از سال ۱۳۶۱ چهاردهمین روز تابستان، برای جریان مقاومت اسلامی روز خاصی است. خاص بودنش به این جهت است که یکی از تابناک‌ترین فرماندهان جبهه مقاومت توسط تروریست‌های اجاره‌ای «شر مطلق» ربوده شد و تا سال‌ها تنها واکنش‌ها نسبت به سرنوشتش سکوت بود. نبودن اسرارآمیز سردار احمد متوسلیان آنگاه که تروریست‌های اجاره‌ای آمریکا در لباس حزب بعث، ضرب شصت سهمگینی دیده بودند، خون‌ها را به جوش آورد، چرا که فرمانده مسیر پیروزی را می‌دانست.
فرمانده احمد متوسلیان فروردین ۱۳۳۲ در تهران به دنیا آمد. تحصیل را تا دو سال از دانشگاه در رشته برق دانشگاه علم و صنعت ادامه داد. پیش از انقلاب خوی ظلم‌ستیزی‌اش آشکار بود و همیشه پناهگاهی برای محرومان به شمار می‌رفت. طبیعی بود که چنین شخصیتی به صف مبارزان بپیوندند و هراسی از نیروی شیطانی ساواک نداشته باشد، حتی اگر در فلک الافلاک زندانی‌اش کنند.
پس از پیروزی انقلاب و به قدرت رسیدن محرومان، فرمانده مسئول تشکیل کمیته انقلاب اسلامی در یکی از محلات جنوبی تهران که محل زندگی‌شان بود، شد و پس از شکل‌گیری سپاه پاسداران به خدمت سپاه درآمد. پس از شکل‌گیری ماجراهای شرورانه ضدانقلاب در کردستان داوطلبانه به این منطقه رفت. انقلابیون کرد و علاقه‌مندان به انقلاب و اسلام در این منطقه خدمات او را فراموش نخواهند کرد. او در تثبیت مواضع نیروهای انقلاب در بوکان، سقز و بانه و در نهایت آزادسازی این مناطق درخشان عمل کرد. خرداد ۵۹ نیز توانست شهرستان مریوان را از تصرف نیروهای ضدانقلاب خارج کند. او نقش مهمی در تسکین دردهای مردم غیور کرد داشت و به همین دلایل نیز مسئولیت سپاه مریوان را بر عهده او گذاشتند.
فرماندهی لشکر ۲۷ محمد رسول‌الله و نقش بی‌بدیلش در عملیات بیت‌المقدس که به آزادسازی خرمشهر انجامید، از دیگر مجاهدت‌های حاج احمد متوسلیان است. پس از آن بود که به مأموریت سوریه و لبنان رفت و ماجراهایی که منجر به ربودنش توسط اسرائیل در بیروت شد، در صورتی که در اتومبیل سفارت بود و کاردار سفارت ایران در لبنان در اتومبیل حضور داشت. ماجرای حضور فرمانده در سوریه و بیروت و ماجرای ربودنش و در نهایت خبرهای پیرامون شهادتش که دیر به مردم و دوست‌دارانش رسید، هنوز هم یکی از نقاط تاریک تاریخ معاصر ایران است و هنوز هم همه حرف‌ها درباره این جریان زده نشده و این غبار ۳۸ سال است که چهاردهمین روز تابستان را برای ایرانیان تلخ می‌کند.
در این گزارش مهم‌ترین منابع درباره سردار احمد متوسلیان معرفی می‌شود. این میان لازم به توضیح است که انتشارات یا زهرا (س) بیشترین تعداد کتاب را درباره فرمانده منتشر کرده و تلاش آنها برای شناساندن سیمای این شخصیت تابناک مقاومت ستودنی است، اما هنوز هم جای یک پژوهش پروپیمان درباره فرمانده بویژه مسائل و رویدادهای روزهای حضورش در سوریه و لبنان به چشم می‌خورد.
