۱۹ دی آنلاین: یک کارشناس مسائل شهری گفت: استان قم با موقعیت استراتژیک خود در قلب شبکه حمل‌ونقل جاده‌ای و ریلی کشور و کانون سه کریدور بین‌المللی عبوری از ایران، ظرفیت تبدیل شدن به هاب مواد غذایی (حلال) و قطب ترانزیت ریلی، جاده‌ای و لجستیک سه‌وجهی هوایی، جاده‌ای و ریلی را داراست.
دویست‌وسی‌وششمین جلسه اتاق فکر توسعه استان قم (کانون هم اندیشی تعالی و توسعه استان قم)، با محوریت بررسی ظرفیت‌های حمل‌ونقل و ترانزیت ایران و استان قم و ارائه راهکارهای بهره برداری و توسعه، با حضور مهندس محسن صابری مقدم مدیرعامل مهندسین مشاور پارس ابنیه و استادان دانشگاه، مدیران و صاحب‌نظران حوزه عمرانی و حمل و نقل در دانشگاه طلوع مهر قم برگزار شد.
موقعیت استراتژیک ایران در ترانزیت منطقه ای و جهانی
مهندس صابری مقدم درابتدا به بررسی جامع و تحلیل ظرفیت‌ها، چالش‌ها و فرصت‌های لجستیکی و ترانزیتی ایران پرداخت. وی تأکید کرد که ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی منحصربه‌فرد و قرار گرفتن در مسیر کریدور های اصلی شرق به غرب و شمال به جنوب، یکی از مهم‌ترین نقاط استراتژیک ترانزیت کالا در جهان است. وجود ۱۳ کشور همسایه و دسترسی به دو دریای بزرگ شمالی (خزر) و جنوبی (خلیج فارس و دریای عمان) ، به ایران فرصت‌های بی‌نظیری در حوزه ترانزیت و حمل‌ونقل داده است که در صورت برنامه‌ریزی صحیح می‌تواند به یکی از منابع درآمدی پایدار کشور تبدیل شود.
شبکه ریلی و جاده‌ای ایران
وی افزود: ایران دارای حدود ۱۳۴ هزار کیلومتر جاده است که شامل ۲۸۰۰ کیلومتر آزادراه، ۲۰ هزار کیلومتر بزرگراه، و ۳۱ هزار کیلومتر جاده اصلی و بخش قابل توجهی راه روستایی می‌شود. همچنین، سه کریدور ریلی شمال-جنوب با هدف توسعه حمل‌ونقل بین‌المللی طراحی شده‌اند. راه‌آهن‌های سریع‌السیر مسیر قم-تهران و قم-اصفهان از جمله پروژه‌های مهم در شبکه ریلی هستند.
ظرفیت ترانزیتی ایران و موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد
به گفته مدیرعامل مهندسین مشاور پارس ابنیه، ظرفیت فعلی ترانزیت ایران حدود ۱۰میلیون تن در سال است (سال 1402 به حدود 17 میلیون تن رسید) و در برنامه هفتم با 40 میلیون تن هدف‌گذاری شده است. بااین‌حال، برنامه‌ریزی‌های میان‌مدت و بلندمدت، هدف‌گذاری‌هایی برای افزایش این ظرفیت به ۱۰۰ تا ۳۰۰میلیون تن تعیین کرده‌اند. با در نظر گرفتن درآمد متوسط ۱۰۰دلار برای ترانزیت هر تن بار، از مسیر کشور این پتانسیل می‌تواند به منبع درآمدی پایدار ۱۰ تا ۳۰میلیارد دلار در سال تبدیل شود.
نقش بنادر شمالی و جنوبی ایران
در ادامه، مهندس صابری مقدم به نقش حیاتی بنادر کشور در توسعه اقتصادی اشاره کرد. وی نسبت به بررسی ظرفیت 13 بندر شمالی و جنوبی کشور و میزان ظرفیت آنها و بنادر شهید رجایی، چابهار و امیرآباد را به‌عنوان نمونه‌هایی از زیرساخت‌های کلیدی کشور معرفی کرد که اتصال راه آهن به بنادر و به خصوص بندر چابهار (بندر اقیانوسی) را تحولی در جابجایی و ترانزیت بار و کالا از ایران ایجاد می کند. بندر جدید مکران (ساحل مکران) با ظرفیت برنامه‌ریزی‌شده ۱۵۰ تا ۲۰۰میلیون تن در سال، به عنوان اولین مگابندر بین‌المللی ایران با امکان صادرات نفت و پتروشیمی و تخلیه و بارگیری کانتینری در حال احداث است.
