یک منبع آگاه در گفت‌وگو با عصر ایران، جزئیاتی از یک جلسه اضطراری در دولت روحانی، پس از سقوط هواپیمای اوکراینی را مطرح کرد. در این جلسه تنی چند از اعضای کابینه و سخنگوی دولت وقت حضور داشتند.
این منبع که نخواست نامش عنوان شود، با اشاره به اظهارات اخیر علی شمخانی - دبیر اسبق شورای عالی امنیت ملی- به خبرنگار سیاسی عصر ایران گفت: آقای شمخانی به‌گونه‌ای صحبت کرد که انگار آقای ظریف و آقای روحانی دروغ گفته‌اند و از ابتدا در جریان ماجرا بودند، در حالی که این‌طور نبود و خود شمخانی خلاف واقع گفته است.
او ادامه داد: «به یاد دارم صبح پنجشنبه (فردای حادثه) زنگ زدم به یکی از اعضای کابینه و گفتم که تلویزیون بی‌بی‌سی گزارشی داده که در آن نخست‌وزیر کانادا از اصابت موشک سخن گفته است. اما به من پاسخ دادند که خیالت راحت باشد، ما پرسیدیم و چنین چیزی صحت ندارد.»
وی افزود: اما دو روز بعد جلسه ای با حضور من، برخی اعضای دولت و چهره های سیاسی و با حضور ربیعی در روز شنبه برگزار شد. به یاد دارم که آقای ربیعی به‌شدت متأثر بود و به او، به ظریف و به روحانی هم عصبانیت و فشار زیادی وارد شده بود.
این فرد حاضر در جلسه، آن روز را این گونه تشریح کرد: فضای جلسه بسیار سنگین و متاثرکننده بود. سخنگوی دولت قصد داشت استعفا بدهد چون ماجرای هواپیمای اوکراین به شدت او را متاثر کرده بود. به اعضای حاضر در جلسه تأکید کردم مردم ادعای سقوط را باور نخواهند کرد، و حق هم داشتند، چون در آن سال‌ها در اوج حاکمیت دوگانه بودیم و آقای روحانی هم این وضعیت را قبول نداشت.»
وی درباره چگونگی مطلع شدن دولت از حادثه گفت: از سوی اعضای کابینه به ما گفته شد که حدود یک و نیم بعدازظهر جمعه، (2 روز بعد از حادثه) در ساختمان ریاست‌جمهوری شهید سرلشکر باقری به آقای روحانی و ظریف خبر داده که متأسفانه این اتفاق (اشاره به شلیک موشک به هواپیما) افتاده و ما خودمان هم دیر متوجه شدیم. سرلشکر باقری تاکید کرده بود که نمی‌خواهیم موضوع را پنهان کنیم و باید در نهایت شفافیت اعلام شود.
از سوی دیگرخبرآنلاین نوشت، از نکات مهمی که شمخانی در اظهارات خود بیان کرده، دو نکته قابل توجه وجود دارد. نخست آنکه شمخانی ادعا کرده است از همان لحظات اولیه، رئیس‌جمهور وقت، حسن روحانی، را درباره علت اصلی این حادثه در جریان قرار داده است. این در حالی است که بررسی اظهارات و سخنان دولتمردان وقت حکایت از بی‌اطلاعی آنان از این ماجرا تا ساعتی قبل از انتشار بیانیه ستاد کل نیروهای مسلح دارد. حسن روحانی در نشست خبری خود در ۲۷ بهمن سال ۹۸، در پاسخ به سوالی درباره زمان اطلاع از اشتباه انسانی در سقوط هواپیمای اوکراینی، بیان کرده بود: «من جمعه ظهر فهمیدم که این حادثه یک اشتباه انسانی بود.»
محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس‌جمهور در دولت روحانی نیز درباره این موضوع در مصاحبه‌ای گفته بود: «صبح پنجشنبه، بعد از جلسه دبیرخانه شورای امنیت ملی، معاون شمخانی از ظریف می‌خواهد که چیزی را اعلام کند؛ ظریف می‌گوید من هیچ چیزی نمی‌دانم، چه چیزی را اعلام کنم. ظریف به شمخانی می‌گوید در بیرون گفته شده به هواپیما شلیک شده که شمخانی می‌گوید این را هم داریم بررسی می‌کنیم. اینجا شک‌شان بیشتر شد.»
وی درباره زمان و نحوه اعلام خبر سقوط هواپیما نیز خاطرنشان کرده بود: «در جلسه، روحانی به قطعیت رسید که [هواپیما زده شده] و اصرار کرد که باید امشب به مردم اعلام شود. در جلسه مخالفت وجود داشت که ما به قطعیت نرسیدیم؛ روحانی می‌گفت تمام رسانه‌ها چیز دیگری می‌گویند، شما چیز دیگری می‌گویید؛ محکم بگویید هست یا نیست. بعد از جلسه توافق کردند که بیانیه بدهند؛ روحانی هرچه صبر کرد، دید بیانیه اعلام نمی‌شود. بالاخره شنبه اعلام شد.»
