روزگار سخت کسبه اطراف حرم؛ چک‌های برگشتی خطرناک‌تر از کرونا

در حالی که بازاریان و اصناف مختلف اطراف حرم حضرت معصومه(س) در قم چشم انتظار زائران و گردشگران خارجی و داخلی از سراسر کشور بوده و در حال تدارک برای سال نو بودند که ناگهان در اوایل اسفندماه یک خبر کوتاه ناگواری همه را شگفت زده کرد آن هم ابتلای دو نفر به ویروس کرونا در قم که این خبر بعد از چندی به یک بحران تبدیل شد.

استان قم که در محور مواصلاتی ۱۷ استان مهم کشور قرار گرفته است هم‌چنین به برکت وجود بارگاه کریمه اهل بیت(ع) به دومین شهر زیارتی و مذهبی کشور ملقب شده است، در طول سال پذیرای زائرانی است که از کشورهای اسلامی و سراسر کشور این شهر را به عنوان مقصد گردشگری خود انتخاب می‌کنند؛ شهر قم بعد از مشهد مقدس دارای بیشترین زائر از کشورهای همسایه است.

با گذشت پنج ماه از ورود کرونا به ایران جدای از تعطیلی اصناف و کسب و کارهای اطراف حرم چک‌های برگشتی هنگفتی به همراه انباشته شدن اجاره بهای مغازه و بیکاری کارگران ارمغان این ویروس منحوس است

اوایل اسفند با شناسایی دو فرد آلوده به ویروس کرونا قم و کشور را وارد بحران تازه‌ای می‌کند، بحرانی که اقتصاد این شهر زیارتی را به دلیل وابستگی به اقتصاد خدماتی و از نوع توریستی ضربه فنی می‌کند؛ با اجرای محدودیت‌ها و بسته شدن مرزها و هم‌چنین ورودی بین استان‌ها قم از میزبانی زائران و گردشگران خارجی محروم می‌شود، زائرانی که در شرایط سخت تحریم و جنگ اقتصادی با توجه به بالا بردن قدرت خرید آن‌ها اقتصاد این شهر را تحت تأثیر قرار می‌دادند.

اصناف و بازاریان اطراف حرم کریمه اهل بیت(ع) و میدان آستانه، بازارچه شیخان و هم‌چنین پاساژ حجت و موسی بن جعفر(ع) که زمانی از شوق فروش کالا به زائران عراقی و پاکستانی سر از پا نمی‌شناختند امروز رد پای یک ویروس تاج‌دار منحوس اقتصاد آن‌ها را از عرش به فرش رسانده با بسته شدن مرزهای زمینی و هوایی دخلشان برابر خرجشان نیست و دیگر کارد به استخوان آن‌ها رسیده است.

ضربه نهایی ویروس تاج‌دار به بازاریان

برای اطلاع از آخرین وضعیت بازاریان و کسب و کارهای مختلف اطراف حرم در ابتدا به سراغ بازارچه شیخان می‌رویم، بازارچه‌ای که زمانی مملو از زائران و گردشگرانی بود که کیف، کفش و چادر و پوشاک خریداری می‌کردند و اقتصاد قم از این بابت نفس می‌کشید اکنون این بازار خلوت و مشتریان خود را از دست داده است.

زمانی کودک بود در حجره پدرش با کسب و کار و بازار آشنا می‌شود و اکنون ۵۰ سال در بازار تجربه به دست آورده است.

خود را سید مهدی آقایی معرفی می‌کند و می‌گوید: هفت سالم بود که به تشویق پدرم وارد بازار و کسب و کار شدم و ۵۰ سال در بازارچه شیخان مشغول کسب و کار هستم که در طی این چندین سال فعالیت تاکنون پیش بینی آن هم برای من سخت بود که بر اثر یک ویروس ضربه جبران ناپذیری به کسب و کار من وارد شود.

