معیشت، فرهنگ و مدیریت کشور نیازمند اصلاحات اساسی

محمد وکیلی شهردار اسبق قم، کرم رضا پیریایی استاندار اسبق قم و نصرت‌الله لطفی مسئول سابق شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی قم سه نامزد انتخابات مجلس شورای اسلامی در قم هستند که در این گفت‌وگوی دو ساعته شرکت کردند. حاصل این پرسش و پاسخ انتخاباتی را در سطور زیر می‌خوانید:

** سه معضل اساسی کشور در حال حاضر چیست؟
وکیلی: سه مشکل اصلی مملکت که در درازمدت مسئله اصلی کشور خواهد بود شامل پیر شدن جمعیت، کمبود آب و خشک‌سالی و اقتصاد و فرهنگ مردم می‌شود.
ایران کشوری ثروتمند است بنابراین باید بررسی کنیم چرا مردم این کشور ثروتمند باید فقیر باشند که اگر برنامه‌ریزی صحیح برای اقتصاد مردم انجام می‌گرفت اکنون وضعیت اقتصاد بهتر بود.
جوانی که قصد فرزند آوری دارد باید وضعیت اقتصادی مناسب داشته باشد و آب نیز مایه حیات است بنابراین این مشکلات در عرض یکدیگر قرار دارند.
پیریایی: تمام مواردی که ذکر شد از مسائل اساسی کشور هستند اما به نظر بنده، مشکل در معیشت که امروز اصلی‌ترین مسئله کشور است، به اشکالات در مسائل فرهنگی و سیاسی و مدیریت بازمی‌گردد.
ممکن است بگویم برای معیشت در قالب اقتصاد باید بر روی مشاغل خانگی فعالیت کرد که این امر در افق کار است و کمی بالاتر بنگاه‌های زودبازده و بالاتر از آن کارخانه‌ها و اقدامات بزرگ اقتصادی قرار می‌گیرد اما ازنظر من در قم مشاغل خانگی از همه مهم‌تر است.
لطفی: یکی از معضلات اساسی کشور امروز در حوزه فرهنگ است. جوهره اصلی انقلاب امر فرهنگی است بنابراین چنانچه در فرهنگ ورود یابیم مسائل اجتماعی و سیاسی نیز به‌خوبی پیش می‌رود.
شورای فرهنگ عمومی در کشور فعال است و بالاترین سطوح مدیریت در آن عضویت دارند و ۳۲ تشکیلات فرهنگی و غیرفرهنگی در آن هستند و خروجی آن تنها نام‌گذاری روزها است و مصوباتش اجرایی نیست درحالی‌که یکی از اعضای آن مجلس شورای اسلامی است.
موضوع مهم دیگر نبودن روح عدالت و مبارزه با فساد مطالبه مهم مردم است که باید موردتوجه قرار گیرد. امروز نیاز داریم تا خواسته‌های مردم از سوی مدیران به‌صورت جدی دنبال شود. نمونه یکی از این مسائل مسئله خودرو است که مردم نسبت به آن اعتراض دارند و می‌توان با راهکارهای ساده‌ای به خواسته مردم در این خصوص جامه عمل پوشاند.

**سه مشکل اصلی استان قم که حضور شما در مجلس شورای اسلامی می‌تواند موجب حل آن شود، چیست؟
وکیلی: اکثر مشکلات در مناطق استان‌ها متأثر از مسائل مالی است که عمده‌ترین آن را مدیریت تشکیل می‌دهد. در استان طی ایام گذشته شاهد توسعه غیر متوازن بوده‌ایم و برخی از استان‌ها بسیار برخوردار و برخی کم برخوردار بوده است بدین دلیل که در ریل‌گذاری خود به‌خوبی عمل‌نکرده‌ایم و مجلس نظارت عالی خود را ازدست‌داده است.
مشکل جدی در قم اشتغال پایدار است که زیرساخت‌ها وجود دارد اما کارخانه‌ها بسیاری داریم که در ظرفیت خود کار نمی‌کنند که چنانچه واحدهایی که بر روی آن سرمایه‌گذاری شده به‌خوبی کار کنند، اشتغال پایدار شکل می‌گیرد.
امروز بخشی از اشتغال پایدار به فضای مجازی بازمی‌گردد زیرا یکی از کسب‌وکارهای خانگی فضای مجازی است بنابراین در قم باید فیبر نوری و پهنای باند برای افزایش فضای مجازی برای اشتغال خانگی را داشته باشیم.
یکی دیگر از مشکلات قم، مسکن است که از شهرهای مختلف در قم حضور یافته‌اند و نیازمند مسکن هستند بنابراین باید زیرساخت‌های آن وجود داشته باشد و دولت موظف است مسکن سرپناه و استیجاری افراد را تأمین کند و امروز بالغ‌بر ۶۰ درصد هزینه خانوار برای مسکن استفاده می‌شود.
زیرساخت‌های قم یکی دیگر از مشکلات است که با ایجاد زیرساخت‌ها از سایر شهرها و روستاهای استان به شهر قم مهاجرت نمی‌کنند بنابراین از وظایف نماینده این است که بودجه‌های لازم در این زمینه اختصاص داده شود و مدیران اجرایی را موظف به اجرای آن کند.
پیریایی: مدیریت کلان قم یکی از اشکالات گذشته تاکنون بوده است. بسیاری از معضلاتی که در حوزه‌های مختلف اتفاق افتاده ناشی از ضعف مدیریت در استان بوده است.
یکی از شاخص‌های ضعف مدیریت، کوتاهی مدیران قمی در جذب بودجه‌های ملی است. بودجه قم نباید تنها اختصاصی استان باشد بلکه باید بودجه ملی نیز برای این استان در نظر گرفته شود در حالیکه تاکنون بودجه ملی کم بوده باوجوداینکه امکان اختصاص آن به دلیل حضور مراجع وجود دارد.
لطفی: بر مبنای یک مطالعه علمی در سطح کلان کشور ۲۷۰ نقطه میدانی بررسی‌شده که قم ۱۵ مشکل اساسی داشت و روند حل مشکلات مشخص است و حاشیه‌نشینی، روند رو به رشد بیابان‌زایی و بافت فرسوده قم ازجمله مشکلات بود.
در رأس مشکلات قم به زیرساخت در حوزه شهری، زیرساخت در حوزه خدمت‌رسانی به زائران و گردشگران و مشکلات مدیریتی اشاره‌شده است.۵۲ درصد مشکلات این استان زیربنایی و ۳۰ درصد اجتماعی و فرهنگی است. از طرفی حوزه مالی و اعتباری 17 درصد از مشکلات را به خود اختصاص داده است.