روایت سردار سلیمانی از سرنوشت فرمانده احمد
تازه‌ترین کتاب منتشر شده «راز احمد: سفر بی‌بازگشت احمد متوسلیان از خرمشهر تا بیروت» نوشته حمید داودآبادی است که در بهار ۹۹ با شمارگان هزار نسخه، ۴۵۶ صفحه و بهای ۴۵ هزار تومان توسط انتشارات یازهرا در دسترس مخاطبان قرار گرفت. این کتاب روایت متفاوتی است از جریان ربودن. محورهای اصلی این کتاب به این شرح است: «چه کسی حاج احمد را لو داد؟»، «چه کسی از نیروهای حاج احمد جاسوسی می‌کرد؟»، «چرا حاج احمد می‌خواست به بیروت برود؟»، «چرا حاج احمد به تهران بازنگشت؟»، «حاج احمد و یارانش، شب قبل در خانه چه کسی بودند؟»، «چرا حاج احمد برای دومین بار به بیروت رفت؟»، «در پست بازرسی برباره چه گذشت؟»، «در ماشین عقبی، چه کسانی بودند؟»، «چه کسانی شاهد ماجرای پست بازرسی برباره بودند؟» و «آن ها چه دیدند؟!» گفتاری پیشتر منتشر نشده از سپهبد شهید قاسم سلیمانی درباره سرنوشت حاج احمد متوسلیان نیز در این کتاب منتشر شده است.
در بخشی از مقدمه نویسنده بر این کتاب آمده است: «این کتاب نه خواسته و نه می‌خواهد سرنوشت چهار دلاور مرد خدایی احمد متوسلیان، تقی رستگار، سید محسن موسوی و کاظم اخوان را معلوم کند؛ فقط روایتی است ناگفته با عقبه بیست و پنج سال تحقیق، تفحص، فضولی، کنجکاوی، سرکشی و کنکاش در ایران و سوریه و لبنان. هر آن کس را که نام، یاد، بو، عطر، خاطره، ذکر و نگاهی از حاج احمد داشت، دیدم، چشیدم، شنیدم، بوییدم و نگاشتمش! قطعاً بسیاری از خاطرات که در این کتاب می‌خوانید، برایتان تعجب آور خواهد بود؛ چون بسیاری از آنچه را برخی نگفته اند، از سینه شأن بیرون کشیده‌ام و حتماً جای برخی خاطرات عجیب و غریب را در اینجا خالی خواهید دید؛ چون موثق و مستند نبودند؛ همه آن صحبت‌ها دهان به دهان نقل شده، راوی اصلی و اولیه نداشتند و فقط خوراک سخنرانی‌های هیجانی و اسطوره سازی بودند وبس!»
مستندنگاری، خاطرات، سخنرانی‌ها و گفت‌وگوهای مطبوعاتی
شاید یکی از مهم‌ترین متن‌ها برای شناخت شخصیت متوسلیان، گفتارهای خود او باشد. این محتوا در کتاب «احمد متوسلیان هستم: سخنرانی‌ها و مصاحبه‌های حاج احمد متوسلیان» با گردآوری محمدجواد شادانلو به سال ۱۳۹۶ منتشر شده است. انتشارات نارگل، ناشر این کتاب است.
اما به باور منتقدان و پژوهشگران یکی دیگر از منابع مهم درباره حاج احمد متوسلیان «در هاله‌ای از غبار» گلعلی بابایی است. این کتاب به سال ۱۳۹۱ توسط انتشارات صاعقه و به مناسبت سی‌امین سال ربودن فرمانده منتشر شد. «در هاله‌ای از غبار» مستند تحقیقی و سرگذشت‌پژوهی است و اسناد، روایات و گفته‌های اطرافیان و نزدیکان متوسلیان را شامل می‌شود؛ به گونه‌ای که هر کس که درباره فرمانده خاطره یا حرفی داشته است در این کتاب از آن استفاده شده است. این کتاب تاکنون به چاپ‌های متعدد رسیده است. گلعلی بابایی در کتاب‌های مهم «همپای صاعقه» و «ضربت متقابل: کارنامه عملیاتی لشکر ۲۷ محمد رسول‌الله (ص) در نبرد رمضان از تیر تا پایان شهریورماه ۱۳۶۱» به عملیات‌ها و نقش مهم لشگر ۲۷ محمدرسول الله با فرماندهی حاج احمد متوسلیان نیز پرداخته است. این دو کتاب را انتشارات سوره مهر منتشر کرده است.
