«ارباب حلقه‌ها» به ایران نزدیک می‌شود/رصد شبانه در ۱۸ شهر از امشب تا ۱۰ مهر

سیاره زحل با حلقه‌های مشهور و زیبایش، در شامگاه یکشنبه ۳۰ شهریور ۱۴۰۴ در وضعیت مقابله قرار می‌گیرد. در این شرایط، سیاره زمین درست بین خورشید و زحل واقع می‌شود و به این ترتیب زحل از هر زمان دیگری در طول یک سال آینده به زمین نزدیک‌تر خواهد بود. فاصله سیاره زحل تا زمین در این حالت حدود یک میلیارد و ۲۸۰ میلیون کیلومتر است که تقریباً ۲۰۰ میلیون کیلومتر نزدیک‌تر از شرایط معمول قرار دارد.
اکنون که سیاره زحل در مقابله قرار دارد، همزمان با غروب خورشید از مشرق طلوع می‌کند، نیمه‌شب به بیشترین ارتفاع خود از افق جنوبی می‌رسد و تقریباً همزمان با طلوع خورشید در مغرب پنهان می‌شود. به این ترتیب، علاقه‌مندان فرصت خواهند داشت تا در تمام طول شب با چشم غیر مسلح به تماشای «ارباب حلقه‌های منظومه شمسی» بنشینند و حلقه‌هایش را با تلسکوپ ببینند.
مقابله» (Opposition) زمانی که یک سیاره خارجی (مثل زحل، مشتری، مریخ) در آسمان شب مقابل خورشید قرار گیرد، می‌گویند در وضعیت «مقابله» است. به بیان ساده: خورشید – زمین – سیاره خارجی در یک خط قرار می‌گیرند و سیاره دقیقاً در سمت مقابل خورشید دیده می‌شود.
در چنین شرایطی زحل بیشترین درخشش ظاهری را دارد و به راحتی با چشم غیرمسلح قابل مشاهده است، ضمن آنکه زحل نسبت به زمان‌های دیگر نزدیک‌ترین فاصله را با زمین دارد، ولی به دلیل فاصله زیاد، هنوز از مشتری و مریخ کوچک‌تر و کم‌درخشش‌تر دیده می‌شود. هنگام مقابله، زحل با غروب خورشید طلوع می‌کند و با طلوع خورشید غروب می‌کند؛ بنابراین تمام شب قابل مشاهده است.
فاصله زحل تا زمین هنگام مقابله تقریباً ۱.۲ تا ۱.۷ میلیارد کیلومتر و قطر ظاهری زحل در این وضعیت حدود ۱۸ تا ۲۰ ثانیه قوس است که با تلسکوپ قابل مشاهده و بررسی است علاوه بر اینها حلقه‌های زحل در این زمان بهتر دیده می‌شوند، زیرا روشنایی و زاویه تابش خورشید بهینه است.
در بازه‌ ۲۹ شهریور تا ۱۰ مهر ۱۴۰۴ همزمان با قرار گرفتن سیاره زحل در وضعیت «مقابله»، بیش از ۲۰ برنامه‌ رصدی عمومی از سوی گروه‌های نجومی آماتوری در شهرهای مختلف کشور برگزار خواهد شد. بنا به اعلام کارگروه ارتباطات کمیته آماتوری انجمن نجوم ایران، در این برنامه‌ها، گروه‌ها و انجمن‌های نجومی با استفاده از تلسکوپ، امکان تماشای نزدیک‌ترین و بهترین موقعیت رصدی این سیاره و حلقه‌های باشکوه آن را برای عموم مردم فراهم می‌کنند.
اخترشناسان می‌گویند «مقابله زحل» بهترین زمان برای دیدن این سیاره است. در چنین شرایطی، علاقه‌مندان می‌توانند نه تنها خود سیاره زحل بلکه حلقه‌ها و حتی برخی از قمرهای بزرگ آن مانند تیتان، رئا، دیون و تتیس را با تلسکوپ‌های بزرگ آماتوری مشاهده کنند.