در بنادر شمالی نیز بندر امیرآباد با اسکله‌های مجهز به سیستم رورو، امکان ورود مستقیم کامیون و قطار را به کشتی برای جابجایی فراهم می‌کند. این بندر نقش مهمی در اتصال ایران به کشورهای حاشیه خزر و تقویت تجارت منطقه‌ای ایفا می‌کند.
چالش‌های ناوگان حمل‌ونقل و شبکه ریلی ایران
فرسودگی ناوگان جاده‌ای کشور
وی اظهار داشت با توجه به اینکه بیش از 90% حمل و نقل و ترانزیت کالا در کشور از طریق جاده ای انجام می شود، یکی از بزرگترین چالش‌های حمل‌ونقل کشور فرسودگی ناوگان جاده ایست. ایران با ۴۱۱هزار دستگاه انواع کامیون فعال در بخش حمل‌ونقل جاده‌ای، میانگین عمر۲۰ساله این ناوگان را تهدیدی جدی برای توسعه پایدار دانسته و بر ضرورت نوسازی فوری آن تأکید کرد.
توسعه شبکه ریلی و هدف‌گذاری‌های برنامه هفتم توسعه
این کارشناس حوزه حمل و نقل افزود: برنامه هفتم توسعه، افزایش طول شبکه ریلی کشور از ۱۴هزار کیلومتر به ۲۵هزار کیلومتر را هدف‌گذاری کرده است. این برنامه همچنین به دنبال افزایش ظرفیت ترانزیت ریلی از ۱۰میلیون به ۳۰میلیون تن در سال است. پروژه‌های کلیدی مانند اتصال زاهدان-چابهار، شیراز-بوشهر، زابل-بیرجند-مشهد، انزلی-آستارا و میانه-اردبیل بخشی از این هدف‌گذاری‌ها هستند.
ایجاد دهکده‌های لجستیکی
مهندس صابری مقدم به برنامه‌ریزی دولت در ایجاد شهر لجستیک، دهکده‌های لجستیک و سایر رده‌های لجستیکی ابلاغی وزارت راه و شهرسازی در مدیریت بار و کاهش ترافیک جاده‌ای اشاره کرد، و گفت: پیش‌بینی شده است 53 مرکز لجستیک رده‌بندی شده در کشور ایجاد شوند تا نقش مهمی در کاهش هزینه‌های حمل و نقل و افزایش بهره‌وری و ترانزیت داشته باشند.
همکاری‌های بین‌المللی و فرصت‌های پیش رو
توافقات با روسیه و قزاقستان
به گفته مهندس صابری، توافقات ایران با روسیه به میزان 0 میلیون تن در سال و قابل افزایش تا 30میلیون تن در میان‌مدت و قزاقستان با 5 میلیون تن در سال، امکان افزایش ظرفیت ترانزیت کشور در میان‌مدت به ۳۰میلیون تن در سال را فراهم می‌کند. این همکاری‌ها شامل توسعه مسیرهای ترانزیتی از بندرعباس، بندر چابهار و... به دریای خزر و اتصال به کشورهای شمالی است.
مسیرهای کلیدی ترانزیتی جنوب به شمال
وی کریدور ترانزیتی جنوب به شمال ایران در محدودة دریای خزر که به سه مسیر ادامه می باید را چنین معرفی کرد:
۱. مسیر غرب دریای خزر از انزلی به آستارا به آذربایجان و روسیه
۲. مسیر میانی دریای خزر از بندر امیرآباد و بنادر شمالی به بندر ماهاچ قلعه و استاراخان روسیه
۳. مسیر شرقی دریای خزر از اینچه‌برون به ترکمنستان و قزاقستان و روسیه
اهمیت لجستیک دریایی و سرمایه‌گذاری در بنادر
ظرفیت فعلی بنادر و چشم‌انداز آینده
مهندس صابری اظهار داشت که ظرفیت بنادر کشور در حال حاضر حدود۲۷۰ میلیون تن است که برنامه‌هایی برای افزایش آن به ۶۷۰ میلیون تن تا سال ۱۴۱۲وجود دارد که بزرگترین آن بندر مکران با 150 تا 200 میلیون TEU می باشد. سرمایه‌گذاری 45 هزار میلیارد تومانی در این حوزه طی سه سال گذشته توسط بخش خصوصی، نشان‌دهنده اهمیت استراتژیک بنادر در توسعه اقتصادی کشور و برنامه توسعه دریامحور است.
