۱۰۰ متر است؛ اشکالاتی، مثل ناهمواری کف کوچه، گودی جوی تعبیه‌شده در وسط آن و شیب از دو طرف به سمت وسط کوچه، وجود موانعی، مثل قرار گرفتن تیر بتنی برق در فاصله چند متری سر کوچه، پل احداث‌شده بر روی محل اتصال جوی کوچه و کانال خیابان هفده‌متری و عدم دید لازم به‌جهت کج بودن و زاویه گردش تند آن، همه این عوامل دست‌به‌دست هم داده و تردد را در این ناحیه بسیار سخت کرده و خودروهای ورودی از هر دو سو به این کوچه وقتی با خودرویی از روبرو مواجه می‌شوند، حاضر به عقب رفتن نیستند و این مسأله معمولاً سبب جر و بحث و دعوا می‌گردد!
در گذشته که تعداد وسایل نقلیه سواری به این میزان نبود و عمدتاً از موتورسیکلت و دوچرخه برای ایاب و ذهاب استفاده می‌شد، مشکل چندانی بروز نمی‌کرد؛ اما طی چند دهه اخیر با افزایش وسایط نقلیه سواری، افزایش تردد از این گذر، مخصوصاً به‌خاطر دسترسی مناسب و نزدیکی به محله میدان توحید، رفت‌وآمدها از این مسیر افزایش یافته؛ اما به‌سبب عرض کم و تنگی در ناحیه ورودی از طرف خیابان فهیمی، به یکی از معضلات اجتماعی در این نقطه از شهر تبدیل شده، موجبات دعوا و اوقات‌تلخی عابران و آزار و اذیت اهالی را فراهم می‌کند. حال پرسش جدی اهالی این است: با این‌که تعریض و اصلاح این کوچه از دیرزمان در دستور کار شهرداری قرار گرفته، چرا هیچ اقدامی صورت نمی‌گیرد؟! گویا با گذشت چهار دهه هنوز در اولویت اقدام قرار نگرفته است!
این در حالی است که عدالت در رسیدگی به امور شهری و لزوم توجه یکسان و متوازن به تمام نقاط شهر، عدم تبعیض در اجرای طرح‌های اصلاحی و تعریض معابر اقتضا می‌کند مسئولان شهری، خصوصاً شهرداری منطقه، گوشه‌چشمی هم به این محله داشته باشند. چه، این مسأله یکی از معضلات جدی شهری است و نباید در رسیدگی شهری به‌علت عدم توجه مسئولان به‌عنوان یک مصداق عینی تبعیض شناخته شود و اگر ملاک رسیدگی به امور شهری را سَبقِه، ضرورت‌های فرهنگی ـ اجتماعی و نوبت‌بندی بر اساس اولویت‌ها قرار دهیم، شاید بتوان گفت مدت‌هاست از نوبت رسیدگی به این محل گذشته است!
حال آن‌که با عنایت به افزایش سالانه قیمت ملک از یک سو، ناچیز بودن هزینه اجرای این اصلاح و تعریض نسبت به طرح‌های دیگر، مزایا و فواید متعدد اجرای آن برای شهر، دلیل این همه تعلل و وقفه چیست؟
در این‌جا اشاره به برخی از مزایا و فواید عمومی اجرای این تعریض و اصلاح برای شهر و شهروندان خالی از فایده نیست:
* در تسهیل عبور و مرور و ترافیک منطقه بسیار مؤثر است؛
* به زیبایی و انضباط شهری کمک می‌کند؛
* از نظر دسترسی محلی و کوتاه کردن مسیر و صرفه‌جویی در سوخت و وقت مؤثر است؛
* به تسهیل و تسریع در ارائه خدمات عمومی، مثل اورژانس، آتش‌نشانی، حمل‌ونقل مسافر و فوریت‌های پلیسی کمک شایانی می‌کند؛
* امکان بهره‌مندی بهتر اهالی از مسجد حضرت معصومه(ع) را که در نبش این کوچه و ضلع شرقی آن قرار دارد، فراهم می‌کند؛
* از همه مهم‌تر این‌که دیگر اهالی شاهد پاره‌ای دعواها و اوقات‌تلخی‌ها از سوی عابران و راکبان خودروها نمی‌شوند و صفا و صمیمیت دوباره به این محل برمی‌گردد!
