بایدها و نبایدهای انتخاباتی در اندیشه امام خمینی(ره)

«رژیم اسلامی و جمهوری اسلامی یک رژیمی است متکی بر آرای عمومی و رفراندوم عمومی». این جمله، گزیده ای از سخنان امام خمینی(ره) است که در ۲۰ مهر ۱۳۵۷ خورشیدی به هنگام تبعید در پاریس و در توصیف نظام مطلوب و مورد نظر خود به کار بردند.

انتخابات یکی از ارکان مهم شکل گیری ساختار سیاسی در نظام های دموکراتیک به شمار می آید. در نظام جمهوری اسلامی نیز که مبتنی بر نظریه مردم سالاری دینی است، راه های حضور اثرگذار مردم در تشکیل تمامی نهادهای قدرت به صورت مستقیم و غیرمستقیم پیش بینی شده است. یکی از مواردی که امام خمینی(ره) به عنوان بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، همیشه بر آن تأکید داشتند، حضور آگاهانه  مردم در عرصه های تصمیم گیری بوده است. در واقع ایشان بر اصل حق مردم نسبت به حاکم تأکید ویژه ای داشتند و رهنمودها و راهنمایی هایشان در حوزه های مشارکت مردمی به خصوص انتخابات چراغ راه مردم و مسوولان است.
با توجه به این اهمیت و نقش حضور مردم در صحنه انتخابات است که باید همت و تلاش تمامی مسوولان، دست اندرکاران، کاندیداها و رسانه ها به این امر معطوف شود که با اقدامات سنجیده و تدابیر لازم و فضاسازی مناسب زمینه های حضور حداکثری مردم در انتخابات را فراهم ساخته تا موجب ناامیدی و شکست دشمنان انقلاب اسلامی شوند. در ادامه سعی شده تا انتخابات از دیدگاه و کلام امام خمینی(ره) مورد بحث و بررسی قرار گیرد.
همه در انتخابات شرکت کنند
وصیت من به ملت شریف آن است که در تمام انتخابات در صحنه باشند و اشخاصی که انتخاب می کنند، روی ضوابطی باشد که اعتبار می شود... مراجع و علمای بزرگ تا طبقه بازاری و کشاورز و کارگر و کارمند، همه و همه مسوول سرنوشت کشور و اسلام می باشند؛ چه در نسل حاضر و چه در نسل های آتیه و چه بسا که در بعضی مقاطع، عدم حضور و مسامحه گناهی باشد که در صدر گناهان کبیره است. (صحیفه امام، ج ۲۱، ص۲۲۱)
اهمیت انتخابات و نقش مردم
این وظیفه ای است الهی، وظیفه ای است ملی، وظیفه ای است انسانی، وظیفه ای است که ما باید به آن عمل بکنیم، همه مان باید در انتخابات شرکت بکنیم. (صحیفه امام ج ۱۸ ص ۳۱۸)
پرهیز از تخریب
از آقایان نامزدها و دوستان آنان انتظار دارم که اخلاق اسلامی و انسانی را در تبلیغ برای کاندیدای خود مراعات و از هرگونه انتقاد از طرف مقابل که موجب اختلاف و هتک حرمت باشد، خودداری نمایند. (همان ج ۱۲ ص ۱۲)
آبروی مومن بالاترین مقام است
حیثیت و آبروی مومن در اسلام از بالاترین و والاترین مقام برخوردار است و هتک مومن چه رسد به مومن عالم از بزرگترین گناهان است و موجب سلب عدالت است. (انتخابات در اندیشه امام خمینی (ره ) تبیان دفتر اول ص ۳۳۴)
تعهد به قانون اساسی
من متواضعانه از شما می خواهم که حتی الامکان در انتخاب اشخاص با هم موافقت نمایید و اشخاصی اسلامی، متعهد و غیرمنحرف از صراط مستقیم الهی در نظر بگیرید و سرنوشت اسلام و کشور خود را به دست افرادی دهید که به اسلام، جمهوری اسلامی و قانون اساسی معتقد و نسبت به احکام نورانی الهی متعهد باشند و منفعت خود را بر مصلحت کشور مقدم ندانند. (صحیفه امام ج ۱۲ ص ۴۹)
انتخابات تجلی وحدت
البته ۲ تفکر هست، باید هم باشد، دو رای هست باید هم باشد، سلیقه های مختلف باید باشد، لکن سلیقه های مختلف اسباب این نمی شود که انسان با هم خوب نباشد.... اگر در یک ملتی اختلاف سلیقه نباشد، این ناقص است. اگر در یک مجلس اختلاف نباشد، این مجلس ناقص است. اختلاف باید باشد، اختلاف سلیقه اختلاف رای مباحثه جار و جنجال اینها باید باشد، لکن نتیجه این نباشد که ما ۲ دسته بشویم، در عین حالی که اختلاف داریم، دوست هم باشیم. (صحیفه امام ج ۲۱ ص ۴۷)