شهر قم به لحاظ درآمدی ظرفیت خاصی ندارد هرچه داریم از برکت این بانوی کریمه است، سال گذشته روزانه دو تا چهار میلیون میزان فروش داشتیم ولی اکنون فروش این چند روزه من تنها ۱۰۰ هزار تومان است

به گفته وی، شهر قم به لحاظ درآمدی ظرفیت خاصی ندارد هرچه داریم از برکت این بانوی کریمه است و با توجه به این که از قدیمی‌های این بازار هستم در این چند سال سابقه کاری چنین چالش و مشکلی را ندیده بودیم؛ این قسمت از پاساژ و بازارچه شیخان و حجت گرفته بر سر ورود مسافر و توریست می‌چرخد در حالی که سال گذشته روزانه به میزان دو تا چهار میلیون میزان فروش ما بود ولی اکنون اگر دفتر را نگاه کنید فروش این چند روزه من تنها ۱۰۰ هزار تومان است.

دولت نمی‌تواند میزان خسارت را جبران کند

آقایی می‌افزاید: دخل ما در کل صفر است و دولت هم اگر بخواهد تسهیلاتی پرداخت کند نمی‌تواند میزان خسارتی که به این بازاریان وارد شده را جبران کند؛ از بیکاری کارگر گرفته تا انباشته شدن چک‌های برگشتی با وجود این چالش امیدی به آینده هم نداریم.

جلوتر می‌روم و باب گفت‌وگو را با یک کاسب دیگری که در زمینه فروش چادر مشکی فعالیت دارد باز می‌کنم؛ وی درباره این وضعیت عنوان می‌کند: ۱۵ سال در این بازار شیخان کاسب هستم در حالی که خود را برای سال نو و فروش پایان سال آماده می‌کردیم ویروس کرونا همه زندگی ما را تغییر داد و در حالی که سال گذشته برخی روزها حتی با کمبود کالا بر اثر فروش زیاد روبرو بودیم و روزانه دخل ما میلیونی بود و اجاره بها را بعضاً یک سال جلوتر پرداخت می‌کردم اکنون از پرداخت سه ماه اجاره مغازه خود ناتوان هستم.

از علی بدری درباره حمایت از کسب و کارهای آسیب دیده می‌پرسم که با آه و ناله بیان می‌کند: برای یک وام چند میلیونی باید کلی پروسه اداری را پشت سر بذارم و در حالی که غرق مشکلات اقتصادی هستم با توجه به پرداخت مرتب بیمه بیکاری هم به من تعلق نگرفته است؛ مسئولان هیچ حمایتی نمی‌کنند شاید باور نکنید برخی اجناس مغازه را به طور دست فروشی و زیر قیمت می‌فروشم.

اداره مالیات امان ما را بریده‌ است

به اطراف حرم رفته و وارد میدان آستانه که بیشتر مغازه‌های آن انگشتر فروشی و سوهان است می‌رویم یکی از بازاریان قدیمی این میدان می‌گوید: ۶۰ سال در میدان آستانه در زمینه فروش سوهان فعالیت دارم در زمان اوج و تدارک برای فروش پایان سال و سال نو ضربه سنگینی به ما وارد شد، پیش بینی این وضع را نکرده و اقدام به خرید سوهان کردم و با بحران کرونا و محدودیت‌ها ۶۰ میلیون تومان به من خسارت وارد شد و اداره بهداشت سوهان را معدوم کرد.

رضا هنرمند می‌افزاید: کاش بحران فقط کرونا بود اداره مالیات و بهداشت هم امان ما را بریده‌اند و دائم به ما فشار می‌آوردند در حالی که در این روزهای سخت باید باری را از دوش ما بردارند چک‌های برگشتی که انباشته شده و به دلیل نبود نقدینگی حقوق کارگران را چند ماهی ندادم تنها دو کارگر من توانستند از تسهیلات بیمه بیکاری استفاده کنند.

در کنار این مغازه یک مغازه انگشتر فروشی و تسبیح و غیره وجود دارد، صاحب مغازه هم دست بر چانه زده و رهگذران اندک این میدان که زمانی آکنده از زائر ایرانی و خارجی بود را نگاه می‌کند.