با امید به بذل توجه و عنایت ویژهٔ مسئولان امر!
در حالت عادی یکی از کارکردهای آن این بوده که هنگام عبور تماسی میان عابران برقرار می‌شده و اگر احیاناً با هم قهر بودند یا از هم کدورتی در دل داشتند، نمی‌توانستند از هم رو بگیرند و مجبور به سلام و علیک می‌شدند و این ارتباط، قهر را به آشتی و کدورت را به انس و الفت بدل می‌کرد.
به‌هرروی، این کوچه و پس‌کوچه‌ها حکایت بزرگی در دل خود دارند، حکایتی از معماری‌هایی با زیبایی منحصربه‌فرد، معماری اصیلی که به اقتضای شرایط فرهنگی و اجتماعی آن روزها ساخته می‌شده و خاطراتی شیرین و ماندگار را در یاد و خاطر اهالی و ساکنان به یادگار گذاشته است؛ اما در محلهٔ ما، هفده‌متری فهیمی، کوچه‌ای وجود دارد که وضعیت آن عکس این است، یعنی به‌جهت شرایط خاص به‌جای ایجاد آشتی و صمیمیت، باعث دعوا و نزاع بین عابران، مخصوصاً راکبان خودروهای عبوری می‌شود. از این‌رو، اهالی اسم این کوچه را «کوچه دعواکنان» گذاشته‌اند! ساختار و وضعیت عبوری این کوچه به‌گونه‌ای است که باعث این دعواها و درگیری‌ها می‌شود و این دعواها در مدخل و در ورودی این کوچه از طرف خیابان هفده‌متری رخ می‌دهد.
این کوچه ـ که بهتر است بگوییم کوچه ـ خیابان ـ مثل بسیاری از کوچه‌ها و معابر قدیم در حاشیه و مسیر جوی آب ایجاد شده و بر اساس گردش و چرخش جوی، پیچ‌وتاب یافته است. از این‌سبب، ناراست و پرپیچ‌وخم از کار درآمده است و با وجود تغییر در طراحی و معماری شهری، کماکان ساخت و بافت قدیم خود را حفظ کرده است. این کوچه ـ خیابان طولانی که از مبدأ خیابان هفده‌متری شهید فهیمی با نام کوچه شماره ۲۸ و با عرض حدود ۳ متر شروع می‌شود، در ادامه با نام کوچه شماره ۱۶ (شاطریان قدیم) با عرضی حدود ۸ الی ۱۶ متر به خیابان بیست‌متری شهید رئیس‌کرمی (زاد سابق) وصل می‌شود و پس از قطع کردن این خیابان از طرف خیابان مخابرات با عرضی بیشتر، یعنی ۲۰ متر تا راه‌آهن امتداد می‌یابد و سپس با گردش به سمت راست در کنار راه‌آهن تا خیابان توحید و پل روگذر بتنی توحید ادامه پیدا می‌کند.
گذشته از پیچ‌وتاب و ناراستی در طول مسیر که خود عامل پاره‌ای مشکلات است، وضعیت خاص و اشکالات اساسی موجود در مدخل و ورودی این کوچه از سمت هفده‌متری به طول حدود ۱۰۰ متر است؛ اشکالاتی، مثل ناهمواری کف کوچه، گودی جوی تعبیه‌شده در وسط آن و شیب از دو طرف به سمت وسط کوچه، وجود موانعی، مثل قرار گرفتن تیر بتنی برق در فاصله چند متری سر کوچه، پل احداث‌شده بر روی محل اتصال جوی کوچه و کانال خیابان هفده‌متری و عدم دید لازم به‌جهت کج بودن و زاویه گردش تند آن، همه این عوامل دست‌به‌دست هم داده و تردد را در این ناحیه بسیار سخت کرده و خودروهای ورودی از هر دو سو به این کوچه وقتی با خودرویی از روبرو مواجه می‌شوند، حاضر به عقب رفتن نیستند و این مسأله معمولاً سبب جر و بحث و دعوا می‌گردد!
