فضای ملتهب کشور باید آرام شود

حجت الاسلام والمسلمین محسن مهاجرنیا در هشتمین نشست از هشتمین دورۀ کرسی‌های آزاداندیشی با عنوان «آینده پژوهی انقلاب اسلامی» که به همت مجمع هماهنگی پیروان امام و رهبری استان قم و اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی در دانشگاه طلوع مهر قم به صورت حضوری و مجازی برگزار می‌شود، گفت: آینده پژوهی نیاز امروز انقلاب و بلکه از ضروری‌ترین بحث‌های مربوط به انقلاب است، اینکه می گویم ضروری‌ترین چون تا الان ما هر چه راجع به انقلاب بحث کردیم، راجع به گذشته انقلاب بوده است. عوامل آن چه بود، رهبری امام چطور بود، نقش مردم چقدر بود. بازتاب‌های انقلاب بود، دستاوردهای انقلاب چه بود. همه مباحث مربوط به گذشته بود، اما اینکه آینده چه اتفاقی خواهد افتاد، بحث جدیدی است.
وی افزود: حقیقتاً یکی از بحث‌های ضروری امروز جامعه ما راجع به آینده است که ما به کجا می‌رویم؟ روندهای موجودی که الان در اقتصاد، سیاست، فرهنگ و اخلاق وجود دارد، این‌ها ما را به کجا می‌برند؟
شما اگر جامعه را مثل یک رودخانه‌ای تصور کنید، مسیر این رودخانه به کجا ختم می‌شود؟
حجت الاسلام مهاجرنیا با اشاره به مشکلات اخیر افزود: به هر حال یک امتحان سختی است که همه ما نسبت به آگاهی بخشی و فضاسازی در این حوزه مسئولیت داریم و بایستی یک قدری فضا را آرام کنیم. فضا خیلی ملتهب شده است. اگر فرض کنید مشکلات اقتصادی مثلاً چنددرصد باشد، فضای احساسی و هیجانی الان چندین برابر این فضا است و این مناسب شرایط ما نیست.
استاد حوزه و دانشگاه گفت: بالاخره فراروی آینده انقلاب اسلامی یک سری احتمالات وجود دارد، این روندی که الان به لحاظ اقتصادی وجود دارد، اگر به همین منوال پیش برود، وضعیت خوبی نیست و اگر همینطور جلو برود، فضای آینده مناسبی برای ما نیست. به هر حال این باید کنترل شود و باید بدانیم برای پیش گیری و جلوگیری از حوادث ناخواسته از چه دانشی استفاده کنیم؟
مهاجرنیا افزود: در آینده پژوهی آینده‌های ممکن و متنوعی در فراروی انقلاب اسلامی متصور می‌شود که همه اینها نیاز به برنامه ریزی دارد. فتیله بعضی از اینها را باید پایین کشید، بعضی از آنها را باید پررنگ کرد؛ و همه این موارد نیاز به برنامه ریزی دارد. دقیقاً همان کاری که الان نمی‌کنیم.
وی افزود: اگر ما می گوییم یکی از احتمالات این است ما در آینده روبه افول برویم اینطور نیست که بگوییم نه اصلاً اسم این حرف را نیاورید، این خوب نیست. چرا؟
 این واقعیتی است که اگر سیستم اقتصادی و اخلاقی ما به لحاظ فرهنگی همین طور پیش برود، باید برای آن فکری کرد، باید برنامه ریزی کرد. باید آن را اصلاح کرد. این یکی از احتمالاتی است که در آینده ممکن است اتفاق بیافتد وبررسی برخی از روندها این را نشان می‌دهد.


رئیس اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی طلوع مهر سپس گفت: ما می‌خواهیم انقلاب حفظ شود. بهتر هم بشود. شگفتی در دنیا ایجاد کند. معجزه خلق کند. همه دنیا بگویند ایران ابرقدرت آینده است. به لحاظ سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، کشور اول منطقه شویم که البته این مطلوب ما است. چکار باید بکنیم که این اتفاق بیافتد؟ همینطوری که اتفاق نمی‌افتد. آیا سیستم برنامه ریزی های ما، مسیرهای ما، چشم اندازهای ما، سیاست‌های کلان ما، آگاهی ملت ما و عشق و علاقه ملت، وفاداری ملت به نظام و تعهد ملت این را نشان می‌دهد؟ آیا ما به سمت آن آیندۀ مطلوب می‌رویم؟ به هر صورت آیا اینها نیاز به برنامه ریزی ندارد؟ آیا برای ساختن آینده نباید روی آن کار کرد؟
استاد مهاجرنیا افزود: در اصطلاحات آینده پژوهی می گویند از طریق چهارعامل شما می‌توانید روی سرنوشت آینده اثر بگذارید و در خراب کردن یا بهتر کردن آن مؤثر شوید:
اولین عامل تأثیر بر آینده «روندهای موجود» هست که روندهای موجود را باید کنترل کرد.
وی در تبیین این عامل با اشاره به شرایط پیش آمده در کشور در خصوص نان و آرد و... گفت: به هر صورت اینها چیزهایی است که در آینده نأثیر می‌گذارند. روندهای موجود تعیین کننده آینده هستند و ما نگران هستیم که این روندهای موجود در آینده انقلاب تأثیر بگذارد. بالاخره آینده که صد سال آینده نیست. همین فردا هم آینده هست.
