نخستین همایش ملی هوش مصنوعی و علوم اسلامی، عصر روز یکشنبه سوم آبان در سالن اجتماعات مدرسه معصومیه قم، با برگزاری همزمان نمایشگاه دستاوردهای دیجیتال حوزه علمیه و با حضور آیت الله اعرافی، آیت الله شب زنده دار، آیت الله استادی و ... با رعایت کامل شیوه نامه های بهداشتی که همزمان در خبرگزاری حوزه و صداو سیمای قم به صورت زنده در حال پخش بود، برگزار شد.
ابتدای این همایش که همراه با قرائت قرآن،سرود ملی نظام مقدس جمهوری اسلامی و توسل به ساحت امام حسن عسکری(ع)بود، حجت الاسلام تحویلدار، پیام آیت الله العظمی صافی گلپایگانی و حجت الاسلام محی الدین مکارم پیام آیت الله العظمی مکارم را در موضوع استفاده از هوش مصنوعی در ترویج علوم اسلامی به این همایش را قرائت کردند.
در ادامه دکتر مینایی، حجت الاسلام والمسلمین بهرامی و آیت الله اعرافی سخنرانی کردند و در پایان از دوکتاب «مجموعه مقالات همایش» و «هوش مصنوعی و علوم اسلامی» و نیز از موتور جستجوگر «جُهد»، فضای ابری«سحاب» به جهت بارگذاری، ذخیره و به اشتراک گذاشتن مقالات علمی محققان و نرم افزار فیش نویسی و یادداشت برداری «تحریر» که هرسه این دستاوردها در پروژه ای کلان با عنوان «نجف» هستند، رونمایی و از فعالین حوزه علمیه در عرصه فناوری هوش مصنوعی نیز تجلیل به عمل آمد.
متن پیام آیت الله العظمی مکارم به همایش ملی هوش مصنوعی و علوم اسلامی
بسم الله الرحمن الرحیم
قبل از هر چیز تشکیل این همایش را به همه شرکت کنندگان تبریک می گویم، در دنیای امروز، فناوری های نگهداری و استفاده از اطلاعات، رشد همه جانبه و قابل توجهی یافته به گونه ای که در تولید و نشو سایر علوم، تأثیر بسزایی گذاشته است.
از طرف دیگر گسترش افسار گسیخته فضای مجازی و تسهیل دسترسی کاربران به انواع اطلاعات، سبب شده است تا از این بستر در راستای انتقال تفکر نظام سلطه جهانی بیشترین بهره برداری صورت گیرد. در مقابل این تهدید، وظیفه ما در این دوران – با توجه به غنای فرهنگی و محتوایی نشأت گرفته از معارف اصیل اهل بیت (علیهم السلام) – ایجاب می کند که از این فناوری ها از جمله هوش مصنوعی به نحو شایسته، بهره برداری شود.
سال‌هاست که به صورت جدی و عملی در برخی از مراکز زیر نظر ما از این سامانه ها بهره برداری شده که با عنایت اهل بیت(ع) توفیقات چشمگیری در این راه حاصل شده است.
اگرچه حرکتی که تحت عنوان همایش هوش مصنوعی و علوم اسلامی آغاز شده، حرکتی علمی و در خور توجه و به روز است اما جا دارد که در این باره نکاتی یادآوری شود؛ نخست ماهیت هوش مصنوعی در علوم اسلامی با آنچه در سایر علوم صورت می گیرد، تفاوت دارد. زیرا شارع مقدس، معارف را از طریق نورانی اهل بیت(ع) به ما رسانده است که اقتضا دارد توسط مراکز تخصصی اسلامی و با نظارت علما و اندیشمندان معارف دینی، جمع آوری و پالایش گردد.
دوم مدیریت هوشمند و یکپارچه و استفاده از ظرفیت تمامی مراکز علوم اسلامی، در تکمیل محتوای منابع اطلاعاتی مورد نیاز این فناوری می تواند از انجام کارهای موازی و هدر رفت منابع مادی و معنوی که یکی از مخاطرات این گونه کارهاست پیشگیری کند.
