اول؛ خواندن سوره عنکبوت و روم
امام صادق (ع) قسم یاد کردند که خواننده این دو سوره در این شب از اهل بهشت است.
دوم؛ خواندن سوره دخان
سوم؛ خواندن هزار مرتبه سوره قدر
چهارم؛ دعای فرج
محمّد بن عیسی به سند خود از امامان صالح روایت کرده که فرمودند: در شب بیست و سوم از ماه رمضان این دعا را به دفعات بخوانید. در حال سجود و قیام و بر هر حالی که هستید، در تمام ماه و در طول حیاتتان تا جایی که ممکن باشد و هر زمانی که به یادتان آید:
«اَللهمَّ کُن لولیّکَ الحُجةِ بنِ الحَسَنِ صَلَواتُکَ عَلَیهِ و عَلی ابائهِ فی هذهِ السّاعةِ، و فی کُلّ ساعَة وَلیّا و حافظا وقائِداً وَ ناصِراً وَ دَلیلاً وَ عَیناً حَتّی تُسکِنَهُ اَرضَکَ طَوعاً و تُمَتّعَهُ فی‌ها طَویلًا»
پنجم؛ بخوانید:
«یَا مُدَبِّرَ الأُمُورِ، یَا باعِثَ مَنْ فِی القُبُورِ، یَا مُجْرِیَ البُحُورِ، یَا مُلَیِّنَ الحَدِیدِ لِداوُدَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَافْعَلْ بِی کَذا وَکَذا»
ششم؛ همچنین بخوانید:
اللَّهُمَّ امْدُدْ لِی فِی عُمُرِی، وَ أَوْسِعْ لِی فِی رِزْقِی، وَ أَصِحَّ لِی جِسْمِی، وَ بَلِّغْنِی أَمَلِی، وَ إِنْ کُنْتُ مِنَ الْأَشْقِیَاءِ، فَامْحُنِی مِنَ الْأَشْقِیَاءِ، وَ اکْتُبْنِی مِنَ السُّعَدَاءِ، فَإِنَّکَ قُلْتَ فِی کِتَابِکَ الْمُنْزَلِ، عَلَی نَبِیِّکَ الْمُرْسَلِ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: (یَمْحُو اللَّهُ مَا یَشَاءُ وَ یُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْکِتَابِ).
خدایا عمرم را طولانی گردان و روزی‌ام را وسعت بخش و بدنم را تندرست بدار و به آرزویم برسان و اگر در زمره بد فرجامان هستم، مرا از آن گروه محو کن و در گروه سعادتمندان ثبت فرما که تو در کتاب فرو فرستاده به پیامبر مرسلت (درود تو بر او و خاندانش) فرمودی: «خدا محو می‌کند آنچه را بخواهد و ثبت می‌نماید آنچه را اراده کند و کتاب جامع نزد اوست.»
هفتم؛ این دعا را بخوانید:
اللَّهُمَّ اجْعَلْ فِیمَا تَقْضِی وَ فِیمَا تُقَدِّرُ، مِنَ الْأَمْرِ الْمَحْتُومِ وَ فِیمَا تَفْرُقُ مِنَ الْأَمْرِ الْحَکِیمِ، فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ مِنَ الْقَضَاءِ الَّذِی لا یُرَدُّ وَ لا یُبَدَّلُ، أَنْ تَکْتُبَنِی مِنْ حُجَّاجِ بَیْتِکَ الْحَرَامِ، فِی عَامِی هَذَا، الْمَبْرُورِ حَجُّهُمْ، الْمَشْکُورِ سَعْیُهُمْ، الْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمْ، الْمُکَفَّرِ عَنْهُمْ سَیِّئَاتُهُمْ، وَ اجْعَلْ فِیمَا تَقْضِی وَ تُقَدِّرُ، أَنْ تُطِیلَ عُمْرِی وَ تُوَسِّعَ لِی فِی رِزْقِی.