وی دومین عامل را «روندهای بین المللی» دانستند و گفتند الان در جنگ روسیه و اوکراین، می گویند به لحاظ اینکه این دو کشور صادرات گندمشان زیاد بود و به همه دنیا صادر می‌کردند و روسیه جزء تولیدکنندگان و صادرکنندگان برتر نفت جهانی است و خیلی چیزهای دیگر، جنگ اینها روی اقتصاد بین المللی تأثیر گذاشته است. مملکت داری یعنی اینکه شما باید اینها را رصد کنید و مراقب باشید. دنیا همین است. فردا یک اتفاق می افتد، یک جنگ دیگری اتفاق می افتد، یک حمله دیگری رخ می‌دهد. ما باید برای همه این اتفاقات برنامه داشته باشیم، نباید بگوییم خب یک اتفاقی افتاده است.
استاد فلسفه سیاسی در حوزه و دانشگاه «تصویرهایی که از آینده در جامعه وجود دارد» را عامل سوم بر شمرد و گفت: الان یک عده ناامید هستند، یک عده هم خوش بین هستند می‌گویند: الحمدلله مشکلی نیست ما داریم رشد می‌کنیم و یک جوری هم تعریف می‌کنند که اصلاً نارسایی‌ها را نمی‌بینند. می گویند همه به سمت کمال داریم می‌رویم...عده‌ای هم با اعتقاداتشان آینده را ترسیم می‌کنند؛ یعنی شما هر چه هم بگویید می‌گوید انشاءالله امام زمان(عج) می‌آیند و امام زمان(عج) بر همه این نکات توجه دارند و هرکسی با این اعتقادش یک تصویری از آینده دارد.
مهاجرنیا افزود: طبق آمارهایی که از دنیای مجازی می‌دهند، ما جزء فعالترین کشورهایی هستیم که با دنیای مجازی ارتباط داریم. ملت ما الان همه تصویرپرداز شده‌اند. همه آینده نگار شده‌اند. یک تصویری از آینده الآن در جامعه هست. آن‌هایی که مسئولیت برنامه ریزی دارند، مسئول هستند که آینده را ترسیم کنند، آیا می‌توانند به این ذهنیت مردم بی توجه باشند؟
افکار عمومی یعنی چه؟ کجا باید به افکار عمومی توجه کرد؟
اگر همه ملت به این نتیجه رسیدند که ما داریم رو به سقوط می‌رویم، مدیران کاری بکنید،
بعد شمای مسئول بیایید بگویید نخیر، خدا را شکر الحمدلله هیچ مشکل نیست، راحت بخوابید که ما بیدار هستیم. این یعنی مخالفت با افکار عمومی؛ یعنی اینکه شما دارید آینده را از دست می‌دهید.
وی بی توجهی به افکار عمومی را خطرناک دانست و گفت: بترسیم از اینکه یک وقتی افکار عمومی و تصویری ساخته شود که دیگر نشود آن را کنترل کرد. چطور شد که ما انقلاب کردیم؟ انقلاب زمانی اتفاق افتاد که امام راحل (ره) اصل حاکمیت خدا را در دل مردم جا انداخت. تکلیف شرعی را برای مردم ترسیم کرد، بعد هم گفت این فضای موجود و این نظام شاهنشاهی باطل است، باید برداشته شود. همه مردم وقتی که به این اعتقاد رسیدند، دیگر از جانشان گذشتند، آمدند پای همه پیامدهای آن ایستادند. همان افکار عمومی مسیر آینده را تغییر داد، انقلاب اسلامی محصول همان تغییرافکار عمومی هست.
امروز ما مسئولیت داریم که به این افکار عمومی و تصویرهایی که ذهن جامعه را می‌سازد توجه کنیم و متأسفانه دشمن و همه آنهایی که با این نظام مشکل دارند، به خوبی از این موقعیت به نفع خود استفاده می‌کنند.
مهاجرنیا افزود: چهارمین عاملی که آینده را می‌سازد، «کنش اجتماعی» است. رفتار مردم است. این مرحله نوبت به اقدام و عمل می‌رسد. شما وقتی که جامعه را طوری درست کنید که در صورت نیاز حرکت کند، تقویت کند. قیام کند، لذت ببرد، کمک کند، یک کاری بکند. یا اینکه جامعه به گونه‌ای باشد تا جامعه با مثلاً گران شدن یک کالایی تظاهرات راه بیندازند. یک جایی را خراب کنند. یک فحشی بدهند. این‌ها از آن چیزهایی است که بسیار هم خطرناک است و آینده را همین چیزها درست می‌کند. الان دشمن دقیقاً روی سوژه‌هایی که در جامعه درست شده است برنامه ریزی می‌کند. افکار عمومی را می‌سازند وآرام آرام هم کنش اجتماعی ایجاد می‌شود.
وی در پایان گفت: آیندهای که ما می گوییم با سحر و جادو و معجزه و کرامت و الهام نیست. بلکه با برنامه ریزی و آینده نگری نگذاریم این صحنه ایجاد شود. نگذاریم این مشکلات پیش بیاید که ده روز بعد، یک سال بعد، پنج سال بعد آثار مخرب آن به جامعه برسد و آینده را خراب کند. این‌ها چیزهایی بود که تعیین کننده آینده است و همه ما وظیفه داریم برای آینده برنامه ریزی کنیم.