«باز این چه شورش است و چه ماتم» شروع شد/ توجه به سیره امام حسین(ع)

در حالی خنکای نسیم پاییز روزهای پایانی شهریور را بدرقه می‌کند که چشم‌های عاشقان برای اینکه زیر پرچم‌ها و خیمه‌ها، بیشتر از همیشه ببارند، بیتابی می‌کنند.
بازار این روزها شلوغ است، نه فقط چون اول مهر می‌آید و مدارس باز می‌شوند، مادران نوزادانشان را در آغوش گرفته و در زیر بازارها می‌گردند تا یک پیراهن مشکی با نشان «یا حسین» و «یا علی اصغر» برایشان پیدا کنند.
پیرمردها پیراهن‌های سیاه را از بقچه‌هایشان بیرون می‌آورند، یک «یا علی» می‌گویند و به مساجد و تکایا می‌روند تا به همان نوکری که سال‌های جوانی را با آن سپری کردند، مشغول شوند.
جوانان بساط عَلَم‌ها و زنجیرها را وسط حیاط خانه و هیئت‌ها پهن می‌کنند و به کوچک‌ترها نیز آنچه خود می‌دانند می‌آموزند.
زنان خانه و زندگی را آب و جارو می‌کنند، استکان‌ها را از کمد بیرون می‌آورند، قندان‌ها را قند می‌کنند و همه جا را آماده پذیرایی از عاشقان زینب(س) می‌کنند.
پیرزن‌ها که همه امید و عشقشان در یک «یا ابوالفضل» خلاصه می‌شود نیز زیارت‌نامه‌ها را از سجاده درمی‌آورند که اگر در سایر ایام سال گه گاهی دست بر سینه به سمت کربلا «السلام علیک یا اباعبدالله» سر می‌دادند، با شروع محرم هر ساعت و دقیقه سلام دهند.
آری، کوچه‌های شهر بویی دیگر به خود گرفته است، بوی عشق، بوی عاشورا، بوی حسین(ع)!

آقا سلام! ماه محرم شروع شد
«باز این چه شورش است و چه ماتم»، شروع شد
آقا سلام کاسه اشکی به من دهید
ماه گدایی من و چشمم شروع شد*


اما همه این‌ها بهانه‌ای است تا مادران و کودکان و پیران و جوانان نه فقط «یا حسین و یا ابوالفضل» سر دهند که حسین(ع) و اصحاب و خاندانش را بشناسند. از جان و دل درس زندگی را از صاحب این ماه یاد بگیرند و در لحظه لحظه حیات چند ساله خود از آن استفاده کنند.
پس این‌گونه می‌توان شیعه شد، شیعه ماند و شیعه مُرد. ماهی که لحظه لحظه‌اش با درد و برکت عجین گشته، درس‌های زیادی خواهد داشت، درس‌هایی که در زمانه سخت امروز می‌تواند دستگیر و شفابخش باشد.
وقتی سختی کربلا را می‌خوانی و می‌شنوی، از حسین و دلیل قیامش، از عرفه و دعایش، از مسلم و نامه‌اش، از معرفت و زمانه بی معرفت کوفیان، آنگاه چشمانت باز می‌شوند و ذهنت به تکاپو می‌افتد. هر یا حسینی که بر لب می‌آوری، دنیای حسین(ع) را در ذهن و دلت می‌سازی و مرور می‌کنی تا از کوفیان و ظلمی که قبل از خاندان رسول(ص)، به خودشان کردند آگاه باشی تا معرفت و درس‌هایش را یک‌بار دیگر با معلمی همچون عباس مرور کنی:

یادم نرفته است نگاه شما به ما
از گریه‌های ماه محرم شروع شد
هاجر به پای روضه اصغر نشسته بود
تا اینکه جوشش دل زمزم شروع شد
آقا سلام نیت گریه نموده‌ایم
شیرین‌ترین عبادت ما هم شروع شد*

نباید صرفاً به مصیبت‌خوانی بسنده کرد
عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه کشور، با بیان اینکه ماه محرم فرصت خوبی برای زنده نگه داشتن یاد عاشورا و شهدای این روز است، بر لزوم بیان سیره اخلاقی امام حسین(ع) و یارانشان در کنار روضه‌خوانی، تأکید کرد.
آیت الله محمد غروی با بیان اینکه ماه محرم از جایگاه خاصی در شیعه برخوردار است، گفت: این ماه، ماه عزاداری است و دستور دینی هم در این باره وجود دارد، حتی سیره اهل بیت(ع) این‌چنین بود، بزرگان و حضرات دینی نیز با آغاز ماه محرم حالت حزن به خود می‌گرفتند که اوج آن روز عاشورا بود.
وی ضمن اشاره به اینکه زیارت امام حسین(ع) در این ماه بسیار توصیه شده است، افزود: احیاء محرم در واقع احیاء اسلام و تشیع است و در عین حال این تذکر را بیان می‌کند که گاهی اگر انحرافی پدید آید، نزدیک‌ترین افراد به خدا و اهل بیت پیامبر(ص) این‌چنین مورد ظلم قرار می‌گیرند، خب این نتیجه انحرافی است که در جامعه ایجاد و نهادینه شود.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ادامه داد: زمانی که امر به معروف و نهی از منکر از جامعه برود، کم کم بدی‌ها و انسان‌های نادرست بر سر کار می‌آیند، لذا کسانی که در برابر این زشتی‌ها قرار گیرند، مورد ظلم واقع می‌شوند.
وی اظهار داشت: زنده نگه داشتن جریان عاشورا همواره مورد توجه بزرگان بوده است که این خود ظرفیت بسیار خوبی برای جامعه مسلمانان است، از سوی دیگر اگرچه روضه‌خوانی تذکری برای شیعیان است و در عزاداری‌ها نیز آثار زیادی وجود دارد، اما در این ماه بهترین چیزی که می‌توان از آن استفاده کرد بازگویی معارف، اخلاق و سیره اهل بیت(ع) به‌خصوص امام حسین(ع) و یاران آن حضرت است تا این معارف تبیین شوند.


