از عقده‌گشایی روسیه تا ترس از انزوا

طی روزهای گذشته واکنش های مقامات تهران پیرامون موضع گیری وزیرخارجه روسیه در کنار شورای همکاری خلیج فارس علیه جزایر سه گانه ایران و دخالت در مسائل حاکمیتی ایران همچنان ادامه داشت. در این زمینه برخی علت این رفتار را تلاش مسکو برای خروج از انزوای جهانی و برخی نیز شرایط حاکم بر مذاکرات ایران و  آمریکا طی هفته گذشته می دانند.
حشمت الله فلاحت پیشه در گفتگو با نامه نیوز درباره شکل گیری دور جدیدی از مذاکرات میان ایران و غرب گفت: ایران و آمریکا تنش های مختلفی دارند این تنش ها باید مدیریت شود. معتقدم میز قرمزی بین ایران و آمریکا به واسطه برخی کشورها همچون قطر و عمان شکل گرفته است که همچون خط تلفن قرمز بین آمریکا و شوروی در زمان جنگ سرد عمل می کند.
وی افزود: مذاکرات مستقیم و غیرمستقیم یا محرمانه و غیرمحرمانه ایران و آمریکا با هدف احیای برجام نیست چون موضوعات آن وسیع است از آزادی زندانیان آمریکایی و تردد آمریکایی ها در خلیج فارس تا لغو تحریم ها در حوزه های مختلف را در بر می گیرد. در واقع آمریکا و ایران پذیرفتند در کوتاه مدت نمی توانند مهمترین تنش های فی مابین خود را حل کنند لذا می خواهند این موضوع را مدیریت کنند.
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی با اشاره به نگاه روس ها به مذاکرات ایران و آمریکا اظهار کرد: روس ها از این موضوع ناراحت هستند، آقای لاوروف بعد از تنش اخیر که بر سر بیانیه اخیر مربوط به جزایر ایرانی شکل گرفت، مصاحبه کرد و بدون آنکه نامی از این بیانیه بیاورد و برای ملت ایران توضیح دهد اعلام کرد «برجام دیگر قابل احیا نیست ایران و آمریکا در حال انجام یکسری مذاکرات با هم هستند». در واقع نوعی گلایه را مطرح کرد.
وی افزود: در ابتدای دولت بایدن نیز وقتی آمریکا برای آغاز مذاکرات پیام داد؛ ایران از طریق آقای قالیباف پیامی را برای روس ها ارسال کرد اما ارسال این پیام با بی احترامی پوتین مواجه شد. در واقع روس ها و دیگر بازیگران احساس می کنند برجام تمام شده بنابراین منافع برجامی آنها نیز تمام شده است.
این استاد دانشگاه درباره نتایج مذاکرات ایران و آمریکا گفت: امکان دارد تبادل زندانیان اتفاق بیفتد و آمریکا از اعمال برخی تحریم ها چشم پوشی کند تا در بلند مدت به یک توافقی برسند.
در ادامه واکنش مسئولیت جمهوری اسلامی ایران به اقدام اخیر روسیه در همراهی با شورای خلیج فارس علیه ایران، رئیس شورای راهبردی روابط خارجی در دیدار کازوتوشی آیکاوا، سفیر ژاپن در تهران که درباره جنگ اوکراین نکاتی را مطرح کرد، گفت: «جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان یک موضع اصولی با هرگونه مداخله نظامی و نقض حاکمیت و تمامیت ارضی کشورها مخالف است.»
خرازی بدون اینکه به بیانیه روسیه و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس درباره جزایر سه‌گانه ایرانی بپردازد به جزایری که روسیه پس از جنگ جهانی دوم به سرزمین خود منضم کرد و ژاپن آن را «اشغالی» می‌داند، اشاره کرد و گفت: «به اعتقاد اینجانب بهترین راه برای حل‌وفصل اختلافات ارضی بین ژاپن و روسیه بر سر جزایر چهارگانه، مذاکره مستقیم بین دو کشور است.»
اما این پایان کار نبود و چند ساعت بعد، امیرعبداللهیان در کنفرانس مطبوعاتی با بدر بن حمد البوسعیدی همتای عمانی خود، آب پاکی را روی دست روس‌ها ریخت. او در واکنش به بیانیه اخیر شورای همکاری خلیج‌فارس و روسیه گفت: «اخیرا در بیانیه کشورهای خلیج‌فارس و روسیه بندی درباره تمامیت ارضی ایران گنجانده شده است. ما با هیچ طرفی درخصوص استقلال و تمامیت ارضی ایران هیچ تعارفی نداریم.»
وزیر خارجه افزود: «درپی احضار سفیر روسیه به وزارت خارجه روز گذشته از کانال‌های دیپلماتیک از مقامات روسیه توضیحاتی دریافت کردیم. ما این‌گونه توضیحات را کافی نمی‌دانیم و هرگز این‌گونه بیانیه‌ها را برنمی‌تابیم.»
امیرعبداللهیان اما به این حد بسنده نکرد و یک گام جلوتر رفت تا از تهران به مسکو پیام روشنی ارسال کرده باشد. او بر حمایت تهران از تمامیت ارزی اوکراین خبر داد و گفت: «درخصوص اوکراین بر توقف جنگ و تمرکز بر راه‌حل سیاسی تاکید داریم. ما بر تمامیت ارضی کشورها ازجمله اوکراین تاکید داریم و بر موضوع توقف جنگ اصرار می‌کنیم و از طرفین درگیری می‌خواهیم بر مسیر مذاکرات سیاسی بازگردند.»
مسئولین سیاست خارجی ایران احتمالا تا روسیه اقدامی مهمتر و عملی تر برای جبران کار خود انجام ندهد از این شیوه دست نخواهند کشید.