خسرو جعفری‌زاده، مسئول کارگروه ترویجی کمیته آماتوری انجمن نجوم ایران درباره اهمیت این رویداد به ایسنا گفت: برگزاری برنامه‌های عمومی رصدی به مناسبت قرارگیری سیاره زحل در وضعیت مقابله، فرصتی ارزشمند است تا مردم، به‌ویژه نسل جوان با زیبایی‌های آسمان شب و علم نجوم ارتباط نزدیک‌تری برقرار کنند. زحل یکی از شگفت‌انگیزترین سیارات منظومه شمسی است و دیدن آن از پشت چشمی تلسکوپ، تجربه‌ای فراموش‌نشدنی برای هر فرد خواهد بود. ما امیدواریم این برنامه‌ها بتوانند انگیزه‌ای تازه برای گسترش فعالیت‌های علمی و ترویجی در جامعه ایجاد کنند.
جدول کامل رویدادها شامل زمان، مکان و نام انجمن‌های برگزارکننده، از سوی کمیته آماتوری انجمن نجوم ایران منتشر شده و در دسترس علاقه‌مندان قرار دارد. حضور در این برنامه‌ها رایگان بوده و همه علاقه‌مندان می‌توانند در آن شرکت کنند.

نام شهر	زمان	تجهیزات رصدی	ساعت آغاز و پایان
اراک	۳۰شهریور	تلسکوپ، دوربین دوچشمی، دوربین عکاسی	۱۹ تا ۲۴
اهواز	۳۰شهریور	تلسکوپ ۸ اینچ،  تلسکوپ ۶ اینچ، تلسکوپ۹۰ میلیمتر شکستی	۱۹:۳۰ تا ۲۲:۳۰
بانه	۳۰شهریور	تلسکوپ	۲۰ تا ۲۴
بم	اول مهر	۴ دستگاه تلسکوپ۱۰اینچ، دوربین دو چشمی ۲۰در۸۰	۱۸ تا ۲۳
تبریز	۳۰شهریور	۴ تلسکوپ آسمان نما	۱۸ تا ۲۱
تهران	۳۰شهریور	رصدخانه زعفرانیه/تلسکوپ و دوربین دو چشمی	۱۹ تا ۲۲
تهران	۹ مهر	گنبدمینا/تلسکوپ ۱۶ اینچ دابسون	۱۹ تا ۲۱
تهران	۳۰ شهریور، ۲ و ۴ مهر	بام سعادت آباد/تلسکوپ ۱۴ اینچی و ۱۰ اینچی	۱۹:۳۰ تا ۲۳:۳۰
خرم‌آباد	از ۲۹ شهریور تا ۲ مهر	تلسکوپ‌های شکستی و بازتابی	۱۹ تا ۱ بامداد
سعادت‌شهر	۳۰ شهریور تا ۳ مهر	تلسکوپ ۱۲ اینچی دابسونی و ۱۱ اینچ اشمیت	۱۹ تا ۲۰:۳۰
شیراز	۳۰ شهریور	تلسکوپ	۲۰ تا ۲۲
ضیاآباد	۳۰ و ۳۱ شهریور	تلسکوپ	۱۹ تا ۲۱
کاشان	۳ و ۴ مهر	تلسکوپ ۸ اینچ و دوربین دوچشمی	۱۹:۳۰ تا ۲۱:۳۰
کرمان	۳۰ شهریور	تلسکوچ ۱۰ اینچ و ۸ اینچ	۱۹ تا ۲۱
گلبهار	از ۳۰ شهریور تا ۲ مهر	۲ دستگاه تلسکوپ، دوربین دو چشمی	۳۰ شهریور تا ۲ مهر
لار	۳۰ شهریور	تلسکوپ ۱۴ اینچ سلسترون، دوربین دو چشمی	۱۹ تا ۲۳
مشهد	اول مهر	۵ دستگاه تلسکوپ	۲۰ تا ۲۳
دانشگاه فردوسی مشهد	۳۰ و ۳۱ شهریور	۳ دستگاه تلسکوپ	۲۰ تا ۲۲
نور	۲۹ و ۳۰ شهریور	تلسکوپ، دوربین دو چشمی	۲۰ تا ۲۲
نیشابور	۳۰ شهریور	تلسکوپ تال و اسکای واچر	۱۹ تا ۲۱
یزد	۲۹ و ۳۰شهریور	۴ تلسکوپ ۸ اینچ و ۱۳۰ میلی متر	۱۸ تا ۲۰