سوم لازم است در هدف گذاری جهت بهره مندی از هوش مصنوعی علاوه بر تمرکز در حل مسائل دینی، در حوزه های اجتماعی و نیازهای جامعه نیز بهره برداری های ضروری صورت گیرد.
اینجانب بار دیگر با تشکر از حاضران در این همایش ارزنده برگزاری آن را به همه اندیشمندان و دست اندرکاران آن تبریک می گویم و امیدوارم این برنامه راه جدیدی را در گسترش علوم اسلامی و ترویج و تبلیغ آن برای طالبان حقیقت بگشاید. موفق و سربلند باشید.
والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته
متن پیام آیت الله العظمی صافی به همایش ملی هوش مصنوعی و علوم اسلامی
بسم الله الرحمن الرحیم
یکی از افتخارات حوزه های علمیه در طول غیبت کبری که فقهای عالی مقام به آن توجه بسیار داشته اند استفاده از علوم و دانش های معتبر هر عصر و زمان بوده که در پیشبرد اهداف مقدس دینی نقش بسزایی داشته است.
اگر نگاهی به تمدن های مختلف در ادوار گذشته داشته باشیم می بینیم که تمدن اسلامی و مدنیت دینی سرآمد همه تمدن ها بوده است که حتی اسلام شناسان و خاور شناسان به این امتیاز بزرگ اسلامی اذعان نموده اند.
کتاب «تمدن اسلام و غرب» اثر دانشمند بزرگ فرانسوی گوستاو لوبون بر این باور و عقیده است که همیشه تمدن اسلامی به جهت استفاده بهتر از علوم و دانش های روز و تأکید علما و دانشمندان دینی در بهره گیری از ابزار و وسائل علمی و فنی هر زمان در حل مشکلات و ارائه مدل برتر برای مدیریت جهانی دارای بزرگترین مدال افتخار برای تمدن صحیح بوده است.
حوزه های علمیه ما امروز هم این افتخار را دارد که درصدد است تا از فناوری و تکنولوژی برتر و وسائل ارتباطی نوین به اصطلاح هوش مصنوعی برای پیشبرد عقاید صحیح و هدایت و ارشاد مردم و زندگی سالم و کمال انسانیت استفاده نموده و از آن به عنوان یک متد جدید و دانشی نو برای ارائه نظرات و دیدگاه های دینی بهره بگیرد.
امروز وظیفه حوزویان از هر زمان دیگر بیشتر و مسؤولیت آنها سنگین تر است و ما می توانیم با استفاده از آیات نورانی کتاب خدا و معارف بلند اهل بیت(ع) حقایق و تعالیم شرع مقدس را به گوش جهانیان برسانیم و همانطور که امام رضا(ع) فرموده اند «لو علم الناس محاسن کلامنا لأتبعونا».
ان شاءالله تعالی همه در رساندن پیام آسمانی قرآن و تبلیغ رسالت جهانی موفق باشید و بتوانید در ظل عنایات خاصه حضرت ولی عصر(عج) زندگی پاک و سالم و سعادت جاودان را به جهانیان ارائه دهید.
8 ربیع الاول 1442
برنامه های مدیریت حوزه های علمیه برای استفاده از هوش مصنوعی
آیت الله اعرافی نیز در نخستین همایش ملی هوش مصنوعی و علوم اسلامی، ضمن تسلیت سالروز شهادت امام حسن عسکری علیه السلام و تبریک سالروز آغاز امامت حضرت ولیعصر عجل الله تعالی فرجه الشریف بیان داشت: راهبردی که مأمون در مواجهه با امام رضا علیه السلام به کار گرفت هضم امامت در خلافت عباسی بود.