** ازنظر شما در دوازدهمین دوره انتخاباتی مجلس شورای اسلامی، رقابت انتخاباتی عادلانه و سالمی در قم برقرار است؟ چه اقداماتی باید برای بهبود فضای انتخابات انجام می‌گرفت؟
لطفی: بی‌قانون‌ترین انتخابات در قم این دوره مشاهده می‌شود و هیچ زمان در قم تبعیض، بی‌عدالتی و ضعف مسئولین را شاهد نبودیم و اکنون هر فردی پایبند به قانون است در معرفی خود مشکل دارد.
در این دوره با شعار اصول‌گرایی، انقلابی گری و اصلح بودن در تبلیغات امسال قانون جمهوری اسلامی نادیده گرفته‌شده است. برخی از نامزدها یک ماه است که به تبلیغ می‌پردازند در حالیکه باید یک هفته قبل از انتخابات تبلیغ کنند.
در فاصله هر ۱۰ متر از یک تشکیلات تبلیغ‌شده است، درحالی‌که تشکیلات نمی‌تواند تبلیغات محیطی داشته باشد بلکه نامزد باید در تبلیغات خود نام تشکیلات خود را اعلام کند.
نکته مهم دیگر این است که شفاف‌سازی مسائل مالی باید انجام گیرد که چه کسی برای برخی از کاندیدا این‌همه تبلیغات انجام داده است چراکه حجم بالای تبلیغات برخی از نامزدها سؤال‌برانگیز است.
پیریایی: انتخابات شامل حضور حداکثری و موضوعات عقلانی و یک موازنه سیاسی در دنیا محسوب می‌شود. انتخابات باید گرم شود و تبلیغات و مناظره انجام گیرد تا به حداکثر مشارکت برسد بنابراین نباید جلوی نصب بنر و تبلیغات را بگیریم تا مردم شعارها را ببینند و تصمیم درستی اتخاذ کنند.
در دوران کنونی امکان کسب اطلاع درباره نامزدها برای مردم فراهم است. اکنون مردم می‌توانند کاندیدا را تحلیل کنند. اینکه برخی اشخاص که مشخص نیست مردم چه میزان از آن‌ها شناخت دارند، خودشان فهرستی می‌نویسند به لحاظ قانونی صحیح نیست.
وکیلی: یکی از اقدامات مثبت اصلاح اخیر قانون انتخابات بود که هدف اصلی آن حذف بی‌عدالتی در تبلیغات انتخاباتی بود. هدف اصلی این است که میزان هزینه انتخاباتی و پول‌هایی که بعضاً محل تأمین آن شفاف نیست، دلیل اصلی رأی آوری نباشد. با همین هدف صداوسیما وارد گود انتخابات شد اما متأسفانه صداوسیما در این عرصه خوب عمل نکرد.
اینکه برای عده‌ای به دلیل شرایطی که درگذشته فراهم کردند، امکانات مالی در نظر گرفته شود صحیح نیست. گاهی دیده می‌شود نامزدی در سمت قبلی خود امکاناتی برای برخی فراهم کرده و حالا در انتخابات این افراد در حال هزینه کردن برای این نامزد هستند و این‌گونه دادوستدها مانع از عملکرد قوی نماینده مجلس خواهد بود.
مسئله تحزب در کشور بسیار مهم است. باید حزب و جریان‌های سیاسی را تقویت کنیم اما جریان‌های سیاسی نیز باید مشخص کنند در فهرستی که ارائه داده‌اند منافع شخصی وجود ندارد.