رقابت منطقه‌ای در توسعه بنادر
وی افزود: کشورهای اطراف ما مانند هند و سنگاپور با سرمایه‌گذاری کلان در حال توسعه ظرفیت‌های لجستیکی خود هستند. سنگاپور قصد دارد تا سال ۲۰۴۰ با سرمایه‌گذاری 14میلیارد دلاری، ظرفیت بندر خود را به ۶۵ میلیون TEU برساند، درحالی‌که هند نیز با سرمایه‌گذاری 5 میلیارد دلاری به دنبال افزایش ظرفیت بندر خود طی چهار فاز تا سال 2058 به500 میلیون تن برساند و موقعیت خود در ترانزیت منطقه‌ای را تقویت کند.
نتیجه‌گیری و پیشنهادات
مهندس صابری در پایان بر لزوم برنامه‌ریزی استراتژیک برای بهره‌برداری از ظرفیت‌های لجستیکی و ترانزیتی ایران به شرح ذیل تأکید کرد:
۱. تسریع در اتصال ریلی به بنادر از جمله چابهار (بندر اقیانوسی) و بندر بوشهر (و منطقه عسلویه)
۲. سرمایه‌گذاری گسترده در نوسازی ناوگان حمل‌ونقل جاده‌ای و ریلی.
3. ایجاد و توسعه دهکده‌های لجستیکی در مسیر کریدور شمالی- جنوبی و بخصوص در شهر قم و کانون کریدور و مسیر مذکور.
4. توسعه تخصصی بنادر جنوبی و شمالی برای افزایش ظرفیت صادرات و واردات کالا.
قم، محور اتصال حمل‌ونقل ملی
در ادامه این نشست، موقعیت جغرافیایی قم به‌عنوان یکی از مزیت‌های کلیدی استان برای ایفای نقش در شبکه حمل‌ونقل ملی و بین‌المللی مورد تأکید قرار گرفت. قم که در مرکز کریدورهای ریلی و جاده‌ای کشور قرار دارد، به‌دلیل نزدیکی به تهران و اتصال به مسیرهای ترانزیتی جنوب به شمال و شرق به غرب، می‌تواند نقشی حیاتی در توسعه اقتصادی کشور ایفا کند.
ظرفیت‌های لجستیکی قم
مهندس محسن صابری مقدم با اشاره به اهمیت و جایگاه قم گفت: استان قم با موقعیت استراتژیک خود در قلب شبکه حمل‌ونقل جاده ای و ریلی کشور و کانون سه کریدور بین المللی عبوری از ایران، ظرفیت تبدیل شدن به هاب مواد غذایی (حلال) و قطب ترانزیت ریلی و جاده‌ای و لجستیک سه وجهی هوایی، جاده ای و ریلی را داراست؛ این قابلیت‌ها می‌توانند نقش قم را در اقتصاد ملی و منطقه‌ای پررنگ‌تر نموده و بستری برای جذب، ذخیره و توزیع بار و مواد غذایی در مرکز کشور و افزایش بهره‌وری و اشتغال‌زایی را فراهم آورند. قم؛ با تکیه بر ترانزیت و لجستیک، به قطب اقتصادی کشور تبدیل می‌شود.
چالش‌های توسعه و زیرساخت‌ها
در این نشست همچنین به ضرورت توسعه این زیرساخت ها و پروژه های بزرگ ملی استان از جمله تسریع در احداث فرودگاه قم، اتصال ریلی سیلو و منطقه ویژه سلفچگان بعد از ده سال برای تحقق این اهداف پرداخته شد. یکی از مسائل اساسی، اشباع ظرفیت کمربندی موجود است که به دلیل حجم بالای تردد، پاسخگوی نیازهای فعلی نیست. برای رفع این مشکل، کمربندی جدیدی به‌عنوان رینگ کنارگذر قم در حال احداث است که با تکمیل آن، تردد برون شهری و عبوری بهبود خواهد یافت.