وی افزود: این راهبرد خیلی پیچیده تر از چند طرح و حیله ای بود که در دهه های قبل از آن خلفای عباسی در مواجهه با ائمه اطهار علیهم السلام در پیش گرفته بودند؛ اما این راهبرد شوم با تدابیر رضوی به یک درخشش تاریخی مبدّل و ایران ما هم با این هجرت نورانی شد.
مدیر حوزه های علمیه گفت: پس از عصر رضوی همه امیدها برای حضور و ظهور امامت در جامعه از بین رفت؛ هر سه بزرگ و پیشوای معصوم در عصر پس از عصر رضوی بدلیل اختناق بسیاری که به وجود آمده بود، بدنبال آماده سازی شرایط و زمینه برای آغاز غیبت بودند و فقاهت را پایه گذاری نمودند.
وی خاطرنشان کرد: امروز و در عصر انقلاب اسلامی پرچم فقاهت به دست ما طلاب رسیده و این مسئولیت بسیار خطیری است؛ باید با رهنمودهای بنیانگذار انقلاب و مقام معظم رهبری گام های بلندی را در ارتقای جایگاه حوزه در سراسر جهان برداریم.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی اظهار داشت: حوزه در دور جدید مدیریتی بیش از ۱۰۰ پروژه طرح را که مورد تصویب شورای عالی حوزه های علمیه بوده را پیگیری نموده است.
وی تصریح کرد: در اسناد کلان و نظامات جامع حوزه سه سند مربوط به فضای مجازی وجود دارد که در آنها به آینده این موضوع در حوزه های علمیه پرداخته شده است.
عضو شورای عالی حوزه گفت: در درختواره دانشی نظام آموزشی حوزه علمیه در حال حاضر ۱۶ قلمرو دانشی و ۴۰۰ رشته و گرایش دیده می شود.
وی خاطرنشان کرد: سامانه «تقریر» محلی برای ثبت و به اشتراک گذاشتن دروس خارج حوزه می باشد که با استقبال و همکاری مراجع عظام تقلید نیز همراه بوده است؛ این سامانه هم به صورت آنلاین و هم آفلاین قابلیت ارائه دروس را دارد.
آیت الله اعرافی بیان داشت: طرح مهم دیگری که در حال اجراست طرح هدایت علمی است که طی آن طلاب می توانند در کنار سیستم مدرن آموزشی از شیوه های مشاوره ای و تربیتی سنتی نیز با کمک اساتید توانمند بهرمند شوند.
وی گفت: همه نهادها در شرایط کرونایی درحال تلاش برای تبدیل خدمات از حالت حضوری به مجازی و الکترونیکی هستند تا مراجعات کاهش یابند.
عضو شورای نگهبان قانون اساسی خاطرنشان کرد: طرح هایی همچون همین طرح هوش مصنوعی بسیار هزینه بردارند اما با روحیه جهادی دست اندرکاران بسیاری از هزینه های آن کاهش یافته اند.
وی با اشاره به اهمیت استفاده از فناوری هوش مصنوعی گفت: هوش مصنوعی یک رشته و فناوری فرارشته ای، فرابخشی، و فرافناوری است و جهان بشریت به دنبال این است که استدلالات انسانی که در اعماق ذهن او که عالی ترین جلوه خلقت الهی است را بوسیله این فناوری ماشینی کند.
آیت الله علیرضا اعرافی در ادامه اظهار داشت: هوش مصنوعی یکی از پایه های تطورات آینده دانش، فناوری، معیشت و معرفت عالم است و می بایست از اهمیت این فناوری غافل نشویم.
وی گفت: حوزه از دو منظر با هوش مصنوعی ارتباط برقرار می کند؛ یکی از این منظر که هوش مصنوعی با همه ممیزات و عناصرش یک موضوع برای علوم اسلامی است.
مدیر حوزه های علمیه خاطرنشان کرد: فلسفه، فقه، حقوق و اخلاق شاخه هایی از علوم اسلامی هستند که باید در موضوع هوش مصنوعی کار کنند و پرسش های مربوط به آن را پاسخ دهند؛ از منظر دیگر هوش مصنوعی به مثابه ابزاری است که هم در تحقیق، هم در آموزش و هم در تبلیغ حوزوی میتواند مورد استفاده قرار گیرد.