اما جان کلام شمخانی آنجایی است که گفته است: «من وظیفه‌ای نداشتم که این خبر را به آقای ظریف اعلام کنم.» این اظهارات کنایه‌آمیز دبیر سابق شورای عالی امنیت ملی، با اشاره به اظهارات ظریف در مصاحبه لو رفته با سعید لیلاز است که بیان کرده بود: «صبح چهارشنبه هواپیمای اوکراینی را زدند، من ظهر جمعه رفتم جلسه ویژه دبیرخانه شورای امنیت و عرض کردم که حالا دنیا می‌گوید موشک خورده است، اگر واقعاً موشک خورده است بگوید تا ببینم چطور می‌توانیم علاج کنیم. خدا شاهد است آنگونه با من برخورد کردند که انگار کفر ابلیس گفتم.» در واقع، شمخانی با بیان اینکه وظیفه‌ای برای در جریان گذاشتن محمدجواد ظریف، به‌عنوان وزیر امور خارجه، از جریان حادثه‌ای به این مهمی نداشته است، بدین معناست که می‌خواهد بر صحت بی‌اطلاعی او از سقوط هواپیما صحه بگذارد. از سوی دیگر این حرف شمخانی در خود تناقضی دارد؛ چرا که اگر رئیس دولت از ماجرا خبر داشته باشد قاعدتا به واسطه وظیفه ذاتی وزارت خارجه در هماهنگی با کشورهای ذینفع در حادثه، از سوی رئیس جمهور مطلع می‌شده است و عدم اطلاع‌رسانی به ظریف از سوی روحانی در صورت اطلاع، وجه منطقی ندارد؛ آن هم در شرایطی که افکار عمومی به شدت در این موضوع ملتهب بوده است.
اینکه در ذهن شمخانی هنگام طرح چنین ادعایی درباره هواپیمای اوکراینی چه گذشته و چه نیتی در سر داشته است، بر هیچ‌کس عیان نیست؛ اما اختلافات میان او و رئیس‌جمهور وقت، علی‌الخصوص در ماجرای مربوط به مذاکرات احیای برجام در سال‌های ۹۹ و ۱۴۰۰، این گمانه که که او به دنبال انتقام‌گیری بوده است را تقویت می‌کند. انتقام‌گیری که با مرور اظهارات دولتمردان سابق و آشکار شدن تناقضات اظهارات شمخانی، با شکست مواجه شد.
به بیان دیگر، جدا از آنکه حسن روحانی با عدم تمدید حکم شمخانی به‌عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی در دولت دوازدهم، مخالفت خود را با حضور او در این سمت نشان داده بود، کارشکنی‌هایی که در زمان احیای مذاکرات برجام از سوی شمخانی و چند تن از اعضای شعام صورت گرفت، باعث شد تا روحانی سکوت خود را شکسته و پرده از سیاسی‌بازی‌ها در آن دوران بردارد. هرچند شمخانی در آن زمان به‌صورت مستقیم مخالفت خود را با برجام علنی نکرده بود، اما رسانه نزدیک به این چهره، با خبرسازی‌های متعدد سعی در سنگ‌اندازی در سد راه تیم دیپلماسی دولت روحانی داشت.
حال اظهارات اخیر شمخانی می‌تواند نشانه‌ای از تسویه حساب با افشاگری‌های حسن روحانی و تیم او درباره مواضع و اقدامات شمخانی در کارشکنی علیه احیای برجام داشته باشد و به همین دلیل با دست گذاشتن بر روی چنین پرونده حساسی، تلاش کرده تا افکار عمومی را علیه روحانی بشوراند؛ همان افکار عمومی که بابت لاپوشانی سه روزه و تاکید بر فنی بودن علت حادثه، به شدت عصبانی بوده و هست و همچنان آن را از یاد نبرده است. از زاویه دیگر می‌توان گفت شمخانی به سبب آنکه طبق روایات اعضای دولت روحانی ازهمان روز اول تقریبا در جریان بوده، با این سخنان خواسته تا برای خودش یک شریک دست و پا کند.
از دیگر سو، از آنجایی که این روزها به سبب فعال شدن مکانسیم ماشه، مخالف‌خوانی‌های شمخانی دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی و هم‌تیمی‌هایش در مخالفت با احیای برجام دوباره بر سر زبان‌ها افتاده و افکار عمومی یکی از مقصران این شرایط را گعده‌ی قدرتمند مخالفان احیای برجام در سال ۹۹ و ۱۴۰۰ می‌داند، خواسته با طرح چنین ادعاهایی در جبهه‌ای دیگر حسن روحانی را زمین‌گیر کند؛ اما حافظه تاریخی جامعه خبرهای به نقل از منبع آگاه در رسانه نزدیک به شمخانی را که مذاکرات احیای برجام را تحت تاثیر خود قرار می‌داد و باعث ایجاد مشکل در روند مذاکرات می‌شد را با خاطر دارد
- نویسنده :
- منبع :