وی در تشریح ظرفیت‌های لجستیکی استان قم، به سه محور اساسی اشاره کرد:
1. ظرفیت بار عبوری و نقش ایستگاه گار مانوری
مهندس صابری به ایستگاه گارمانوری قم به‌عنوان یکی از کلیدی‌ترین مراکز لجستیکی کشور اشاره کرد و گفت: این ایستگاه روزانه میزبان حدود 30قطار باری، 30 واگن است که 900 واگن در ماه می‌باشد. با در نظر گرفتن ظرفیت بارگیری حدوداً ۵۵ برای هر واگن، ماهانه حدود ۱.۵ میلیون تن و سالانه نزدیک به ۱۸میلیون تن بار از این ایستگاه عبور می‌کند. این اعداد نشان‌دهنده اهمیت استراتژیک این ایستگاه در شبکه ریلی کشور است که در مجاورت گمرک قم و میدان میوه و تره بار شهرداری قرار دارد و به تازگی با احداث سکو و پایانه کانتینری با ظرفت 10 هزار کانتینر متصل شده است که از این ظرفیت استفاده بهینه نمی‌شود.
2. استفاده بهینه از ظرفیت ایستگاه گارمانوری:
وی افزود که ایستگاه گارمانوری به دلیل مرکزیت جغرافیایی در کشور، به هاب تعمیرات و اورهال لوکوموتیوها تبدیل شده است. این ایستگاه نه تنها خدمات فنی به ناوگان ریلی ارائه می‌دهد، بلکه با ایجاد زنجیره تعمیرات واگن های باری و مسافری و حتی واگن سازی در ایستگاه 324 هکتاری گارمانوری از اورهال کامل قطارها در مرکز کشور استفاده کرد.
3. ایجاد هاب مواد غذایی، پروتئین (شیلات و انواع گوشت) و میوه و تره بار:
مهندس صابری اظهار داشت: میدان بزرگ میوه و تره‌بار، با وسعت ۶۳ هکتار و ظرفیت ورود روزانه ۱۵۰۰ تن انواع میوه و تره‌بار، در مجاورت ایستگاه گارمانوری راه‌آهن و با برنامه اتصال ریلی این ایستگاه به بندر چابهار و سواحل مکران (بنادر صیادی) طی ماه‌های آینده، بستر مناسبی برای ایجاد یک هاب مواد غذایی، پروتئین، میوه و تره‌بار و انبارهای ذخیره استراتژیک در نزدیکی پایتخت فراهم می‌کند. این موقعیت در شعاع ۲۰۰ کیلومتری (دو ساعته) از ۶ استان قرار دارد که جمعیتی معادل ۴۰ درصد کشور را پوشش می‌دهند.
وی افزود: این پروژه، ضمن تقویت موقعیت اقتصادی استان قم و ارتقای جایگاه آن در مسیر ۱۷ استان و همجواری ۷ استان دیگر، می‌تواند تأمین نیازهای غذایی این مناطق را با بهره‌گیری از اتصال ریلی و ایستگاه‌های مهم باری راه‌آهن قم تسهیل کند. همچنین، اجرای این طرح زمینه‌ساز تبدیل قم به یکی از هاب‌های اصلی صنعت مواد غذایی حلال در کشور خواهد بود.برنامه‌ریزی برای آینده
مهندس صابری در ادامه افزود: توسعه زیرساخت‌های ملی، به‌ویژه در قم، نیازمند برنامه‌ریزی کلان و نگاه بلندمدت است. باید از ظرفیت‌های استان برای توسعه اقتصادی پایدار استفاده کنیم و با تقویت زیرساخت‌ها، قم را به قطب لجستیک کشور تبدیل کنیم.
مقایسه با الگوهای بین‌المللی
در این جلسه، قم با شهرهایی مانند دبی و فرودگاه آل‌مکتوم مقایسه شد. صابری افزود: فرودگاه آل‌مکتوم با ظرفیت جابه‌جایی ۱۶۰ میلیون مسافر و ۱۲میلیون TEU بار در سال، به‌عنوان یک نمونه موفق در منطقه مطرح شد. همچنین، ترکیه و کشورهای حاشیه خلیج فارس با استفاده از شبکه‌های حمل‌ونقل و لجستیک بندری و ریلی توانسته‌اند بهره‌وری بالایی از موقعیت خود داشته باشند.وی تأکید کرد که قم نیز می‌تواند با توسعه زیرساخت‌های خود و استفاده بهینه از آنها در مرکز کشور و نزدیکی به پایتخت و فاصله 200 کیلومتری با 7 مرکز استان در مرکز کشور و 17 استان عبوری داشته باشد.