وی افزود: دور نماهایی در حوزه کار تبلیغی با استفاده از هوش مصنوعی در نظر گرفته شده است که در آینده رونمایی خواهند شد.
آیت الله اعرافی گفت: هوش مصنوعی در علوم اسلامی ابزاری در دست محقق و فقیه علوم اسلامی است؛ هوش مصنوعی بتواند در فرآیند استخراج فتوا ورود یابد می تواند نتایج بسزایی همچون تسریع و نتیجه گیری نظام سازی علمی و کاربردهای دیگر داشته باشد.
مدیر حوزه های علمیه با اشاره به اینکه بودجه برنامه‌ای طی این سال‌ها برای هوش مصنوعی نداشته‌ایم و با توجه به اتفاقات مختلف درمرکز مدیریت حوزه‌های علمیه برنامه ها با قناعت ویژه‌تر از قبل درحال انجام است گفت: هوش مصنوعی نیازمند هزینه‌های میلیاردی است و بنده ماهی ۱۰ الی ۱۵ میلیون تومان از یک بخش خیر و نیکوکار برای این پروژه هزینه می‌کنم و اکنون طلاب و دانشجویان بیش از ۵۰ پایان‌نامه در این حوزه می‌نویسند.
وی در پایان خاطرنشان کرد: از سوی دیگر باید آسیب های فناوری هوش مصنوعی نیز توسط متخصصین امر مورد واکاوی قرار گیرند و از آسیب های آن غافل نشویم.
سه دستاورد سامانه هوش مصنوعی و علوم اسلامی
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسین بهرامی نیز دراین همایش به جایگاه فناوری اطلاعات در حوزه‌های علمیه اشاره کرد وگفت: از سه دهه گذشته فعالیتی به برکت فرمان رهبری در حوزه‌های علمیه آغاز شده است که ما شاهد حجم قابل توجهی از اطلاعات مذهبی در قالب نسخه‌های دیجیتال با برچسب‌های مختلف شکلی از جمله نرم‌افزارها و سایت‌ها هستیم.
وی با بیان اینکه در مسیر بهره‌گیری از فناوری اطلاعات به ویژه هوش مصنوعی در مسیر علوم اسلامی اقدامات مختلفی انجام شده است، اظهار کرد: این عرصه‌ها فضاهای جدیدی را به روی حوزه‌های علمیه باز می‌کند.
رئیس مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور خاطرنشان کرد: تاکنون بیش از ۳۰۰ نرم‌افزار علوم اسلامی در رشته‌های مختلف از آثار شخصیت‌ها و مراکز مختلف حوزوی تولید شده و در اختیار محققان قرار دارد و ده‌ها پایگاه اینترنتی و نرم‌افزارهای موبایلی درحال ارائه خدمات به علاقه‌مندان محتواهای علوم اسلامی به ویژه محتواهای مبتنی بر معارف اهل‌بیت(ع) هستند.
وی با بیان اینکه طی سه دهه اخیر دستاوردهای مختلفی در مرکز تحقیقات کامپیوتری نور در حوزه علوم اسلامی به دست آمده است، عنوان کرد: نسلی از مهندسان آشنا با کلیات علوم اسلامی تربیت شده‌اند که می‌توانند به تولید نرم‌افزارهای مورد نیاز این حوزه اقدام کنند و ما اکنون نسلی از این متخصصان بین‌رشته‌ای را تربیت کرده‌ایم.
حجت‌الاسلام والمسلمین بهرامی ادامه داد: امروز روزانه بیش از صدها هزار مخاطب علوم اسلامی درحال استفاده از نرم‌افزارهای حوزه‌های علمیه هستند و بسیاری از محققان علوم اسلامی خارج از حوزه‌های علمیه و خارج از کشور به صورت روزانه درحال استفاده از اطلاعات و محتواهای دینی ارائه شده هستند.