«متوسلیان» نوشته محمدعلی صمدی نیز از از کتاب‌های خاطرات مربوط به متوسلیان است که برای نخستین بار سال ۹۳ توسط انتشارات یازهرا منتشر شد. این کتاب مشتمل بر خاطرات کوتاهی از فرمانده به همراه چند تصویر است. «در بیدادگاه پهلوی»، «خنده نداریم»، «فقط جمهوری اسلامی ایران»، «حماسه رزمندگان»، «با چه رویی بروم تهران؟»، «من برنمی‌گردم» و «سفر بی‌بازگشت» عنوان‌های برخی از این خاطرات است.
«یادگاران: کتاب متوسلیان» به کوشش زهرا رجبی متین برای نخستین بار سال ۸۱ توسط انتشارات روایت فتح منتشر شد و سال ۹۰ به چاپ ششم رسید. این کتاب نهمین مجلد از مجموعه «یادگاران» انتشارات روایت فتح است و حاوی یکصد خاطره کوتاه از زندگی، اخلاق، تحصیل و مبارزات احمد متوسلیان. ترجمه عربی و انگلیسی این کتاب نیز به سال ۱۳۹۱ توسط مؤسسه فرهنگی، هنری و انتشارات بین‌المللی الهدی منتشر شده است.
«می‌خواهم با تو باشم: خاطراتی از حاج‌احمد متوسلیان» اثر علی اکبری نیز سال ۹۲ توسط انتشارات یازهرا در دسترس مخاطبان قرار گرفت. هفتمین چاپ این کتاب سال ۹۵ منتشر شد.
«جاویدالاثر: احمد متوسلیان» به کوشش رضا نصراللهی هم که توسط انتشارات حدیث نینوا منتشر شده، زندگینامه و مقداری از خاطرات حاج احمد متوسلیان است. نصراللهی این کتاب را برای گروه سنی کودکان و نوجوانان تنظیم کرده است.
«ناپیدا: بر اساس زندگی زنده‌یاد احمد متوسلیان» نوشته محمدمهدی عسکرزاده نیز سال ۹۲ توسط انتشارات امیرکبیر، مؤسسه کتاب‌های جیبی در دسترس مخاطبان قرار گرفت.
روایت‌های داستانی
یکی از بهترین کتاب‌های این حوزه را انتشارت سوره مهر با عنوان «فرمانده جدید» منتشر کرده است. این کتاب نوشته حسن نیری است و برای نخستین بار به سال ۱۳۸۲ در دسترس مخاطبان قرار گرفت. هشتمین چاپ این کتاب سال ۱۳۹۳ روانه کتابفروشی‌ها شد.
سوره مهر همچنین روایت داستانی دیگری از زندگی حاج احمد متوسلیان را به قلم نویسنده خوش قریحه داود امیریان منتشر کرده است. این کتاب با عنوان «مرد» نخستین بار سال ۷۹ توسط انتشارات سوره مهر در دسترس مخاطبان قرار گرفت. چاپ سوم این کتاب سال ۹۷ روانه کتابفروشی‌ها شد. داستان با پرداخت مناسب شخصیت‌ها و توصیف عمیق‌ترین احساسات و افکار آنها و همچنین با بیان دقیق جزئیات صحنه‌ها، نگاشته شده و خواننده را با خود همراه می‌کند.
«مسافر سرزمین خاکستری» نیز روایتی داستانی است که بر اساس خاطراتی از سردار متوسلیان فرصت نشر پیدا کرده است. این کتاب که برای گروه سنی نوجوانان نوشته شده به قلم مهدی سماواتی است و انتشارات فاطمیون سال ۱۳۸۴ آن را دسترس علاقه‌مندان قرار داد.
فیلمنامه و مجموعه عکس
بهزاد بهزادپور از فیلمنامه‌نویسان برجسته معاصر است که دغدغه‌ای جز سال‌های نورانی دفاع مقدس ندارد. او درباره سردار نیز فیلمنامه «وقتی کوه گم شد» را نوشت که سال ۹۲ توسط انتشارات صاعقه منتشر شد و سال ۹۵ به چاپ دوم رسید.
«کاک احمد: مجموعه عکس‌های احمد متوسلیان» با گردآوری محمدعلی صمدی و علی اکبری مزدآبادی سال ۹۴ توسط انتشارات یازهرا منتشر شد.
- نویسنده :
- منبع : مهر