وی در پایان بر اهمیت نقش قم در توسعه اقتصادی کشور تأکید کرد و گفت: با سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های لجستیکی و حمل‌ونقل، این استان می‌تواند به هاب لجستیکی ملی و منطقه‌ای تبدیل شود و نقشی کلیدی در افزایش درآمدهای ارزی و اشتغال‌زایی ایفا کند. وی تاکید کرد قم می‌تواند نقش مهمی در ایجاد درآمد پایدار و اشتغال‌زایی ایفا کند، به شرط آن‌که نگاه مسئولین به سمت بهره‌وری و استفاده از این ظرفیت‌ها تغییر کند.
موقعیت استراتژیک ایران در ترانزیت منطقه ای و جهانی
مهندس صابری مقدم درابتدا به بررسی جامع و تحلیل ظرفیت‌ها، چالش‌ها و فرصت‌های لجستیکی و ترانزیتی ایران پرداخت. وی تأکید کرد که ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی منحصربه‌فرد و قرار گرفتن در مسیر کریدور های اصلی شرق به غرب و شمال به جنوب، یکی از مهم‌ترین نقاط استراتژیک ترانزیت کالا در جهان است. وجود ۱۳ کشور همسایه و دسترسی به دو دریای بزرگ شمالی (خزر) و جنوبی (خلیج فارس و دریای عمان) ، به ایران فرصت‌های بی‌نظیری در حوزه ترانزیت و حمل‌ونقل داده است که در صورت برنامه‌ریزی صحیح می‌تواند به یکی از منابع درآمدی پایدار کشور تبدیل شود.
شبکه ریلی و جاده‌ای ایران
وی افزود: ایران دارای حدود ۱۳۴ هزار کیلومتر جاده است که شامل ۲۸۰۰ کیلومتر آزادراه، ۲۰ هزار کیلومتر بزرگراه، و ۳۱ هزار کیلومتر جاده اصلی و بخش قابل توجهی راه روستایی می‌شود. همچنین، سه کریدور ریلی شمال-جنوب با هدف توسعه حمل‌ونقل بین‌المللی طراحی شده‌اند. راه‌آهن‌های سریع‌السیر مسیر قم-تهران و قم-اصفهان از جمله پروژه‌های مهم در شبکه ریلی هستند.
ظرفیت ترانزیتی ایران و موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد
به گفته مدیرعامل مهندسین مشاور پارس ابنیه، ظرفیت فعلی ترانزیت ایران حدود ۱۰میلیون تن در سال است (سال 1402 به حدود 17 میلیون تن رسید) و در برنامه هفتم با 40 میلیون تن هدف‌گذاری شده است. بااین‌حال، برنامه‌ریزی‌های میان‌مدت و بلندمدت، هدف‌گذاری‌هایی برای افزایش این ظرفیت به ۱۰۰ تا ۳۰۰میلیون تن تعیین کرده‌اند. با در نظر گرفتن درآمد متوسط ۱۰۰دلار برای ترانزیت هر تن بار، از مسیر کشور این پتانسیل می‌تواند به منبع درآمدی پایدار ۱۰ تا ۳۰میلیارد دلار در سال تبدیل شود.
نقش بنادر شمالی و جنوبی ایران
در ادامه، مهندس صابری مقدم به نقش حیاتی بنادر کشور در توسعه اقتصادی اشاره کرد. وی نسبت به بررسی ظرفیت 13 بندر شمالی و جنوبی کشور و میزان ظرفیت آنها و بنادر شهید رجایی، چابهار و امیرآباد را به‌عنوان نمونه‌هایی از زیرساخت‌های کلیدی کشور معرفی کرد که اتصال راه آهن به بنادر و به خصوص بندر چابهار (بندر اقیانوسی) را تحولی در جابجایی و ترانزیت بار و کالا از ایران ایجاد می کند. بندر جدید مکران (ساحل مکران) با ظرفیت برنامه‌ریزی‌شده ۱۵۰ تا ۲۰۰میلیون تن در سال، به عنوان اولین مگابندر بین‌المللی ایران با امکان صادرات نفت و پتروشیمی و تخلیه و بارگیری کانتینری در حال احداث است.
در بنادر شمالی نیز بندر امیرآباد با اسکله‌های مجهز به سیستم رورو، امکان ورود مستقیم کامیون و قطار را به کشتی برای جابجایی فراهم می‌کند. این بندر نقش مهمی در اتصال ایران به کشورهای حاشیه خزر و تقویت تجارت منطقه‌ای ایفا می‌کند.