هشتم؛ دعای زیر را بخوانید:
یَا باطِناً فِی ظُهُورِهِ، ویَا ظاهِراً فِی بُطُونِهِ، وَ یَا باطِناً لَیْسَ یَخْفَی، وَ یَا ظاهِراً لَیْسَ یُری، یَا مَوْصُوفاً لَایَبْلُغُ بِکَیْنُونَتِهِ مَوْصُوفٌ وَلَا حَدٌّ مَحْدُودٌ، وَ یَا غائِباً غَیْرَ مَفْقُودٍ، وَیَا شاهِداً غَیْرَ مَشْهُودٍ، یُطْلَبُ فَیُصابُ، وَلَمْ یَخْلُ مِنْهُ السَّماواتُ وَالْأَرْضُ وَمَا بَیْنَهُما طَرْفَةَ عَیْنٍ، لَایُدْرَکُ بِکَیْفٍ، وَلَا یُؤَیَّنُ بِأَیْنٍ وَلَا بِحَیْثٍ، أَنْتَ نُورُ النُّورِ وَرَبُّ الأَرْبابِ، أَحَطْتَ بِجَمِیعِ الأُمورِ، سُبحانَ مَنْ لَیْسَ کَمِثِلهِ شَیْءٌ وَهُوَ السَّمیعُ البَصیرُ! سبحانَ مَنْ هُوَ هکَذَا وَلَا هَکَذا غَیْرُه.
ای پنهان در حال آشکار بودنش و ای آشکار در حال پنهان بودنش و ای پنهانی که مخفی نمی‌شود، ای آشکاری که دیده نمی‌شود، ای به وصف آمده‌ای که هیچ ممکنی به حقیقتش نمی‌رسد و هیچ حدّ بسته‌ای به او احاطه پیدا نمی‌کند و ای غایب گم نشده، ای حاضری که مشهود نیست تا آنکه جستجو شود و او را بیابند، آسمان‌ها و زمین و آنچه بین آن‌هاست، به اندازه چشم برهم‌زدن از او خالی نیست، به کیفیتی معین دانسته نمی‌شود و محدود به مکان و جهت نمی‌گردد، تویی روشنایی نور، پروردگار پرورندگان، به همه امور احاطه کرده‌ای، منزّه است آنکه چیزی همانندش نیست و او شنوا و بیناست، منزّه است آنکه دارای این صفات است و برای غیر او چنین صفاتی نیست.
نهم؛ تاکید بر غسل کردن
غیر از غسل اول شب، انجام غسل در آخر شب هم سفارش شده است؛ در منابع دینی بر فضیلت غسل، احیا این شب و زیارت امام حسین(ع) و به جا آوردن صد رکعت نماز بسیار تاکید شده است.
دهم؛ تاکید بر صد رکعت نماز
شیخ طوسی در کتاب «تهذیب» از ابوبصیر از امام صادق(ع) روایت کرده است که آن حضرت فرمودند: در شبی که امید می‌رود شب قدر باشد، «صد رکعت» نماز بخوانید در هر رکعت پس از سوره «حمد» ۱۰ مرتبه سوره «توحید» را قرائت کنید.
یازدهم؛ تاکید بر شب زنده‌داری
از امیرالمومنین(ع) نقل شده است: «پیامبر خدا در دهه آخر ماه رمضان، بستر خود را جمع می‌کرد و کمرش را می‌بست و شب بیست و سوم، خانواده خود را بیدار می‌کرد و در آن شب، به صورت خفتگان، آب می‌پاشید.»
همچنین نقل شده است که فاطمه (س) نمی‌گذاشت که کسی از خانواده‌اش در شب بیست و سوم بخوابد و خواب آنان را با کم خوردن درمان می‌کرد و از روز برای آن شب، آماده می‌شد و می‌فرمود: «محروم، کسی است که از خیر آن بی بهره بماند.»
روایت شده که امام صادق(ع) سخت مریض شده بود چون شب بیست و سوم ماه رمضان شد موالی خود را امر فرمود که حرکتش دادند به مسجد بردند و آن شب را تا صبح در مسجد بود.
دوازدهم؛ تاکید بر خواندن قرآن
علامه مجلسی روایت کرده است: که هر مقدار قرآن که ممکن است در این شب بخوانید و دعاهای صحیفه کامله به خصوص دعای «مکارم الاخلاق» و دعای «توبه» را بخوانید، و روزهای این شب قدر نیز حرمت دارد و باید به عبادت و تلاوت دعا بپردازید؛ زیرا که در احادیث معتبر وارد شده است که روز قدر در فضیلت مثل شب قدر است.
اهمیت شب قدر در کلام حضرت زهرا (س)
شب قدر از مهم‌ترین شب‌های سال محسوب می‌شود؛ چرا که تقدیر امور خلایق از تولد و مرگ و رزق و هر آنچه مربوط به امورات دنیاست، در این شب رقم می‌خورد.