با وجود این همه ضرر و زیان مالیات هم ما را در فشار منگنه قرار داده است، مشکل اقتصادی حتی بر زندگی من تأثیر گذاشته است از پس هزینه‌های زندگی ناتوان هستم

او می‌گوید: با وجود این همه ضرر و زیان مالیات هم ما را در فشار منگنه قرار داده است، مشکل اقتصادی حتی بر زندگی من تأثیر گذاشته است از پس هزینه‌های زندگی ناتوان هستم و تنها دخترم عقدی است و چند روز دیگر راهی خانه بخت می‌شود که توان تهیه جهیزیه هم ندارم، چک برگشتی دارم.

رضا محمدی می‌افزاید: می‌گویند به کسب و کارهایی که آسیب دیده تسهیلات می‌دهند برای گرفتن یک وام ۱۲ میلیونی باید چندین خان را پشت سر گذاشت در حالی که باید دولت در این زمان دستگیر ما باشد مالیات را دوچندان کرده است.

با گزارش و مصاحبه میدانی از چند کاسب در پاساژ حجت، موسی بن جعفر(ع) و خیابان ارم بازاریان از ضربات سنگینی که کرونا بر آن‌ها وارد کرده ابراز نگرانی کردند و از دولت و مسئولان خواستار حمایت هستند، برخی معتقد بودند با یک رایزنی با کشور عراق و ابلاغیه رعایت پروتکل بهداشتی و با یک سیستم منظم و نظارت جدی می‌توان پای توریست را به قم باز کرد.

سایه سیاه کرونا بر قم

مدیرکل استاندارد قم که خود تجربه اقتصادی دارد درباره آسیب‌های جدی که به اصناف و بازاریان قم وارد شده می‌گوید: شاید بحران کرونا در دیگر استان‌ها در بلند مدت مشکلاتی را ایجاد نکرده باشد ولی به دلیل این که اقتصاد قم به خدمات و گردشگری وابسته است با آسیب جدی روبرو است که در بلند مدت نمی‌توان آن را ترمیم و بهبود ساخت.

مجید آوری فرد بیان می‌کند: در استان‌هایی که اقتصاد آن‌ها با صنعت می‌چرخد مشکلات با بحران کرونا جدی نیست ولی در شهری مانند قم صدمات جبران ناپذیری به اقتصاد آن وارد شده که قابل جبران نیست، برخی واحدهای صنفی با تعطیل شدن صنف خود صدماتی مانند انباشته شدن اجاره بها و چک‌های برگشتی روبرو شدند که حتی اگر دولت حمایت کند این آسیب همچنان باقی است.

به گفته وی، قم قبل از کرونا دو تا سه هزار نفر بیکار داشت ولی با بحران کرونا ۱۰ هزار نفر به جمع بیکاران استان اضافه شد، هرچند با بازگشایی‌هایی که صورت گرفت کارگاه‌های سوهان پزی حتی به مدار صادرات بازگشتند و با برنامه ستاد کرونا آمار بیکاران هم اندکی کاهش یافت.

سامانه‌ای برای حمایت از کسب و کارهای آسیب دیده

رئیس اتاق اصناف قم درباره حمایت و برنامه دولت از کسب و کارهای آسیب دیده از کرونا در گفت‌وگو با خبرنگار بازار عنوان می‌کند: دولت اخیراً برای حمایت از اصناف و کسب و کارهای آسیب دیده سامانه‌ای را به نام «سامانه کارا» راه اندازی کرده است و اصناف با ورود به سامانه بعد از ثبت نام اگر کارگر اخراجی نداشته باشند وام ۱۲ تا ۱۶ میلیونی دریافت خواهند کرد.

حسن احمدلو می‌افزاید: افرادی که از بیمه بیکاری استفاده نکرده باشند و حتی بیمه هم نیستند شامل این وام خواهند شد و این وام با سود ۱۲ درصدی است.

به گفته وی، بحران کرونا غیر قابل پیش بینی بود برخی کسب و کارها مانند سوهان پزی‌ها که مصرف بومی آن‌ها فقط ۲۰ درصد و مصرف و فروش خارج از استان آن‌ها ۸۰ درصد است بیشتر زیان دیدند که باید برای مدیریت بهتر این وضع موجود همه با هم همکاری کنند.