**یکی از معضلات اساسی کشور امروز حوزه فرهنگ است به‌گونه‌ای که هشدارهای این حوزه در سطح جامعه قابل‌رؤیت است. در این زمینه راهکار شما به‌عنوان کاندید انتخابات مجلس شورای اسلامی چیست؟
پیریایی: آموزش‌وپرورش، وزارت علوم و وزارت ارشاد و نهاد های غیردولتی تبلیغی و فرهنگی باید تلاش کنند و تنها سفارش به کار کردن کفایت نمی‌کند. در این حوزه‌ها نیازمند مدیرانی توانمند هستیم که فضای فرهنگی کشور را شناخته و متناسب با اقتضای روز راهکار ارائه دهند.
منظره روشن فرهنگی این است که با دنیا در تعارض جدی فرهنگی هستیم و در رویارویی قوی‌تر از گذشته با آمریکا ایستاده‌ایم و موفقیت‌های کلانی به دست آورده‌ایم. اینکه تمام دنیا در برابر فرهنگ ایران ایستاده است کار متعهدان به‌نظام را سخت کرده است. از طرفی برخی از دولت‌ها با نگاه به بیگانه هشت سال کشور را ازنظر فرهنگی و سیاسی به عقب رانده‌اند.
مسئله دیگر که می‌تواند بسیار مؤثر باشد، اصلاح اخلاق حکمرانی است. اگر مسئولان اصلاح شوند به‌تبع آن هدایت فرهنگی مردم نیز ساده‌تر خواهد بود. در صورت نمایندگی مجلس ابتدا به این مسئله توجه دارم که باید به اخلاق حکمرانی توجه شود و خودسازی در این عرصه بسیار راهگشا است.
لطفی: مسئله فرهنگی هم رو به رشد و هم دارای عقب‌گرد است، قبل و اوایل انقلاب فضای بسته‌ای وجود داشت و جوانان در محیط سنتی خانواده رشد می‌کردند بنابراین اگر اکنون را با وضعیت قبل مقایسه کنیم شاید بگوییم که عقب‌گرد داریم اما باید بدانیم که اکنون درگیری و تهاجم فرهنگی بیشتر است پس پیشرفت کرده‌ایم.
عقب‌گرد بدین معناست که به‌خوبی از خواب غفلت بیدار نشدیم و کارکرد نهادهای فرهنگی ضعیف و متناسب با نیازها نیست. یکی از مشکلات اساسی در تقنین و اجرا تعارض منافع است. از طرفی اکنون مسائل فرهنگی با مسائل سیاسی عجین و به دلیل کوتاهی، حل مشکلات فرهنگی سخت تر شده است.
وکیلی: یکی از ارکان اساسی فرهنگ در کشور آموزش‌وپرورش است. این وزارتخانه ظرف پنج سال ۱۰ وزیر تغییر داده است که این امری آسیب‌زا محسوب می‌شود. امروز اگر از علم و دانش و تکنولوژی عقب بیفتیم می‌بازیم باوجوداینکه در فضای مجازی نیز مشکلات بسیاری درزمینهٔ فرهنگی ایجاد می‌کنند. نسل امروز تهدید می‌شود و ضمن رویش‌ها، ریزش نیز داشته‌ایم که باید علل ریزش‌ها را بیابیم و راهکارهایی برای کاهش ریزش‌ها ارائه دهیم.

**چه میزان معتقدید که شایسته‌سالاری در کشور حاکم است؟
وکیلی: اگر شایسته‌سالاری حاکم بود بسیاری از مشکلات امروز را نداشتیم، زمانی که رئیس کمیسیون عمران یک پزشک می‌شود شایسته‌سالاری وجود ندارد. شایسته‌سالاری یعنی نباید کسی که هیچ دانشی از پست خود ندارد، پستی را بپذیرد.

تحریم‌ها چه میزان در مشکلات اقتصادی نقش داشته است؟
تحریم‌ها در مشکلات اقتصادی کشور نقش دارد اما تأثیر آن به‌اندازه مشکلات امروز نیست. جغرافیای ما پهناور و چند فصلی است و دنیا نیز قدرت مهندسی جوانان و نخبگان را پذیرفته‌اند که این‌ها نشان‌دهنده قدرت ماست. اکنون به هر طریقی نیازهای خود را تأمین می‌کنیم اما رانت‌خواری، زیاده‌خواهی و نفوذ از مشکلات اصلی است‌.
اگر انتخابات کمک کند که روحیه پرسشگری را به مردم بدهیم نقش مؤثری داشته است و کاندیدا را نیز باید موظف کنیم که پاسخگو باشند.