شب قدر از مهم‌ترین شب‌های سال محسوب می‌شود چرا که تقدیر امور خلایق از تولد و مرگ و رزق و هر آنچه مربوط به امورات دنیاست، در این شب رقم می‌خورد.
امام صادق علیه‌السلام فرمود «در شب قدر هر آنچه در آن سال تا مانند آن در سال آینده می‌خواهد بشود، همچون شرّ یا خیر یا مرگ یا زندگی یا باران مقدر می‌شود؛ إِنَّ لَیْلَةَ الْقَدْرِ یُکْتَبُ مَا یَکُونُ مِنْهَا فِی السَّنَةِ إِلَى مِثْلِهَا مِنْ خَیْرٍ أَوْ شَرٍّ أَوْ مَوْتٍ أَوْ حَیَاةٍ أَوْ مَطَرٍ وَ یُکْتَبُ فِیهَا». در اهمیت این شب همین بس که خداوند یک سوره از قرآن به نام سوره قدر را به این شب مبارک اختصاص داده است.
از این جهت است که پیامبر صلی الله علیه و آله و اهل بیت وحی نسبت به پاسداشت شب قدر اهتمام داشتند. امیرالمؤمنین فرمود: رسول خدا صلی الله علیه و آله [این چنین]بود که رختخواب خویش را جمع می‌کرد و کمر [همّت براى عبادت]را در دهه آخر از ماه رمضان محکم می‌بست و همیشه این گونه بود که اهل و عیالش را در شب بیست و سوم بیدار نگه می‌داشت و بر روى خواب‌رفتگان در آن شب آب می‌پاشید؛ أنَّ رَسُولَ اللّهِ کانَ یَطْوى فِراشَهُ وَ یَشُدُّ مِئْزَرَهُ فِى الْعَشْرِ الاْءَواخِرِ مِنْ شَهْرِ رَمَضانَ وَ کانَ یُوقِظُ أَهْلَهُ لَیْلَةَ ثَلاثٍ وَ عِشْرینَ وَ کانَ یَرُشُّ وُجُوهَ النِّیامِ بِالْماءِ فى تِلْکَ اللَّیْلَةِ».
حضرت زهرا سلام‌الله علیها همین روش را پیش می‌گرفت و فرزندانشان را بیدار نگه می‌داشتند. امیرالمؤمنین علیه‌السلام درباره اهتمام آن بانوی بزرگوار به شب‌زنده‌داری در شب قدر می‌فرمود: «فاطمه نمى‌گذاشت کسى از اهل خانه در شبهاى قدر به خواب برود؛ به آنان غذاى کم مى‌داد و از روز قبل براى احیاى شب قدر آماده مى‌شد و مى‌فرمود: محروم کسى است که از برکات این شب محروم باشد؛ وَ کَانَتْ فَاطِمَةُ لَا تَدَعُ أَحَداً مِنْ أَهْلِهَا یَنَامُ تِلْکَ اللَّیْلَةَ وَ تُدَاوِیهِمْ بِقِلَّةِ الطَّعَامِ وَ تَتَأَهَّبُ لَهَا مِنَ النَّهَارِ وَ تَقُولُ مَحْرُومٌ مَنْ حُرِمَ خَیْرَهَا.» (مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج۷، ص ۴۷۰)
در این روایت دو نکته حائز اهمیت است: آن بانوی بزرگوار برای احیای شب قدر از دو روش استفاده می‌کردند:
۱. کم دادن غذا؛ چرا که سنگینی غذا سبب خواب‌آلودگی فرد می‌شود؛ که منشأ پزشکی دارد. متخصصان می‌گویند هضم غذا باعث می‌شود سیستم عصبی احساس نیاز به استراحت را در فرد ایجاد کند، در نتیجه هضم غذا با استراحت و احساس آرامش ارتباط مستقیم دارد و به همین دلیل بسیاری از افراد بعد از خوردن غذا، احساس خستگی می کنند.
۲. آمادگی از روز قبل؛ و این مسئله هم می‌تواند به آمادگی روحی برای بهره‌برداری از معنویت این ماه ارتباط داشته باشد و هم آماده‌سازی محیط و بستر عبادت.
بعد در انتهای حدیث می‌فرماید «مَحْرُومٌ مَنْ حُرِمَ خَیْرَهَا»؛ یعنی محروم کسی است که از خیر این شب محروم بماند که طبق سوره قدر، خیرات این شب معادل با خیرات هزار ماه یا یک عمر انسان است.
- نویسنده :
- منبع :