در گذشته که تعداد وسایل نقلیه سواری به این میزان نبود و عمدتاً از موتورسیکلت و دوچرخه برای ایاب و ذهاب استفاده می‌شد، مشکل چندانی بروز نمی‌کرد؛ اما طی چند دهه اخیر با افزایش وسایط نقلیه سواری، افزایش تردد از این گذر، مخصوصاً به‌خاطر دسترسی مناسب و نزدیکی به محله میدان توحید، رفت‌وآمدها از این مسیر افزایش یافته؛ اما به‌سبب عرض کم و تنگی در ناحیه ورودی از طرف خیابان فهیمی، به یکی از معضلات اجتماعی در این نقطه از شهر تبدیل شده، موجبات دعوا و اوقات‌تلخی عابران و آزار و اذیت اهالی را فراهم می‌کند. حال پرسش جدی اهالی این است: با این‌که تعریض و اصلاح این کوچه از دیرزمان در دستور کار شهرداری قرار گرفته، چرا هیچ اقدامی صورت نمی‌گیرد؟! گویا با گذشت چهار دهه هنوز در اولویت اقدام قرار نگرفته است!
این در حالی است که عدالت در رسیدگی به امور شهری و لزوم توجه یکسان و متوازن به تمام نقاط شهر، عدم تبعیض در اجرای طرح‌های اصلاحی و تعریض معابر اقتضا می‌کند مسئولان شهری، خصوصاً شهرداری منطقه، گوشه‌چشمی هم به این محله داشته باشند. چه، این مسأله یکی از معضلات جدی شهری است و نباید در رسیدگی شهری به‌علت عدم توجه مسئولان به‌عنوان یک مصداق عینی تبعیض شناخته شود و اگر ملاک رسیدگی به امور شهری را سَبقِه، ضرورت‌های فرهنگی ـ اجتماعی و نوبت‌بندی بر اساس اولویت‌ها قرار دهیم، شاید بتوان گفت مدت‌هاست از نوبت رسیدگی به این محل گذشته است!
حال آن‌که با عنایت به افزایش سالانه قیمت ملک از یک سو، ناچیز بودن هزینه اجرای این اصلاح و تعریض نسبت به طرح‌های دیگر، مزایا و فواید متعدد اجرای آن برای شهر، دلیل این همه تعلل و وقفه چیست؟
در این‌جا اشاره به برخی از مزایا و فواید عمومی اجرای این تعریض و اصلاح برای شهر و شهروندان خالی از فایده نیست:
* در تسهیل عبور و مرور و ترافیک منطقه بسیار مؤثر است؛
* به زیبایی و انضباط شهری کمک می‌کند؛
* از نظر دسترسی محلی و کوتاه کردن مسیر و صرفه‌جویی در سوخت و وقت مؤثر است؛
* به تسهیل و تسریع در ارائه خدمات عمومی، مثل اورژانس، آتش‌نشانی، حمل‌ونقل مسافر و فوریت‌های پلیسی کمک شایانی می‌کند؛
* امکان بهره‌مندی بهتر اهالی از مسجد حضرت معصومه(ع) را که در نبش این کوچه و ضلع شرقی آن قرار دارد، فراهم می‌کند؛
* از همه مهم‌تر این‌که دیگر اهالی شاهد پاره‌ای دعواها و اوقات‌تلخی‌ها از سوی عابران و راکبان خودروها نمی‌شوند و صفا و صمیمیت دوباره به این محل برمی‌گردد!
با امید به بذل توجه و عنایت ویژهٔ مسئولان امر!
- نویسنده : اسماعیل سلیمانی
- منبع :
https://19dey.com/news/88545