وی تصریح کرد: اعتمادی که حوزه‌های علمیه و علمای حوزه نسبت به محصولات کسب کرده‌اند قابل تقدیر و پشتوانه‌ای برای فعالیت فعالانه این حوزه است که این اعتماد جز با سخت‌کوشی، تلاش و کار مجاهدانه انجام دادن به دست نیامده است.
نایب رئیس شورای سیاست‌گذاری نخستین همایش هوش مصنوعی و علوم اسلامی گفت: امروز در حوزه نخبگانی محصولات فناورانه را به عنوان مرجع مشاهده می‌کنیم که این مرجعیت آسان و به راحتی به دست نیامده و حاصل تلاش‌های شبانه‌روزی محققان میان رشته‌ای علوم اسلامی و فناوری اطلاعات است.
وی با تاکید بر اینکه مفهوم به نام علوم اسلامی دیجیتال باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد، اظهار کرد: علوم انسانی دیجیتال معطوف به علوم اسلامی در برخی از دانشگاه‌های غربی درحال توجه است، فناوری نتایج دقیق‌تری به محققان علوم اسلامی می‌دهد و این بستر و ظرفیت میتواند در پیشبرد علوم اسلامی تاثیرگذار باشد.
حجت‌الاسلام والمسلمین بهرامی از وجود آسیب در حوزه فناوری یاد کرد و گفت: برای استفاده از فناوری در علوم اسلامی باید بتوانیم آسیب‌ها و نقاط قوت را شناسایی و با تلاش برای کاهش آسیب‌ها، نقاط قوت را تقویت کنیم.
رئیس مرکز تحقیقات علوم اسلامی نور به رویکرد جدید حوزه‌های علمیه به فناوری اطلاعات اشاره و تصریح کرد: نگاه جدید مدیر حوزه‌های علمیه به فضای مجازی آغازگر فعالیت‌های جدید در این حوزه بوده که امیدواریم در میان مدت نتایج آن را نیز ملاحظه کنیم.
حجت‌الاسلام والمسلمین بهرامی گفت: با استفاده از بستر هوش مصنوعی توانسته‌ایم یک میلیون و ۲۰۰ مجله و مقاله از سال‌ها پیش را در یک قالب کنار هم قرار دهیم؛ امروز سه دستاورد سامانه هوش مصنوعی و علوم اسلامی با عنوان نجف که همان ناصر جامع فقیه است در این همایش رونمایی خواهد شد و امیدواریم با مشارکت علما و اساتید به دستاوردهای بیشتری در این حوزه برسیم.
وی اضافه کرد: برنامه پنج ساله نظام جامع فناوری اطلاعات در حوزه‌های علمیه تدوین شده و انجمن تخصصی مطالعات فضای مجازی تشکیل شده است با این نگرش که استفاده از فناوری اطلاعات، فضای مجازی و هوش مصنوعی صرفا یک کنش‌گری ساده نیست و حوزه علمیه باید نظریه فضای مجازی تولید و بر اساس آن کار خود را دنبال کند.
حجت‌الاسلام والمسلمین بهرامی با بیان اینکه امسال سال حوزه و فضای مجازی نامیده شده است، عنوان کرد: مجموعه این اقدامات تاکید بر این است که حوزه علمیه با درک شرایط جاری فناوری و تاثیر این عرصه بر ابعاد مختلف علوم اسلامی به دنبال استفاده حداکثری از ظرفیت فناوری است و هوش مصنوعی نیز یکی از بسترهای این عرصه است که تلاش می‌کند از این ابزارها دستیاری را برای فقیه فراهم کند تا مراحل استنباط به شیوه مطلوب دنبال شود.
