درگیری‌های جدید میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان به حدی شدید بود که جامعه جهانی را نسبت به وخامت اوضاع نگران کرد. در این میان کشورها و نهادهای بین‌المللی به طور جدی درخواست توقف درگیری‌ها و اعلام فوری آتش‌بس را مطرح کردند.
شدت این درگیری‌ها هشدارهای فراوانی را نسبت به احتمال بروز جنگی تمام عیار در منطقه قفقاز مطرح کرد؛ جنگی که در صورت آغاز می‌تواند گریبان کشورهای همسایه و فراتر از منطقه را بگیرد.
باید پذیرفت که مناقشه ارمنستان و جمهوری آذربایجان در حال حاضر آتش زیر خاکستر است و هر آن ممکن است اقدامی تحریک آمیز از طرفین موجبات ازسرگیری شدید تبادل آتش را فراهم کند بنابراین جامعه جهانی باید به طور فوری و جدی باکو و ایروان را در چارچوب مذاکرات بین‌المللی قرار دهد تا زمینه حل‌وفصل بنیادین اختلافات دو طرف مهیا شود.
اگر این شرایط بدون یک طرح جامع بین‌المللی و فقط با برقراری آتش‌بسی شکننده ادامه یابد، بعید نیست در آینده شدت تبادل آتش بیشتر شود و مناقشه قره‌باغ یه یک بحران بزرگ بین‌المللی تبدیل گردد. بنابراین می بایست هشدارها برای لزوم حل فوری و ریشه‌ای این مناقشه را جدی گرفت.
جامعه جهانی لازم است به این نتیجه برسد که صف‌بندی و حمایت از یکی از طرفین این مناقشه مانع از حل‌وفصل صلح آمیز تنش‌ها خواهد شد و اقدامات دیپلماتیک فوری و قوی باید در این راستا اجرایی شود. بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای باید مسئله نفوذ و گرفتن دست برتر را در این منازعه کنار بگذارند و فقط در مسیر کمک به ارمنستان و جمهوری آذربایجان در حل اختلافاتشان حرکت کنند.
مناقشه‌ای با پتانسیل تبدیل شدن به بحرانی جدی
یکی از نکات برجسته ازسرگیری درگیری‌های ارمنستان و جمهوری آذربایجان نقش پررنگ بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی در این مناقشه بود. در هیچ دورانی به اندازه درگیری‌های اخیر، بازیگران منطقه‌ای و جهانی در این مناقشه به طور جدی ایفای نقش نکرده بودند. این مساله نشان می دهد که این بازیگران به نقطه ضرورت خاتمه دادن به این مناقشه چند دهه‌ای رسیده‌اند.
ارمنستان و جمهوری آذربایجان در این دوره از درگیری‌ها عزم خود را برای رسیدن به اهداف‌شان با توجه به افزایش توانمندی‌های نظامی جزم کرده بودند و قصد داشتند در این دوره شرایط را به نفع خود پیش ببرند. اگر درخواست‌های بین‌المللی برای توقف درگیری‌ها در این مقطع زمانی زیاد نبود و جامعه جهانی گرایش چندانی به حل این مناقشه نداشت، مشخص نبود درگیری های دو طرف تا کجا ادامه می یافت.
جامعه جهانی باید به این مهم برسد که داروی این مناقشه، آتش‌بس شکننده نیست. هرگونه آتش‌بس و توقف درگیری‌ها باید مورد استقبال قرار بگیرد اما کشورها و نهادهای بین‌المللی باید از این فرصت در راستای حل‌وفصل ریشه‌ای این مناقشه استفاده کنند که در غیر این صورت این مناقشه ممکن است در آینده به بحرانی جدی در منطقه و یا حتی فراتر از منطقه قفقاز تبدیل شود.
خطری نهفته در مناقشه قره‌باغ
خطر مهم دیگر در پس مناقشه قره‌باغ این است که تروریست‌ها و گروههای افراطی ممکن است از بی‌ثباتی در این منطقه به نفع خود استفاده کرده و زمینه حضور را در قره‌باغ فراهم کنند. اگر اوضاع این منطقه همچنان رو به وخامت برود و درگیری‌ها باعث شود خلاء تسلط اوضاع بر قره باغ ایجاد شود، گروههای تروریستی قطعا به فکر ایجاد پایگاهی برای اهداف بلندمدت خود خواهند بود. بنابراین حل و فصل مناقشه قره‌باغ نه تنها به نفع ارمنستان و جمهوری آذربایجان بوده بلکه در راستای امنیت ملی کشورهای منطقه نیز خواهد بود. تاکید کارشناسان برای همکاری جدی کشورهای منطقه در حل این مناقشه نشان می دهد که نگرانی‌های گسترده‌ای در مورد تشدید مناقشه قره‌باغ وجود دارد که لازم است به طور جدی مورد بررسی و پیگیری قرار گیرد.
لزوم تداوم گفت‌وگوهای منطقه‌ای
از جمله موارد مهم در تنش میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان لزوم پیگیری مذاکرات میان طرفین با میانجی‌گری کشورهای منطقه از جمله روسیه و ایران است. تمایل جدی و مساعدت تهران و مسکو برای حل مناقشه قره باغ نکته مثبتی است که نباید مورد غفلت ایروان و باکو قرار بگیرد. گفت‌وگوهای مستمر میان طرفین مناقشه همچنان باید در دستورکار قرار بگیرد تا اختلافات یک به یک حل‌وفصل شوند و زمینه ایجاد صلح پایدار فراهم گردد.
در این راستا نهادها و کشورهای بین‌المللی نیز باید به ارمنستان و جمهوری آذربایجان بیشتر از گذشته کمک کرده تا دو طرف به کنار گذاشتن دائم اهرم نظامی و تمرکز بیشتر بر گزینه‌های صلح‌آمیز گام بردارند. در این میان به نظر می رسد مساعدت و کمک کشورهای همسایه همچون ایران، روسیه و ترکیه مثمرثمرتر خواهد بود تا کشورهای فرامنطقه‌ای.
پیگیری‌های مستمر برای حل این مناقشه و برگزاری مذاکرات منظم با برنامه‌ریزی‌های سازنده می تواند ایروان و باکو را به حل کامل این منازعه تشویق کند.
- نویسنده :
- منبع : ایرنا