چالش‌های ناوگان حمل‌ونقل و شبکه ریلی ایران
فرسودگی ناوگان جاده‌ای کشور
وی اظهار داشت با توجه به اینکه بیش از 90% حمل و نقل و ترانزیت کالا در کشور از طریق جاده ای انجام می شود، یکی از بزرگترین چالش‌های حمل‌ونقل کشور فرسودگی ناوگان جاده ایست. ایران با ۴۱۱هزار دستگاه انواع کامیون فعال در بخش حمل‌ونقل جاده‌ای، میانگین عمر۲۰ساله این ناوگان را تهدیدی جدی برای توسعه پایدار دانسته و بر ضرورت نوسازی فوری آن تأکید کرد.
توسعه شبکه ریلی و هدف‌گذاری‌های برنامه هفتم توسعه
این کارشناس حوزه حمل و نقل افزود: برنامه هفتم توسعه، افزایش طول شبکه ریلی کشور از ۱۴هزار کیلومتر به ۲۵هزار کیلومتر را هدف‌گذاری کرده است. این برنامه همچنین به دنبال افزایش ظرفیت ترانزیت ریلی از ۱۰میلیون به ۳۰میلیون تن در سال است. پروژه‌های کلیدی مانند اتصال زاهدان-چابهار، شیراز-بوشهر، زابل-بیرجند-مشهد، انزلی-آستارا و میانه-اردبیل بخشی از این هدف‌گذاری‌ها هستند.
ایجاد دهکده‌های لجستیکی
مهندس صابری مقدم به برنامه‌ریزی دولت در ایجاد شهر لجستیک، دهکده‌های لجستیک و سایر رده‌های لجستیکی ابلاغی وزارت راه و شهرسازی در مدیریت بار و کاهش ترافیک جاده‌ای اشاره کرد، و گفت: پیش‌بینی شده است 53 مرکز لجستیک رده‌بندی شده در کشور ایجاد شوند تا نقش مهمی در کاهش هزینه‌های حمل و نقل و افزایش بهره‌وری و ترانزیت داشته باشند.
همکاری‌های بین‌المللی و فرصت‌های پیش رو
توافقات با روسیه و قزاقستان
به گفته مهندس صابری، توافقات ایران با روسیه به میزان 0 میلیون تن در سال و قابل افزایش تا 30میلیون تن در میان‌مدت و قزاقستان با 5 میلیون تن در سال، امکان افزایش ظرفیت ترانزیت کشور در میان‌مدت به ۳۰میلیون تن در سال را فراهم می‌کند. این همکاری‌ها شامل توسعه مسیرهای ترانزیتی از بندرعباس، بندر چابهار و... به دریای خزر و اتصال به کشورهای شمالی است.
مسیرهای کلیدی ترانزیتی جنوب به شمال
وی کریدور ترانزیتی جنوب به شمال ایران در محدودة دریای خزر که به سه مسیر ادامه می باید را چنین معرفی کرد:
۱. مسیر غرب دریای خزر از انزلی به آستارا به آذربایجان و روسیه
۲. مسیر میانی دریای خزر از بندر امیرآباد و بنادر شمالی به بندر ماهاچ قلعه و استاراخان روسیه
۳. مسیر شرقی دریای خزر از اینچه‌برون به ترکمنستان و قزاقستان و روسیه
اهمیت لجستیک دریایی و سرمایه‌گذاری در بنادر
ظرفیت فعلی بنادر و چشم‌انداز آینده
مهندس صابری اظهار داشت که ظرفیت بنادر کشور در حال حاضر حدود۲۷۰ میلیون تن است که برنامه‌هایی برای افزایش آن به ۶۷۰ میلیون تن تا سال ۱۴۱۲وجود دارد که بزرگترین آن بندر مکران با 150 تا 200 میلیون TEU می باشد. سرمایه‌گذاری 45 هزار میلیارد تومانی در این حوزه طی سه سال گذشته توسط بخش خصوصی، نشان‌دهنده اهمیت استراتژیک بنادر در توسعه اقتصادی کشور و برنامه توسعه دریامحور است.
رقابت منطقه‌ای در توسعه بنادر
وی افزود: کشورهای اطراف ما مانند هند و سنگاپور با سرمایه‌گذاری کلان در حال توسعه ظرفیت‌های لجستیکی خود هستند. سنگاپور قصد دارد تا سال ۲۰۴۰ با سرمایه‌گذاری 14میلیارد دلاری، ظرفیت بندر خود را به ۶۵ میلیون TEU برساند، درحالی‌که هند نیز با سرمایه‌گذاری 5 میلیارد دلاری به دنبال افزایش ظرفیت بندر خود طی چهار فاز تا سال 2058 به500 میلیون تن برساند و موقعیت خود در ترانزیت منطقه‌ای را تقویت کند.
