حفظ سلامتی در روزهای غبار آلود ️

محمد هاشمی، کارشناس تغذیه مرکز بهداشت دانشگاه علوم پزشکی قم در گفت‌وگو با ایسنا گفت: نقش اصلی و مستقیمی که تغذیه می‌تواند برای بهبود سیستم ایمنی بدن انجام دهد، کاهش التهاب در بدن است. طی فرایندهای التهاب، مواردی مانند استرس اکسیداتیو و رادیکال‌های آزاد در بدن آسیب‌هایی به سلول‌های مختلف (مانند سلول‌های عروق، سیستم عصبی مرکزی و غیره) وارد می‌کنند و باعث کاهش سطح ایمنی بدن می‌شوند. تغذیه مناسب با کاهش التهاب و استرس اکسیداتیو می‌تواند این موارد را جبران کند. ️
 وی به تاثیر غذاهای عملکردی ( Functional Foods) در سیستم ایمنی بدن اشاره کرد و گفت: علاوه بر تامین انرژی بدن، عملکردهای فراوانی دارند. این غذاها شامل سبزیجات، غلات کامل، حبوبات (حاوی ویتامین‌های مناسب)، غذاهای دریایی و غذاهای تخمیری (حاوی پروبیوتیک‌ها) می‌شوند. محتوای مواد مغذی این غذاها (اسیدهای چرب غیراشباع، ویتامین‌های آنتی‌اکسیدانی مانند ویتامین C و E، عناصر آنتی‌اکسیدانی مانند روی و سلنیوم، و پروبیوتیک‌ها) می‌تواند باعث افزایش سیستم ایمنی بدن شود. ️
هاشمی افزود: امگا 3 در غذاهای دریایی (به ویژه ماهی) و روغن کلزا (کانولا) حاوی اسیدهای چرب EPA و DHA هستند که فرایندهای التهابی را سرکوب و مهار می‌کنند و در نتیجه باعث بهبود عملکرد سیستم ایمنی می‌شوند. ویتامین C و E، در مرکبات و دانه‌های روغنی (مانند روغن سویا، زیتون و کلزا) وجود دارند و با نقش آنتی‌اکسیدانی خود در کاهش التهاب موثر هستند. تمام ویتامین‌های گروه B، به ویژه B1 (تیامین)، ویتامین D و ویتامین A، می‌توانند باعث بهبود عملکرد سیستم ایمنی شوند.
این کارشناس تغذیه با بیان اینکه گرد و غبار موجود در هوا می‌تواند به عنوان یک عامل حساسیت‌زا (آلرژن) عمل کرده و باعث ایجاد اختلال در سیستم ایمنی بدن شود، گفت: این اختلال می‌تواند به صورت بیش‌فعالی سیستم ایمنی (آلرژی) یا عدم عملکرد مناسب آن بروز کند. در حالت آلرژی، بدن نسبت به یک محرک کوچک، پاسخ بسیار شدیدی نشان می‌دهد که منجر به بروز مشکلاتی در بدن می‌شود. از طرف دیگر، زمانی که سیستم ایمنی بدن درگیر مقابله با این محرک‌های غیرضروری است، ممکن است از عوامل بیماری‌زا و عفونت‌زا غافل شده و آن‌ها بتوانند در بدن ایجاد بیماری کنند. ️
هاشمی از مواد غذایی مفید برای سیستم ایمنی نام برد و گفت: مصرف میوه‌های فصل، به ویژه میوه‌های رنگدانه‌دار مانند توت‌ها، ملون، پرتقال و کیوی، به دلیل وجود پلی‌فنول‌ها، آنتوسیانین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌ها، به بهبود عملکرد سیستم ایمنی کمک می‌کند. ️
وی ادامه داد: مصرف سبزیجات تازه به دلیل محتوای فیبر بالا و فیتونوترینت‌ها (مواد مغذی گیاهی) بسیار ارزشمند است. منظور از سبزیجات، طیف گسترده‌ای از سبزیجات خوردن، گوجه، خیار، کاهو، کلم، هویج، شلغم و فلفل دلمه‌ای است. همچنین مصرف شیر و لبنیات کم‌چرب به دلیل محتوای پروتئین بالا و وجود باکتری‌های مفید (پروبیوتیک) در فرآورده‌های تخمیری مانند ماست، پنیر، دوغ و کفیر، به تعادل باکتری‌های مفید و غیرمفید در بدن کمک کرده و عملکرد سیستم ایمنی را بهبود می‌بخشد. ️
این کارشناس تغذیه بر مصرف کافی آب تاکید کرد و گفت: مصرف حداقل شش تا هشت لیوان آب در طول روز برای حفظ هیدراتاسیون بدن ضروری است؛ قبل از احساس تشنگی، به صورت متناوب آب بنوشید.
هاشمی بیان کرد: مصرف برخی مواد غذایی می‌تواند باعث سرکوب سیستم ایمنی بدن شده یا بار اضافی بر آن وارد کند و زمینه را برای تضعیف عملکرد آن فراهم کند؛ چربی فراوان، به‌ویژه چربی‌های مورد استفاده در سرخ کردن (معمولاً چربی‌های اشباع)، می‌تواند برای بدن بسیار مضر باشد. مصرف مواد سرخ‌کردنی و مقادیر بالای چربی به صورت کلی، به‌ویژه در قالب غذاهای فرآوری‌شده مانند فست‌فودها، اسنک‌ها (چیپس و پفک) که حاوی مقادیر بسیار بالای اسیدهای چرب ترانس هستند، باید تا حد امکان کاهش یابد یا به‌طور کامل اجتناب شود.
وی افزود: مواد غذایی حاوی قند و شکر افزوده، یکی از اصلی‌ترین عوامل سرکوب سیستم ایمنی بدن هستند؛ نوشیدنی‌های قندی، شیرینی‌جات آردی (کیک، بیسکویت، شکلات، آب‌نبات، باقلوا، قطاب و سایر شیرینی‌جات قنادی) به دلیل محتوای بالای قندهای ساده و شکر افزوده، می‌توانند باعث سرکوب سیستم ایمنی شوند و باید از مصرف آن‌ها پرهیز کرد.
این کارشناس تغذیه با بیان اینکه مصرف غذاهای فرآوری‌شده به‌طور کلی باید محدود شود، گفت: دریافت بالای غذا باعث افزایش جریان انرژی در بدن و بروز موارد اکسیداتیو می‌شود و بدن را در معرض استرس قرار می‌دهد، که این امر می‌تواند باعث سرکوب سیستم ایمنی شود.
وی در پایان گفت: پرخوری، چاقی و اضافه وزن از عوامل اصلی و ریسک‌ فاکتورهای مهم در تضعیف سیستم ایمنی بدن هستند، هر چه وزن فرد بیشتر و چاق‌تر باشد، عملکرد سیستم ایمنی ضعیف‌تری خواهد داشت.