لازم است تا سیره اخلاقی امام حسین(ع) بیان شود
آیت الله غروی با بیان اینکه نباید صرفاً به مصیبت‌خوانی بسنده کرد، گفت: لازم است تا سیره اخلاقی امام حسین(ع) بیان شود، چیزی قریب به ۱۰ سال پیش از عاشورا، امام حسین(ع) به امامت رسیدند، لذا بازخوانی سیره ایشان گیرایی زیادی دارد.
به اعتقادی وی، اگر در گذشته پیرامون زندگی امام سوم(ع) کار مناسبی انجام نگرفته بود، اما در حال حاضر کتب و دانشنامه‌های زیادی نوشته شده و اهل منبر خطابه و حتی مداحان می‌توانند از آن‌ها استفاده کنند.

هم باید عزاداری انجام گیرد و هم حقایق اسلام بازگو شود
این استاد حوزه علمیه قم در ادامه با اشاره به آسیب‌هایی که در برخی شیوه‌های عزاداری وجود دارد، گفت: یکی از مهم‌ترین آسیب‌ها این است که تلاشی برای بیان سبک زندگی اهل بیت(ع) انجام نشود و زندگی این عزیزان مورد غفلت قرار بگیرد.
وی با اشاره به اینکه تحریف شدن سبک زندگی این عزیزان بر اساس سلایق شخصی افراد آسیب دیگر است، افزود: همچنین باید توجه داشت که خدای نکرده دچار افراط و تفریط نشویم، مردم عزیز توجه کنند که هم باید عزاداری انجام گیرد و هم حقایق اسلام بازگو شود، در عزاداری‌های محرم گاهی افرادی حاضر می‌شوند که گاهی در طول سال کمتر در این‌گونه مجالس حضور دارند، پس باید در مراسم‌ها باورهای مردم را تقویت کرد.

محتوای مصیبت با عزت اهل بیت(ع) در تقابل نباشد
آیت الله غروی با تأکید بر اینکه در عزاداری‌ها سیره عملی اهل بیت(ع) بیان شود، ادامه داد: نکته بعدی این است که در مصیبت خوانی‌ها توجه شود که محتوای مصیبت با عزت اهل بیت(ع) در تقابل نباشد، چه بسا به همین خاطر برخی مسائل تاریخی را نتوان خواند، مهم‌تر اینکه از خودمان چیزی مایه نگذاریم و به متن روضه نیفزاییم.
وی با اشاره به اینکه گاهی روضه‌هایی خوانده می‌شود که کاملاً جدید است، گفت: در بازخوانی مصیبت اهل بیت(ع) نیز نباید مسئله یا نکته‌ای جعلی بیان شود، لذا روضه‌خوان‌ها باید به منابع تاریخی موثق رجوع کنند، امروز کتاب‌های زیادی نوشته شده که مربوط به اهل بیت(ع) است و آنچه خوانده می‌شود باید بر اساس مستندهای تاریخی معتبر باشد، نه اینکه یک شعری که خوانده شده بدون سند تاریخی تکرار شود.
از کارهایی که دشمن برای ضربه زدن به کشورمان دستاویز قرار می‌دهد دوری کرد
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم اضافه داشت: برخی یاد گرفتند که روضه‌هایی تازه بخوانند که وقتی اعتراض می‌کنیم می‌گویند زبان حال است، باید به این عزیزان گفت که زبان حال شرایط خودش را دارد و نمی‌توان هر مطلبی را به اسم زبان حال بیان کرد.
به گفته آیت الله غروی در این ایام باید از کارهایی که دشمن برای ضربه زدن و سوء استفاده از کشورمان دستاویز قرار می‌دهد دوری کرد.
وی در این باره گفت: در گذشته اقداماتی انجام می‌شده، اما امروز شرایط فرق کرده و اعمال ما ضبط و به سرعت در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی منتشر می‌شود، پس نباید آبروی شیعه برده شود.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ادامه داد: باید سعی کنیم در انجام عزاداری‌ها و هر اقدامی برای روزهای ماه محرم، اخلاص داشته باشیم و از تظاهر دوری کنیم تا یک رقابتی غیر الهی پیش نیاید، چرا که برخی از این اعمال منجر به درگیری و کشمکش می‌شود، کما اینکه باید دقت کرد که در این مراسم‌ گناهی صورت نگیرد، مثلاً جایی که در معرض دیدن خانم‌ها قرار دارد، دلیلی ندارد بدن‌های عزاداران آشکار شود، یا وسایلی استفاده شود که ریشه خوبی نداشته و جنبه لهو و لعب دارند، این‌ها باید زدوده شوند.
آیت الله غروی افزود: ماه محرم و صفر ظرفیت‌های خوبی برای شیعه است، در عین حال که عواطف ما نسبت به اهل بیت(ع) ترغیب می‌شود، مسائل مربوط به زندگی و سیره آن‌ها نیز گفته شود تا مردم شناخت بیشتری نسبت به اهل بیت(ع) پیدا کنند و این خود عامل تحولی در آن‌ها شود، همچنین مردم می‌توانند از مطالبی که در مجالس به دست می‌آوردند در طول زندگی‌شان بهره ببرند، به خصوص که ما در حال حاضر مشکلات اجتماعی زیادی داریم و از این ظرفیت‌های عاشورایی برای تقویت روح حماسی می‌توان بهره برد.

*اشعار از رحمان نوازنی