نایب رئیس شورای سیاست‌گذاری نخستین همایش هوش مصنوعی و علوم اسلامی با تاکید بر اینکه منظور از این همایش کنار گذاشتن پژوهش و تحقیق نیست، گفت: همانطور که طی این ۳۰ سال فناوری بیشتر و بیشتر به پژوهشگر علوم اسلامی کمک کرده، قرار است این کمک‌ها عمیق‌تر و دقیق‌تر باشد.
وی با اشاره به اینکه محصولات مبتنی بر هوش مصنوعی مورد استفاده محققان است، تصریح کرد: امروز ماشین تحلیل صرفی و نحوی عبارات عربی را داریم که این ماشین میتواند تمام اجزا و نقش یک عبارت را مشخص کند.
هوش مصنوعی ابزارهای قوی را در اختیار پژوهشگر قرار می‌دهد
بهروز مینایی دبیر علمی نخستین همایش ملی هوش مصنوعی و علوم اسلامی نیز در این همایش با بیان اینکه هوش مصنوعی به معنای توانایی ماشین برای حل مسائل پیچیده است، اظهار کرد: هوش مصنوعی به‌عنوان یک فناوری نوین توانمندساز فرصت‌ها و چالش‌هایی را ایجاد می‌کند که حوزه باید به آنها توجه کند.
وی اضافه کرد: هر چند اگر فتوای یک فقیه این باشد که نباید از هوش مصنوعی استفاده کند اما بازهم باید آن را بشناسد تا بتواند در این حوزه جوابگو باشد.
دبیر علمی نخستین همایش ملی هوش مصنوعی و علوم اسلامی با بیان اینکه اکنون چند درس خارج مرتبط با بازی‌های رایانه‌ای در ابعاد مختلف فکری و اخلاقی درحال دنبال شدن است، عنوان کرد: هوش مصنوعی ابزارهای قوی را در اختیار پژوهشگر قرار می‌دهد.
وی گفت: بسیاری از کشورها برای ترقی در مسائل اقتصادی و سیاسی خود وزیر هوش مصنوعی انتخاب کرده‌اند که این وزارتخانه همانند وزارتخانه دفاع مورد اهمیت و توجه قرار گرفته است، اگر جنگ فقط جنگ نظامی نیست و فرهنگی و اقتصادی است ما باید به دنبال استفاده از هوش مصنوعی باشیم.
مینایی با تاکید بر اینکه قوه‌های قضاییه و مقننه و دولت الکترونیک باید به هوش مصنوعی توجه لازم را داشته باشد، تصریح کرد: ابعاد مختلف آموزشی و پژوهش یک فقیه مورد تاثیر ابزار هوش مصنوعی قرار می‌گیرد.
وی با اشاره به رونمایی از سامانه هوشمند و موتور جست‌وجوی «جهد» به معنای جست‌وجوی هوشمند دانش در این همایش عنوان کرد: مخزن عظیمی از اطلاعات شیعه و اهل سنت در اختیار این سامانه است که میتواند توان هوشمندانه‌ای را برای فقیه فراهم سازد.
مینایی خاطرنشان کرد: جامعه ناشران که دغدغه حریم خصوصی و مالکیت فکری نشر خود را دارند در سامانه «سحاب» می‌توانند به این هدف برسند و سحاب تولید داخل است و نیاز نیست هر آنچه داریم را در اختیار سامانه‌های خارجی قرار دهیم.
دبیر علمی نخستین همایش ملی هوش مصنوعی و علوم اسلامی گفت: تمام مراکز همکار به مشارکت در سامانه جهد دعوت می‌شوند
وی با بیان این که هر آنچه در این مسیر سرمایه‌گذاری شود به شما بازگردانده می‌شود بیان داشت: رسیدن به نجف یا همان ناصر جامع فقیه در صورتی به موقع و زودتر از نظیرهای خارجی و بیگانه تحقق می‌یابد که همه افرادی که توانایی انسانی، مالی و اطلاعاتی دارند در میدان عمل حاضر شوند و به جای موازی‌کاری فعالیت‌های هم‌افزا را دنبال کنند.
- نویسنده :
- منبع : خبرگزاری حوزه