طرح مسایل پوچ و بی معنا
من احتمال می دهم که عوامل و دست های ناپاکی بخواهند از رقابت های انتخاباتی در رسیدن به آرزوهای خود استفاده کنند و با طرح مسایل پوچ و بی معنا دل ها را از یکدیگر جدا سازند. (صحیفه امام ص ۴۷)
حسن اجرای انتخابات
اینجا ما کار نداریم، ما خودمان بین خودمان و خدای تبارک و تعالی باید فکر بکنیم که شما مسوول این مساله هستید، هم مسوول کار خودتان و هم مسوول، مسوولان دیگری که تحت نظر شما هستند، هستید که جریان انتخابات یک جریان صحیح باشد. هیچ شخص در انتخابات بر دیگری مقدم نیست. (همان ج ۱۸ ص)
مردم نگذارند، افراد نالایق دخالت کنند
مردم در صحنه حاضر باشند و تحت تأثیر فردی واقع نشوند. مردم با علما و اشخاص مورد اعتمادشان مشورت کنند، بعد به هر نامزد که خواستند رأی دهند. مردم نباید کنار بروند، اگر مردم کنار بروند همه شکست می‏ خوریم. خود مردم نگذارند، قلدرها دخالت کنند، افراد نالایق دخالت کنند. (صحیفه امام ، جلد۱۸، ص۳۶۸)
در مبارزات انتخاباتی انقلاب را لکه دار نکنید!
من از همه قشرها، از همه ملت می‏ خواهم که آداب اسلامی خودشان را نسبت به همه امور، خصوصاً در انتخابات حفظ کنند و مبادا خیال کنند که مبارزات انتخاباتی عبارت از این است که به دیگران بد بگویند و کارشکنی بکنند. البته دعوت به انتخاب اشخاص مانع ندارد، لکن توجه داشته باشند که همان‏طور که در انتخاب رییس جمهور، به آن سلامت و به آن آرامش و به آن خوبی گذشت که نمونه بود در ایران من امید آن دارم که در این انتخابات هم همان‏طور بگذرد و همه با هم برادروار در یک مقصد باشیم. در یک مقصد باشید و خدا را شاهد بدانید و ناظر بدانید و نهضت را لکه‏ دار نکنید.(صحیفه امام، جلد۱۷، ص۱۳۴)
به شخصی که دارای دید سیاسی است، رای دهید
لازم است ملت عزیز، رشد و استقامت و پایداری خود را در پیشگاه خالق و صاحب اسلام و نزد جهانیان و در پیش چشمان حیرت زده دشمنان و بدخواهان اسلام که شما را با تهمت های گوناگون هدف قرار داده و وفاداری شما عزیزان متعهد به جمهوری اسلامی را مورد سؤال و تردید انگاشته ‏اند ثابت و با شور هرچه بیشتر، یکپارچه در این امری که حفظ حیثیت جمهوری اسلامی و ملت شریف بسته به آن است به سوی صندوق های رأی چون موجی خروشان و دریایی مواج، با صفوفی فشرده رفته و رأی خود را به شخصی که متعهد به اسلام و خدمتگزار به ملت، کشور، حامی مستضعفان و دارای بصیرت در امر دین و دنیا و منزه از گرایش به شرق، غرب، مکتب های انحرافی و دارای دید سیاسی است، بدهید. امروز شرکت در انتخابات ریاست جمهور نه فقط یک وظیفه اجتماعی و ملی است، بلکه یک وظیفه شرعی، اسلامی و الهی است که شکست در آن، شکست جمهوری اسلامی است که حفظ آن بر جمیع مردم از بزرگترین واجبات و فرایض است. (صحیفه امام، جلد۱۵، ص۱۷)
مردم سست و خسته نشده اند
از جمله اموری که اجانب به آن دامن می ‏زنند، مساله انتخابات است. هر انتخاباتی که در ایران می‏ شود، آنها می ‏گویند: مردم این دفعه نمی ‏آیند، مردم سست و خسته شده ‏اند. اما مردم هر دفعه بهتر از دفعه قبل شرکت کرده ‏اند. الآن هم عده ‏ای در خارج نشسته‏ اند و تبلیغ می‏ کنند که این دفعه دیگر مردم خسته شده ‏اند و شور سابق را ندارند و از این قبیل حرف ها. اینها اکثراً عقده ‏هایی در دل دارند و روی همین عقده‏ هاست که این صحبت ها را می‏ کنند. اگر عقده ‏های درونی آنها حل می‏ شد، چنین صحبت هایی را نمی‏ کردند. همین هایی که مردم آنها را از ایران بیرونشان کرده ‏اند، در خارج نشسته ‏اند و می‏ گویند: مردم با ما هستند و مردم سست و خسته شده ‏اند!(صحیفه امام ، جلد۱۷، ص۱۳۳).