نتیجه‌گیری و پیشنهادات
مهندس صابری در پایان بر لزوم برنامه‌ریزی استراتژیک برای بهره‌برداری از ظرفیت‌های لجستیکی و ترانزیتی ایران به شرح ذیل تأکید کرد:
۱. تسریع در اتصال ریلی به بنادر از جمله چابهار (بندر اقیانوسی) و بندر بوشهر (و منطقه عسلویه)
۲. سرمایه‌گذاری گسترده در نوسازی ناوگان حمل‌ونقل جاده‌ای و ریلی.
3. ایجاد و توسعه دهکده‌های لجستیکی در مسیر کریدور شمالی- جنوبی و بخصوص در شهر قم و کانون کریدور و مسیر مذکور.
4. توسعه تخصصی بنادر جنوبی و شمالی برای افزایش ظرفیت صادرات و واردات کالا.
قم، محور اتصال حمل‌ونقل ملی
در ادامه این نشست، موقعیت جغرافیایی قم به‌عنوان یکی از مزیت‌های کلیدی استان برای ایفای نقش در شبکه حمل‌ونقل ملی و بین‌المللی مورد تأکید قرار گرفت. قم که در مرکز کریدورهای ریلی و جاده‌ای کشور قرار دارد، به‌دلیل نزدیکی به تهران و اتصال به مسیرهای ترانزیتی جنوب به شمال و شرق به غرب، می‌تواند نقشی حیاتی در توسعه اقتصادی کشور ایفا کند.
ظرفیت‌های لجستیکی قم
مهندس محسن صابری مقدم با اشاره به اهمیت و جایگاه قم گفت: استان قم با موقعیت استراتژیک خود در قلب شبکه حمل‌ونقل جاده ای و ریلی کشور و کانون سه کریدور بین المللی عبوری از ایران، ظرفیت تبدیل شدن به هاب مواد غذایی (حلال) و قطب ترانزیت ریلی و جاده‌ای و لجستیک سه وجهی هوایی، جاده ای و ریلی را داراست؛ این قابلیت‌ها می‌توانند نقش قم را در اقتصاد ملی و منطقه‌ای پررنگ‌تر نموده و بستری برای جذب، ذخیره و توزیع بار و مواد غذایی در مرکز کشور و افزایش بهره‌وری و اشتغال‌زایی را فراهم آورند. قم؛ با تکیه بر ترانزیت و لجستیک، به قطب اقتصادی کشور تبدیل می‌شود.
چالش‌های توسعه و زیرساخت‌ها
در این نشست همچنین به ضرورت توسعه این زیرساخت ها و پروژه های بزرگ ملی استان از جمله تسریع در احداث فرودگاه قم، اتصال ریلی سیلو و منطقه ویژه سلفچگان بعد از ده سال برای تحقق این اهداف پرداخته شد. یکی از مسائل اساسی، اشباع ظرفیت کمربندی موجود است که به دلیل حجم بالای تردد، پاسخگوی نیازهای فعلی نیست. برای رفع این مشکل، کمربندی جدیدی به‌عنوان رینگ کنارگذر قم در حال احداث است که با تکمیل آن، تردد برون شهری و عبوری بهبود خواهد یافت.
وی در تشریح ظرفیت‌های لجستیکی استان قم، به سه محور اساسی اشاره کرد:
1. ظرفیت بار عبوری و نقش ایستگاه گار مانوری
مهندس صابری به ایستگاه گارمانوری قم به‌عنوان یکی از کلیدی‌ترین مراکز لجستیکی کشور اشاره کرد و گفت: این ایستگاه روزانه میزبان حدود 30قطار باری، 30 واگن است که 900 واگن در ماه می‌باشد. با در نظر گرفتن ظرفیت بارگیری حدوداً ۵۵ برای هر واگن، ماهانه حدود ۱.۵ میلیون تن و سالانه نزدیک به ۱۸میلیون تن بار از این ایستگاه عبور می‌کند. این اعداد نشان‌دهنده اهمیت استراتژیک این ایستگاه در شبکه ریلی کشور است که در مجاورت گمرک قم و میدان میوه و تره بار شهرداری قرار دارد و به تازگی با احداث سکو و پایانه کانتینری با ظرفت 10 هزار کانتینر متصل شده است که از این ظرفیت استفاده بهینه نمی‌شود.