نظر امام درباره کناره گیری کاندیداها به نفع دیگری
اگر یک شخصی مثلًا میل داشت، رئیس جمهور بشود و حالا احتمال می ‏دهد که نشود، کنار برود. یا اشخاصی که با او رفیق هستند، کنار بروند و رأی ندهند. بهتر این است که آنهایی که می‏ دانند که نمی ‏شوند، آنها متصل بشوند به بعض آنهایی که می‏ دانند، می‏ برند. تا اینکه ان شاء اللَّه یک رأی کافی تحقق پیدا کند. همه با هم به پای صندوق بروید. (صحیفه امام ، جلد۱۲، ص۱۲۷)
ملت‏ ها همراه باشند، دیکتاتوری پیش نمی آید
من کراراً گفتم و حالا هم تکرار می‏ کنم که خدمتگزار باشید به این ملتی که آن دست‏ های خیانتکار را قطع کرد و این امانت را به شما سپرد. شما الان امانت بزرگی از دست این ملت تحویل گرفتید و مقتضای امانتداری این است که آن را به طور شایسته حفظ کنید و به طور شایسته به نسل آینده و دولت‏ های آینده تحویل بدهید و مادامی که این طور باشید، ملت پشت شماست، مادامی که ملت همراه شما باشد، هیچ آسیبی به شما و به کشور نمی ‏رسد. یکی از انگیزه‏ هایی که دیکتاتوری پیش می ‏آید این است که دیکتاتورها می‏ بینند، ملت همراهشان نیست، اعمال دیکتاتوری می‏ کنند. یکی از انگیزه‏ هاست البته، انگیزه ‏های دیگر هم دارد. چنانچه ملت‏ ها همراه دولت باشند، وجهی پیدا نمی‏ کند که دیکتاتوری بکنند با ملت خودشان، مجهز می‏ شوند، برای افرادی که به آنها حمله می‏ کنند. وقتی که ملت جدا باشد از دولت و دولت هم بخواهد از ملت استفاده کند، دیکتاتوری پیش می ‏آید. آن روزی که شما احساس کردید که می‏ خواهید فشار به مردم بیاورید بدانید که دیکتاتور دارید می ‏شوید. بدانید که مردم معلوم می‏ شود از شما رو برگردانده ‏اند...(صحیفه امام، ج‏۱۸، ص۷۹)
امام خطاب به فقها و حقوقدانان شورای نگهبان
اگر قبلًا اشتباهی کرده اید، باید صریحاً بگویید که اشتباه کرده ‏ایم؛ عدول در میان فقها از فتوایی به فتوای دیگر درست همین معنا را دارد. وقتی فقیهی از فتوای خود برمی ‏گردد یعنی من در این مسأله اشتباه نموده ‏ام و به اشتباهم اقرار می‏ کنم. فقهای شورای نگهبان هم باید این طور باشند که اگر در مسئله ای اشتباه کردند صریحاً بگویند اشتباه کردیم و حرف خود را پس بگیرند، ما که معصوم نیستیم. ما می‏ خواهیم اسلام را پیاده کنیم. پس در این رابطه ممکن است من دیروز حرفی را زده باشم و امروز حرف دیگری را و فردا حرف دیگری را.( صحیفه امام، ج‏۱۸،ص ۲۴۲)
ورود نظامی ها به عرصه انتخابات ممنوع
همه دنیا که دنبال این هستند که ارتششان از امور سیاسی کنار باشد، آنها یک چیزی می فهمند که می گویند این را؛ ما که می خواهیم که سپاه و ارتش جند الله باشند و دسته بندی نداشته باشند و جهات سیاسی را کنار بگذارند، برای اینکه اگر جهات و مناقشات سیاسی در سپاه رفت و در ارتش رفت، باید فاتحه این سپاه و ارتش را ما بخوانیم. (صحیفه امام، ج ۱۹، ص ۱۱)
با حضور در انتخابات، فرد اصلح را انتخاب کنید
به زن و مرد و آن شخصی که به حد رأی دادن قانونی رسیده واجب است، این مساله که در پای صندوق های تعیین رییس جمهوری حاضر بشوند و رأی بدهند. چنانچه سستی بکنید، افرادی که می‏ خواهند این کشور را به باد فنا بدهند، ممکن است، پیروز بشوند. باید همه شما، همه ما، زن و مرد، هر مکلف همان‏طور که باید نماز بخواند، همان‏طور باید سرنوشت خودش را تعیین کند. ما یک سیلی خوردیم از اشتباه، ما همه این نابسامانی هایی که الآن داریم، برای اینکه اشتباه کردیم، نباید اشتباه تکرار بشود.(صحیفه امام، جلد۱۵، ص۲۸)