2. استفاده بهینه از ظرفیت ایستگاه گارمانوری:
وی افزود که ایستگاه گارمانوری به دلیل مرکزیت جغرافیایی در کشور، به هاب تعمیرات و اورهال لوکوموتیوها تبدیل شده است. این ایستگاه نه تنها خدمات فنی به ناوگان ریلی ارائه می‌دهد، بلکه با ایجاد زنجیره تعمیرات واگن های باری و مسافری و حتی واگن سازی در ایستگاه 324 هکتاری گارمانوری از اورهال کامل قطارها در مرکز کشور استفاده کرد.
3. ایجاد هاب مواد غذایی، پروتئین (شیلات و انواع گوشت) و میوه و تره بار:
مهندس صابری اظهار داشت: میدان بزرگ میوه و تره‌بار، با وسعت ۶۳ هکتار و ظرفیت ورود روزانه ۱۵۰۰ تن انواع میوه و تره‌بار، در مجاورت ایستگاه گارمانوری راه‌آهن و با برنامه اتصال ریلی این ایستگاه به بندر چابهار و سواحل مکران (بنادر صیادی) طی ماه‌های آینده، بستر مناسبی برای ایجاد یک هاب مواد غذایی، پروتئین، میوه و تره‌بار و انبارهای ذخیره استراتژیک در نزدیکی پایتخت فراهم می‌کند. این موقعیت در شعاع ۲۰۰ کیلومتری (دو ساعته) از ۶ استان قرار دارد که جمعیتی معادل ۴۰ درصد کشور را پوشش می‌دهند.
وی افزود: این پروژه، ضمن تقویت موقعیت اقتصادی استان قم و ارتقای جایگاه آن در مسیر ۱۷ استان و همجواری ۷ استان دیگر، می‌تواند تأمین نیازهای غذایی این مناطق را با بهره‌گیری از اتصال ریلی و ایستگاه‌های مهم باری راه‌آهن قم تسهیل کند. همچنین، اجرای این طرح زمینه‌ساز تبدیل قم به یکی از هاب‌های اصلی صنعت مواد غذایی حلال در کشور خواهد بود.برنامه‌ریزی برای آینده
مهندس صابری در ادامه افزود: توسعه زیرساخت‌های ملی، به‌ویژه در قم، نیازمند برنامه‌ریزی کلان و نگاه بلندمدت است. باید از ظرفیت‌های استان برای توسعه اقتصادی پایدار استفاده کنیم و با تقویت زیرساخت‌ها، قم را به قطب لجستیک کشور تبدیل کنیم.
مقایسه با الگوهای بین‌المللی
در این جلسه، قم با شهرهایی مانند دبی و فرودگاه آل‌مکتوم مقایسه شد. صابری افزود: فرودگاه آل‌مکتوم با ظرفیت جابه‌جایی ۱۶۰ میلیون مسافر و ۱۲میلیون TEU بار در سال، به‌عنوان یک نمونه موفق در منطقه مطرح شد. همچنین، ترکیه و کشورهای حاشیه خلیج فارس با استفاده از شبکه‌های حمل‌ونقل و لجستیک بندری و ریلی توانسته‌اند بهره‌وری بالایی از موقعیت خود داشته باشند.وی تأکید کرد که قم نیز می‌تواند با توسعه زیرساخت‌های خود و استفاده بهینه از آنها در مرکز کشور و نزدیکی به پایتخت و فاصله 200 کیلومتری با 7 مرکز استان در مرکز کشور و 17 استان عبوری داشته باشد.
وی در پایان بر اهمیت نقش قم در توسعه اقتصادی کشور تأکید کرد و گفت: با سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های لجستیکی و حمل‌ونقل، این استان می‌تواند به هاب لجستیکی ملی و منطقه‌ای تبدیل شود و نقشی کلیدی در افزایش درآمدهای ارزی و اشتغال‌زایی ایفا کند. وی تاکید کرد قم می‌تواند نقش مهمی در ایجاد درآمد پایدار و اشتغال‌زایی ایفا کند، به شرط آن‌که نگاه مسئولین به سمت بهره‌وری و استفاده از این ظرفیت‌ها تغییر کند.
- نویسنده :
- منبع :
https://19dey.com/news/83838
